Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 20891
w sprawie szkoleń prowadzonych przez urzędy pracy
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Jana Warzechy i pana posła Bogdana Rzońcy w sprawie szkoleń prowadzonych przez urzędy pracy, przekazaną wystąpieniem Marszałka Sejmu RP z dnia 12 września 2013 r., znak: SPS-023-20891/13, przedstawiam poniższe informacje.
Kwestie dotyczące wspierania zatrudnienia osób bezrobotnych, a także podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych, regulowane są przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2013. 674, z późn. zm.). Przewiduje ona pomoc dla osób bezrobotnych w różnych formach, m.in. w formie szkoleń. Ww. ustawa, jak również rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej w sprawie standardów i warunków prowadzenia usług rynku pracy (Dz. U. z 2010. 177. 1193, z późn. zm.), obligują urzędy pracy do prowadzenia badań i analiz rynku pracy oraz wykorzystywania wyników tych analiz w realizacji lokalnej polityki rynku pracy, w tym przeprowadzania szkoleń.
Urząd pracy (starosta) przed opracowaniem rocznego planu szkoleń dla osób bezrobotnych diagnozuje sytuację na lokalnym/regionalnym rynku pracy. Jednocześnie prowadzi on monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych, który jest ogólnopolskim badaniem służącym dopasowaniu szkolenia do potrzeb rynku pracy (obecnie narzędzie to jest udoskonalane). Następnie starając się zapewnić najwyższą jakość szkolenia przy najbardziej konkurencyjnej cenie, urząd pracy dokonuje wyboru instytucji szkoleniowej, której zostanie zlecone lub powierzone przeprowadzenie szkolenia, uwzględniając:
1) dostosowanie programu szkolenia odpowiednio do identyfikowanego na rynku pracy zapotrzebowania na kwalifikacje;
2) jakość oferowanego programu szkolenia, w tym wykorzystywanie standardów kwalifikacji zawodowych i modułowych programów szkoleń zawodowych dostępnych w bazach danych;
3) certyfikaty jakości usług posiadane przez instytucję szkoleniową;
4) dostosowanie kwalifikacji i doświadczenia kadry dydaktycznej do zakresu szkolenia;
5) dostosowanie wyposażenia dydaktycznego i pomieszczeń do potrzeb szkolenia, z uwzględnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków realizacji szkolenia;
6) rodzaj dokumentów potwierdzających ukończenie szkolenia i uzyskanie kwalifikacji;
7) koszty szkolenia;
8) sposób organizacji zajęć praktycznych określonych w programie szkolenia.
Należy podkreślić, iż przy organizacji szkoleń starosta współpracuje z: pracodawcami krajowymi, instytucjami szkoleniowymi, instytucjami egzaminacyjnymi, organizatorami studiów podyplomowych i instytucjami dialogu społecznego.
Warunki przeprowadzenia szkolenia określa umowa zawarta przez starostę z wybraną instytucją szkoleniową, a w przypadku powierzenia szkolenia warunki przeprowadzenia tego szkolenia określa zatwierdzony przez starostę wniosek powiatowego urzędu pracy o powierzenie szkolenia. Należy dodać, iż szkolenia dla bezrobotnych są organizowane nie tylko przez urzędy pracy, ale również przez inne instytucje korzystające ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Szkolenia oferowane bezrobotnym są instrumentem pozytywnie oddziałującym na poprawę sytuacji bezrobotnych na rynku pracy i zwiększają ich szansę na zatrudnienie. Pozytywne efekty tego instrumentu ujawniają się w dłuższej perspektywie czasowej. Osoby bezrobotne kończące szkolenie uzyskują potwierdzenie nabytych kompetencji w postaci świadectw lub zaświadczeń, które umożliwiają im konkurowanie na rynku pracy z osobami nieposiadającymi takich kompetencji. Są one szczególne ważne dla osób, które miały długą przerwę w wykonywaniu pracy zawodowej, a ich kwalifikacje i umiejętności zdezaktualizowały się. Tak więc żadna inna forma aktywizacji bezrobotnych nie może zastąpić szkoleń, które również wpisują się w cele Unii Europejskiej zawarte w dokumencie Europa 2020. Mają one wpływ na podwyższenie polskiego wskaźnika uczestnictwa osób dorosłych w edukacji (w 2012 r. wynosił on 4,5%, dla Unii Europejskiej - 9%). Przyjęto, że w krajach Unii w 2020 r. średnio 15% osób dorosłych powinno uczestniczyć w kształceniu i szkoleniu.
Należy również podkreślić, że efektywność (rozumiana jako odsetek osób biorących udział w programie, które znalazły zatrudnienie w trakcie jego trwania lub w przeciągu 3 miesięcy od jego ukończenia) szkoleń jest dość wysoka. W 2012 r. efektywność szkoleń wynosiła 42,5%. Koszty szkolenia na jedną osobę, która po zakończeniu udziału w programie uzyskała zatrudnienie, są dwukrotnie niższe niż koszty stażu. Kwota wydatkowana z Funduszu Pracy (koszt) na 1 osobę, która po zakończeniu udziału w szkoleniu uzyskała zatrudnienie (pracę) wyniosła 5495,0 zł, podczas gdy koszt na 1 stażystę, który po zakończeniu programu uzyskał zatrudnienie, wyniósł 10 365,55 zł.
Wskazując na rolę Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w organizacji szkoleń dla bezrobotnych i poszukujących pracy, należy podkreślić, że ministerstwo może jedynie wpływać na efektywność działań urzędów pracy poprzez regulacje prawne i tworzenie narzędzi wspomagających ich pracę. Do narzędzi tych należą m.in. zasoby informacyjne z zakresu zawodoznawstwa, w tym ˝Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy˝, standardy kwalifikacji/kompetencji zawodowych, programy szkoleń modułowych, a także narzędzia wspomagające prognozowanie zapotrzebowania na kwalifikacje, w tym wspomniany powyżej monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Wyniki prowadzonych badań są publikowane na portalu publicznych służb zatrudnienia: www.psz.praca.gov.pl
Uprzejmie informuję, iż w celu poprawienia efektywności usług świadczonych przez publiczne służby zatrudnienia, w tym lepszego dopasowania organizacji szkoleń do potrzeb osób bezrobotnych, w latach 2012-2013, w ramach projektu zainicjowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, prowadzone były szkolenia dla 1000 pracowników urzędów pracy w zakresie umiejętności diagnozowania zapotrzebowania na kwalifikacje.
Ponadto wychodząc naprzeciw potrzebom rynku pracy w zakresie aktywizacji osób bezrobotnych, w projekcie nowelizowanej ustawy o promocji zatrudnienia powrócono do tzw. trójstronnych umów szkoleniowych, których efektywność w ostatnim roku obowiązywania zapisów dotyczących tych umów, czyli w 2005 r., wynosiła 68,3%, czyli była zdecydowanie wyższa niż efektywność szkoleń grupowych (31,9%) oraz indywidualnych (52%) w podanym roku.
Reasumując, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie ma bezpośredniego wpływu na jakość przeprowadzanych szkoleń i ich dopasowanie do potrzeb lokalnego rynku pracy, jednak prowadzi działania mające na celu dostarczanie skutecznych metod i narzędzi do diagnozowania potrzeb szkoleniowych oraz działania mające na celu upowszechnianie wśród pracowników urzędów pracy wiedzy niezbędnej do stosowania ww. metod.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Jacek Męcina
Warszawa, dnia 8 października 2013 r.