Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 11314
w sprawie funkcjonowania programu profilaktyki raka piersi oraz konieczności utworzenia sieci wysokospecjalistycznych szpitali oferujących konsultacje z wielu dziedzin medycyny onkologicznej
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację pani Marii Zuby, posła na Sejm RP, przekazaną przy piśmie wicemarszałka Sejmu pana Marka Kuchcińskiego, znak: SPS-023-11314/12, z dnia 9 listopada 2012 r. w sprawie funkcjonowania programu profilaktyki raka piersi oraz konieczności utworzenia sieci wysokospecjalistycznych szpitali oferujących konsultacje z wielu dziedzin medycyny onkologicznej uprzejmie informuję.
W ostatnich latach zachorowalność na raka piersi w Polsce wzrasta. Analiza struktury pierwotnego zaawansowania raka piersi w Polsce wskazuje, że nadal nowotwór piersi jest rozpoznawany u części chorych zbyt późno. Niekorzystna struktura zaawansowania jest związana z ograniczonym udziałem kobiet w programie przesiewowych badań oraz opóźnieniami w rozpoznawaniu i kierowaniu chorych do właściwego leczenia. Wymienione czynniki są podstawowymi przyczynami gorszego niż w krajach Europy Zachodniej rokowania chorych na raka piersi w Polsce.
W związku z powyższym w ramach zadania ˝Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych˝ pn. ˝Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi˝ wykonywanego na podstawie ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego ˝Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych˝ (Dz. U. Nr 143, poz. 1200, z późn. zm.) realizowane są badania przesiewowe mające na celu zapobieganie konsekwencjom choroby nowotworowej poprzez jej wykrycie w stadium bez widocznych objawów choroby i odpowiednio wczesne rozpoczęcie leczenia, co daje największe szanse powrotu do zdrowia. Stąd niebagatelną rolę we wczesnym rozpoznaniu choroby nowotworowej odgrywa zgłaszalność kobiet w populacji objętej skryningiem (50-69 r.ż.), tj. w grupie kobiet o najwyższym ryzyku zachorowania na raka piersi, w interwale raz na dwa lata. Wybór wskazanej grupy wiekowej potwierdzony został względami epidemiologicznymi wskazującymi na najwyższe ryzyko umieralności i zachorowalności z powodu raka piersi w tej grupie wiekowej.
Dzięki realizacji ˝Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi˝ uzyskiwany jest stopniowo zwiększający się udział kobiet w realizacji programu, z 23,37% w 2006 r. zgłaszalność wzrosła do 43,48% w 2011 r., co znajduje odzwierciedlenie w wykrywalności nowotworów we wczesnych, dających większe szanse na wyleczenie stadiach choroby.
Jednakże, poszerzając zakres danych o badania wykonane w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (zgodnie z analizą przeprowadzoną przez NFZ i centralny ośrodek koordynujący, dotyczącą liczby faktycznie zrealizowanych badań profilaktycznych w ramach programów skryningowych i AOS w II połowie 2011 r.), należy stwierdzić, że łączna zgłaszalność na badania profilaktyczne byłaby o 10% wyższa.
Należy również zauważyć, że analiza zmian struktury zaawansowania wykrywanych i rejestrowanych zmian (na podstawie dostępnych danych z Krajowego Rejestru Nowotworów) wskazuje zwiększenie liczby wykrywanych raków in situ (raków przedinwazyjnych), dających szansę na skuteczne wyleczenie zmian, z 372 w roku 2006 do 723 w roku 2010.
Ponadto pragnę nadmienić, iż w ramach ww. programu populacyjnego podejmowane są liczne działania na skalę całego kraju na rzecz poprawy zgłaszalności kobiet na badania profilaktyczne, a tym samym poprawę wykrywalności chorób nowotworowych we wczesnych stadiach, wśród których należy wymienić: współpracę z mediami i samorządami, akcje informacyjno-edukacyjne promujące program (skierowane nie tylko do wszystkich kobiet, ale również do ich partnerów, członków rodzin, najbliższego otoczenia), wysyłkę imiennych zaproszeń do kobiet na badania mammograficzne, udział pielęgniarek i położnych w akcjach edukacyjnych i informacyjnych, dowożenie kobiet na badania, produkcję i dystrybucję materiałów informacyjnych. W ramach programu podejmowane są również działania mające na celu podnoszenie jakości badań profilaktycznych w zakresie kontroli świadczeniodawców i audytu klinicznego zdjęć mammograficznych oraz w zakresie szkoleń personelu świadczeniodawców biorących udział w skryningu.
Podejmując ocenę efektywności skryningów populacyjnych, należy zauważyć, że powinna być ona dokonywana w dłuższej perspektywie, tj. po upływie min. 10-15 lat trwania programu. Doświadczenia Polski i innych krajów UE pozwalają zauważyć, że poprawa świadomości zdrowotnej społeczeństwa, w tym na temat zagrożeń chorobami nowotworowymi i skutecznej profilaktyki, stanowi długotrwały proces polegający na ciągłym i powtarzalnym podejmowaniu działań edukacyjno-informacyjnych, które w efekcie mają zmienić nastawienie społeczeństwa do kwestii konieczności regularnego wykonywania badań profilaktycznych, które odgrywają niebagatelną rolę w walce z chorobami nowotworowymi. Przykład dobrej praktyki w tym zakresie stanowią kraje skandynawskie, w szczególności Finlandia, gdzie zgłaszalność kobiet na badania profilaktyczne wynosi 80-90% po 20 latach realizacji skryningów populacyjnych.
Odnośnie do pytania dotyczącego realizacji programu w województwie świętokrzyskim w rozbiciu na kolejne lata poniżej zostały przedstawione dane dotyczące procenta objęcia populacji, liczby kobiet, które zgłosiły się na badania mammograficzne oraz liczby wysłanych zaproszeń. Należy również nadmienić, że nie jest możliwe przedstawienie danych od roku 2004, ponieważ ˝Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi˝ realizowany jest od roku 2006. Z kolei liczba wysłanych zaproszeń obejmuje swoim zasięgiem lata 2009-2012, czyli okres, w którym wysyłką zaproszeń zajmowały się wojewódzkie ośrodki koordynujące.
- Procent objęcia populacji w województwie świętokrzyskim: 2007 - 16,60%, 2008 - 25,16%, 2009 - 28,47%, 2010 - 33,49%, 2011 - 38,82%, 2012 (stan na 01.12.2012) - 41,17%.
- Liczba kobiet, które zgłosiły się na badania mammograficzne w ramach programu w województwie świętokrzyskim: 2006 - 4178, 2007 - 25 684, 2008 - 14 185, 2009 - 31 492, 2010 - 23 706, 2011 - 40 242, 2012 (stan na 01.12.2012) - 26 754.
- Liczba wysłanych zaproszeń w ramach programu w województwie świętokrzyskim: 2009 - 31 142, 2010 - 88 064, 2011 - 80 838, 2012 (stan na 01.12.2012) - 92 950.
Ponadto uprzejmie informuję, że w związku z faktem, iż w chwili obecnej trwają działania analityczne w kontekście liczby ośrodków onkologicznych mogących zapewnić kompleksowe leczenie dla kobiet ze zdiagnozowanym rakiem piersi, informacji w przedmiotowym zakresie udzielę w terminie późniejszym.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Igor Radziewicz-Winnicki
Warszawa, dnia 4 lutego 2013 r.