Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 870
w sprawie weryfikacji wysokości świadczeń rodzinnych i progów dochodowych, od których uzależnione jest ich uzyskanie
Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na wystąpienie Pani Marszałek z dnia 20 kwietnia 2012 r., znak: SPS-024-870/12, dotyczące zapytania posłanki Krystyny Łybackiej w sprawie weryfikacji wysokości świadczeń rodzinnych oraz progów dochodowych, od których uzależnione jest ich uzyskanie, uprzejmie informuję.
Od szeregu lat polski system wsparcia materialnego rodzin z dziećmi na utrzymaniu, finansowany z budżetu państwa, kierowany jest do rodzin o niskich dochodach. W systemie tym podstawową rolę pełnią świadczenia rodzinne przyznawane na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.) - są to zasiłki rodzinne z dodatkami oraz świadczenia opiekuńcze, zaś rolę uzupełniającą pełnią świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Kryterium dochodowe uprawniające do zasiłków rodzinnych wynosi 504 zł netto na osobę, a w przypadku rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne kryterium to podwyższone jest do 583 zł netto.
Weryfikacja kwot świadczeń rodzinnych i wysokości kryteriów dochodowych, zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.), odbywa się co trzy lata, z uwzględnieniem wyników badań progu wsparcia dochodowego rodzin. Próg wsparcia dochodowego rodzin bada i przedstawia Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Ostatnia weryfikacja była przeprowadzona w 2009 r., w wyniku której Rada Ministrów podjęła decyzję o podwyższeniu od 1 listopada 2009 r. wysokości zasiłku rodzinnego (wzrósł o ponad 42%) oraz wysokości świadczenia pielęgnacyjnego (wzrosło o ok. 24%). Kolejna weryfikacja kwot świadczeń rodzinnych i wysokości kryteriów dochodowych uprawniających do zasiłków rodzinnych, zgodnie z art. 18 ustawy o świadczeniach rodzinnych, będzie przeprowadzona 1 listopada 2012 r.
W 2009 r. nie zostały podwyższone kryteria dochodowe uprawniające do świadczeń rodzinnych, co związane było z istotnym wzrostem wydatków na świadczenia rodzinne w wyniku podwyższenia kwot zasiłku rodzinnego i świadczenia pielęgnacyjnego (wzrost wydatków o ponad 1 mld zł w skali roku) oraz trudną sytuacją budżetu państwa.
Pomimo niepodwyższenia kwot kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych, zmiany, które weszły w życie w latach 2009-2010, znacznie zwiększają wielkość środków kierowanych do rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych. Wzrost wysokości zasiłku rodzinnego oznacza bowiem również wzrost kwoty dopuszczalnego przekroczenia wysokości kryteriów dochodowych bez utraty prawa do świadczeń rodzinnych dla rodzin, które już korzystają z tych świadczeń. Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych, w przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym (np. dla czteroosobowej rodziny wychowującej dziecko niepełnosprawne dochód rodziny może być wyższy o 272 zł). W przypadku przekroczenia kryterium dochodowego w kolejnym roku kalendarzowym zasiłek rodzinny nie przysługuje.
Od 1 stycznia 2010 r., na podstawie art. 13 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją wydatków budżetowych (Dz. U. Nr 219, poz. 1706), zostało zniesione kryterium dochodowe przy ubieganiu się o prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, przysługującego m.in. rodzicom opiekującym się dzieckiem niepełnosprawnym wymagającym szczególnej pielęgnacji (wskazania co do konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji), którzy w związku z tą opieką zrezygnowali z pracy lub jej nie podejmują.
W 2012 r. planowana jest kolejna weryfikacja kwot świadczeń rodzinnych i wysokości kryteriów dochodowych. W budżecie na 2012 r. zaplanowano wyższe o ok. 730 mln zł niż w 2011 r. środki na świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego (rezerwa celowa cz. 83 poz. 34), m.in. w związku z planowaną ustawową weryfikacją kwot świadczeń rodzinnych i wysokości kryteriów dochodowych. Decyzja w sprawie podwyższenia kwot kryteriów dochodowych i kwot świadczeń rodzinnych jest przedmiotem uzgodnień w Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Zgodnie z art. 19 ust. 4 i 5 ww. ustawy wysokość kryterium dochodowego i kwot świadczeń rodzinnych, które będą obowiązywać od 1 listopada 2012 r., ogłoszona zostanie do dnia 15 sierpnia br.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Marek Bucior
Warszawa, dnia 8 maja 2012 r.