Interpelacja nr 14260
do ministra środowiska
w sprawie szkód łowieckich wyrządzonych przez muflony
Szanowny Panie Ministrze! Sprawy dotyczące szkód łowieckich regulują przepisy rozdziału 9 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066, z późn. zm.), rozdział 9 szkody łowieckie oraz rozporządzenie ministra ochrony środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych. (Dz. U. Nr 45, poz. 272).
§ 1 rozporządzenia określa obowiązki zarówno dzierżawcy lub zarządcy koła łowieckiego, jak i obowiązki właściciela lub posiadacza gruntu.
Ustęp 1 rozporządzenia stanowi, że ˝dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego informuje właściwego miejscowo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwą terytorialnie izbę rolniczą o osobach uprawnionych do przyjmowania zgłoszeń szkód wyrządzonych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny w uprawach i płodach rolnych˝.
Proces urbanizacji środowiska naturalnego oraz występujące coraz częściej anomalie pogodowe (np. susza bądź powódź) powodują, że coraz częściej dochodzi do szkód wyrządzonych przez zwierzęta żyjące na wolności. Występują również szkody w uprawach rolnych, które powodują gatunki zwierząt niewymienione w obu aktach prawnych.
Takim zwierzęciem jest bez wątpienia muflon (Ovis aries musimon), który w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz. U. Nr 45, poz. 433) został zakwalifikowany do listy gatunków zwierząt łownych jako zwierzyna gruba.
Muflon, czyli dzika owca górska, został sprowadzony na polskie tereny z Korsyki i Sardynii na początku XX wieku. Introdukowano go w wielu miejscach Europy dla celów łowieckich. Obecnie rejony ich występowania to m.in. Karkonosze, Masyw Śnieżnika, Góry Wałbrzyskie, Góry Sowie, Góry Bardzkie. Po II wojnie światowej nastąpił także znaczny przyrost stanu liczbowego muflonów spowodowany małym odstrzałem.
W polskim Prawie łowieckim muflon jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Na tzw. tryki polować wolno od 1 października do końca lutego, natomiast na owce i jagnięta od 1 października do 15 stycznia.
Szanowny Panie Ministrze, zgodnie z art. 46 ust. 1 ww. ustawy podmiotem zobowiązanym do wynagrodzenia szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania jest dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego, którymi są zazwyczaj koła łowieckie (zasada) oraz Polski Związek Łowiecki (tylko wtedy, gdy żadne koło łowieckie nie jest zainteresowane ich dzierżawieniem i tylko do czasu złożenia oferty przez koło łowieckie). Ustawodawca ograniczył odpowiedzialność ww. podmiotów jedynie do szkód w uprawach i płodach rolnych wyrządzonych przez pięć enumeratywnie wyliczonych gatunków zwierząt łownych, pomijając populację muflonów, które niszczą kilkuhektarowe uprawy.
Nie budzi wątpliwości, że zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro ogólnonarodowe, zatem jest to własność Skarbu Państwa. Przyjąć więc należy, że skoro własność Skarbu Państwa rozciąga się na wszelką ˝dziko˝ żyjącą zwierzynę, to również obejmuje ona zwierzęta, które objęte są ochroną ścisłą, jak i zwierzęta łowne. Jednak wg art. 126 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ˝Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez:
1) żubry - w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym;
2) wilki - w pogłowiu zwierząt gospodarskich;
3) rysie - w pogłowiu zwierząt gospodarskich;
4) niedźwiedzie - w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych;
5) bobry - w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim˝.
Z zestawienia przepisów prawa o ochronie przyrody, Prawa łowieckiego oraz wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych wynika, że ustawodawca ograniczył odpowiedzialność Skarbu Państwa oraz innych podmiotów za szkody wyrządzone przez dziko żyjące zwierzęta w dwojaki sposób: poprzez wskazanie gatunków zwierząt, za które ponosi odpowiedzialność, oraz zakresu szkód przez nie wyrządzonych.
Podkreślenia wymaga fakt, że obecnie obowiązująca wersja ustawy Prawo łowieckie zawiera w art. 50 ust. 1 jedynie zapis, że Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną. Brak jest jednak analogicznego do art. 126 ustawy ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej jedynie do strat rzeczywistych bądź wyliczenia zakresu szkód, do których naprawienia jest zobowiązany. Dyspozycja ww. normy prawnej zawiera dwie przesłanki, których dopiero łączne spełnienie powoduje odpowiedzialność Skarbu Państwa: szkoda musi być wyrządzona przez zwierzę łowne oraz objęte całoroczną ochroną.
Szanowny Panie Ministrze, analiza przepisów prawnych regulujących zasady odpowiedzialności odszkodowawczej za szkody wyrządzone przez muflony prowadzi do przykrej dla osób poszkodowanych konkluzji, iż możliwość rekompensaty poniesionych szkód w tym przypadku jest nieprzewidziana. Brak w ustawie Prawo łowieckie zapisu o rekompensacie za szkody wyrządzane przez muflony powoduje, że wiele gmin w województwie dolnośląskim, a także w innych rejonach ich występowania nie może reagować w tym zakresie.
W związku z powyższym zwracam się do Pana Ministra z prośbą o ujęcie, dla ujednolicenia istniejących przepisów, gatunku muflonów w zapisie art. 46 ust. 1 pkt 1 Prawa łowieckiego i o odpowiedź na następujące pytania:
1. Czy Ministerstwo Środowiska do chwili obecnej nie widziało konieczności dopisania gatunku muflonów do art. 46 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy?
2. Kto w obecnym stanie prawnym powinien rolnikom wypłacać rekompensatę za zniszczone przez muflony uprawy?
Z poważaniem
Poseł Andrzej Dąbrowski
Kłodzko, dnia 7 lutego 2013 r.