Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 25771
w sprawie opracowania norm żywieniowych dla dzieci
Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pani posłanki Ewy Kołodziej, przesłaną przy piśmie pana marszałka Marka Kuchcińskiego z dnia 11 kwietnia 2014 r., znak: SPS-023-25771/14, w sprawie opracowania norm żywieniowych dla dzieci, wyjaśniam, co następuje.
Normy żywienia, czyli ˝zdefiniowanie zapotrzebowania organizmu na energię i składniki odżywcze w zależności od wieku, poziomu aktywności fizycznej, od wysokości i masy ciała oraz ich wzajemnych proporcji (wskaźnik Body Mass Index), jak również proporcji pomiędzy głównymi źródłami energii˝, w Polsce zostały określone przez Instytut Żywności i Żywienia dla wszystkich grup demograficznych, w tym dla dzieci w poszczególnych przedziałach wiekowych. W 2012 r. w ramach ˝Programu zapobiegania nadwadze i otyłości oraz przewlekłym chorobom niezakaźnym poprzez poprawę żywienia i aktywności fizycznej POL-HEALTH˝, stanowiącego moduł w ˝Narodowym programie przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym˝, Instytut Żywności i Żywienia w oparciu o obecny stan wiedzy w zakresie zapotrzebowania człowieka na energię i składniki pokarmowe opracował kolejną edycję polskich norm żywienia. Wersja elektroniczna opracowania pt. ˝Normy żywienia dla populacji polskiej - nowelizacja˝ jest dostępna na stronie internetowej Instytutu Żywności i Żywienia www.izz.waw.pl. W tym kontekście nie mogę podzielić opinii wyrażonej w interpelacji, że ˝obecnie nie ma opracowanych norm żywieniowych, które mogłyby przyczynić się do zwiększenia świadomości społeczeństwa w kwestiach związanych z odżywianiem˝.
Minister zdrowia podjął stosowne działania na rzecz popularyzacji norm żywienia dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych, wydając następujące publikacje: ˝Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia˝, ˝Obiady szkolne z uwzględnieniem Dobrej Praktyki Higienicznej oraz systemu HACCP dla posiłków szkolnych˝, ˝Rekomendacje dla realizatorów żywienia z zakresu zasad prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach˝ oraz ˝Przykładowe jadłospisy dla dzieci w wieku przedszkolnym (śniadania, obiady, podwieczorki) opracowane zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia˝.
Zasady racjonalnego żywienia oraz zalecane racje pokarmowe dla różnych grup ludności opracowują - zgodnie z kompetencjami i aktualnym stanem wiedzy - oraz publikują jednostki badawczo-rozwojowe, w tym Instytut Żywności i Żywienia. Przy planowaniu i realizacji żywienia zbiorowego w placówkach oświatowych korzystne jest posługiwanie się modelowymi racjami pokarmowymi, w których podane są ilości poszczególnych grup produktów spożywczych. Obecnie mają one formę zaleceń oraz spełniają rolę edukacyjną w praktycznej realizacji tego rodzaju żywienia. Formy zorganizowania żywienia w szkołach (kuchnia czy catering) nie są regulowane przepisami prawa żywnościowego i zależą od decyzji dyrekcji szkoły. Wpływ na tę decyzję mogą wywierać rodzice uczniów poprzez zgłaszanie uwag indywidualnych lub stanowisko zbiorowe komitetu rodzicielskiego. Ocena sposobu żywienia dokonywana przez przedstawicieli państwowej inspekcji sanitarnej w nadzorowanych obiektach oraz informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach przesyłane są w formie pism intencyjnych do podmiotów prowadzących żywienie (odpowiedzialnych za bezpieczeństwo żywności i jakość żywienia) oraz do wiadomości jednostkom samorządu terytorialnego - organom tworzącym przedszkola i szkoły publiczne.
W odniesieniu do zapytania o dane statystyczne dotyczące otyłości u dzieci informuję, że ogólnopolskie badanie dotyczące częstości występowania nadwagi i otyłości wśród młodzieży w okresie dojrzewania przeprowadził Instytut Matki i Dziecka w Warszawie w 1995 r. Badaniem objęto ponad 2 mln dzieci i młodzieży1). Badanie powtórzono w 2005 r. na reprezentatywnej próbie ponad 8,3 tys. uczniów gimnazjów w wieku 13-15 lat. Stwierdzono występowanie nadwagi u 9% i otyłości u 4,5% badanych (częściej u dziewcząt - 5,7% niż u chłopców - 3,3%). Największy odsetek uczniów (12% chłopców i 16% dziewcząt) z nadwagą i otyłością stwierdzono w grupie 14-latków2). W latach 2007-2010 zrealizowane przez Instytut Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie badania w ramach projektu ˝Opracowanie norm ciśnienia tętniczego dzieci i młodzieży w Polsce OLAF˝3) potwierdziły, że nadwaga i otyłość dotyczy ok. 22% chłopców i 18% dziewczynek w szkołach podstawowych; w szkołach gimnazjalnych odsetek ten jest nieco niższy, odpowiednio 15% i 12%.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Sławomir Neumann
Warszawa, dnia 8 maja 2014 r.
1) Oblacińska A., Wrocławska M., Wojnarowska B.: "Częstość występowania nadwagi i otyłości w populacji w wieku szkolnym w Polsce oraz opieka zdrowotna nad uczniami z tymi zaburzeniami"; Pediatria Polska 1997.
2) Raport z badań uczniów gimnazjów w Polsce pt. "Otyłość u polskich nastolatków - epidemiologia, styl życia, samopoczucie" - red. Oblacińska A., Jodkowska M., IMiDz, Warszawa 2007.
3) Na podstawie danych Instytutu Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka - projekt OLAF 2007-2010.