Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -
na interpelację nr 24178
w sprawie wyodrębnienia Warszawy z woj. mazowieckiego
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na przesłaną przez pana Adama Jassera, sekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, przy piśmie z dnia 21 stycznia 2014 r. (sygn. SPRM-4810-12-(1)/14) interpelację poseł na Sejm RP pani Marzeny Doroty Wróbel w sprawie wyodrębnienia Warszawy z woj. mazowieckiego (SPS-023-24178/14) uprzejmie informuję, że w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji nie prowadzi się obecnie działań dotyczących wprowadzenia zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa, w tym ewentualnego wyłączenia Warszawy z woj. mazowieckiego.
Według informacji uzyskanych z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju w latach 2012-2013, w ramach kolejnej rundy rewizji i modyfikacji klasyfikacji jednostek terytorialnych do celów statystycznych NUTS regulowanej przepisami rozporządzenia (WE) 1059/2003, zagadnienie wydzielenia Warszawy w odrębną jednostkę terytorialną na poziomie NUTS 2 było przedmiotem współpracy pomiędzy GUS, Urzędem Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego i kilkoma ministerstwami. W trakcie tego procesu wszystkie zainteresowane strony wyrażały swoje stanowisko, przy czym w kwestii prawnej dopuszczalności wydzielenia Warszawy w odrębną jednostkę terytorialną na poziomie NUTS 2 Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju za wiążące uważa negatywne stanowisko Eurostatu, który jako agenda Komisji Europejskiej zarządza zmianami w tej klasyfikacji. Na prośbę Polski zgłoszoną przez GUS zostało ono wyrażone dwukrotnie, w marcu i lipcu 2013 r.
Przywołane przez Eurostat argumenty są następujące:
- przepisy rozporządzenia (WE) 1059/2003 wymagają oparcia klasyfikacji NUTS głównie na istniejących w państwach członkowskich podziałach administracyjnych;
- jednostki terytorialne stanowiące dany poziom administracyjny NUTS powinny obejmować konkretną klasę jednostek administracyjnych w państwie członkowskim, w takim przypadku każda jednostka administracyjna danego poziomu powinna mieć swój odpowiednik w jednostce klasyfikacyjnej NUTS; w Polsce poziom NUTS 2 stanowią województwa, w przypadku akceptacji zgłaszanej propozycji wydzielenia Warszawy z woj. mazowieckiego całe województwo mazowieckie nie miałoby swojego odpowiednika na poziomie klasyfikacji unijnej NUTS 2;
- Eurostat zwraca także uwagę na fakt, że wyłączenie Warszawy oraz pozostałej części woj. mazowieckiego, jako odrębnych jednostek NUTS 2, spowoduje zaklasyfikowanie całego poziomu jako nieadministracyjny, a tym samym każdą z jednostek tego poziomu będą obowiązywać zasady rządzące poziomami nieadministracyjnymi NUTS.
Jest to przede wszystkim warunek ścisłego zachowania przedziałów ludnościowych przez każdą z jednostek tego poziomu (800 tys. do 3 mln), co może w konsekwencji prowadzić do konieczności modyfikacji podziału w innych województwach (dotyczyłoby to woj. śląskiego liczącego 4,6 mln mieszkańców, a także woj. małopolskiego i woj. wielkopolskiego, liczących powyżej 3 mln ludności).
Zatem najważniejszą przeszkodą w wyodrębnieniu miasta stołecznego Warszawy oraz woj. mazowieckiego bez miasta stołecznego Warszawy w jednostki terytorialne na poziomie NUTS 2 są względy prawne (niezgodność z prawem UE).
Ponadto Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju sugeruje, iż należałoby odpowiedzieć na pytanie, jaki byłby status prawny jednostki powstałej z woj. mazowieckiego po wydzieleniu Warszawy (pierścień gmin okalających stolicę).
Abstrahując od uwarunkowań prawnych, propozycja wydzielenia Warszawy z woj. mazowieckiego i utworzenia tym samym dwóch odrębnych jednostek NUTS 2 prowadzi do tego, że na poziomie NUTS 2 Polska posiadałaby następujące jednostki terytorialne:
- 15 administracyjnych województw;
- miasto stołeczne Warszawa (jednostka administracyjna niższego szczebla niż województwo);
- pierścień gmin wokół Warszawy (jednostka nieadministracyjna).
Taki podział nie spełnia funkcji strategicznych, planistycznych oraz administracyjnych. Jak wskazuje Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, jeżeli już uznalibyśmy konieczność zmiany podziału woj. mazowieckiego, należałoby rozważać wyłączenie nie samej Warszawy, ale obszaru funkcjonalnego Warszawy i utworzenie w ten sposób dwóch (lub więcej) województw. Należy jednak zaznaczyć, że nie miałoby to wpływu na łączną wielkość alokacji dla Polski, natomiast polegałoby na przesunięciu środków między województwami.
Mając na względzie powyższe uwarunkowania, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju podjęło skuteczne negocjacje dotyczące dodatkowych rozwiązań dla woj. mazowieckiego w okresie 2014-2020, które gwarantują większe środki, niż gdyby zastosowano rozwiązania obowiązujące dla takich obszarów w całej UE.
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju stoi na stanowisku, że przywoływana w interpelacji pani poseł opinia prawna, opracowana przez prof. Marka Szydłę na potrzeby Biura Analiz Sejmowych, jest - w zasadniczych kwestiach - niezgodna ze stanowiskiem Eurostatu. W załączeniu przekazuję uwagi Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju do tej opinii wskazujące na brak zgodności tez w niej zawartych z obowiązującymi przepisami prawa unijnego.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Magdalena Młochowska
Warszawa, dnia 5 marca 2014 r.