Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 21744
w sprawie objęcia programem ˝Cyfrowa szkoła˝ nauczania dzieci i młodzieży niewidomych i słabowidzących
Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Józefa Lassoty (SPS-023-21744/13) w sprawie objęcia programem ˝Cyfrowa szkoła˝ nauczania dzieci i młodzieży niewidomych i słabowidzących, uprzejmie wyjaśniam.
Odnosząc się do pytań dotyczących realizacji rządowego programu rozwijania kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych ˝Cyfrowa szkoła˝, która miała miejsce w okresie od dnia 4 kwietnia 2012 r. do dnia 31 sierpnia 2013 r., informuję, że był to program pilotażowy. Jednym z jego celów była weryfikacja przyjętego modelu realizacji programu polegającego na udzieleniu wsparcia finansowego organom prowadzącym szkoły na doposażenie szkół w nowoczesne pomoce dydaktyczne.
Potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie specjalistycznego sprzętu czy oprogramowania nie zostały w szczególny sposób uwzględnione w programie ze względu na to, że miał on z założenia charakter ogólny i nie przewidywał wariantów dopasowanych do poszczególnych rodzajów szkół.
W związku z powyższym, a także ze względu na ograniczoną wysokość środków finansowych przewidzianych w programie na dotacje dla organów prowadzących szkoły na zakup pomocy dydaktycznych zaproponowany w programie wykaz pomocy dydaktycznych obejmował jedynie standardowy ich zestaw, pozwalający szkole na osiągnięcie funkcjonalności umożliwiającej realizację lekcji z wykorzystaniem TIK. Nie zamykało to drogi szkołom, w których naukę pobierają uczniowie niewidomi lub słabowidzący, do aplikowania do uczestnictwa w programie. W ramach planowanego limitu środków szkoły miały swobodę wyboru rodzajów pomocy dydaktycznych niezbędnych ich zdaniem do uzyskania wymaganej programem pilotażowym funkcjonalności, a więc kupowany sprzęt komputerowy mógł być również wyposażony w specjalistyczne oprogramowanie pozwalające na korzystanie z niego przez uczniów z dysfunkcjami wzroku. Spośród przesłanych zgłoszeń wojewoda dokonywał, w drodze losowania, wyboru szkół do uczestnictwa w programie pilotażowym, a co za tym idzie - sam fakt aplikowania do programu nie gwarantował uczestnictwa. Ogółem do programu aplikowało 115 szkół specjalnych, z czego 11 ostatecznie wzięło w nim udział. W szkołach tych nie pobierają nauki uczniowie niewidomi.
Planuje się, że program cyfryzacji szkół będzie kontynuowany przy udziale środków UE w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 i będzie skierowany do szkół dla dzieci i młodzieży, w tym szkół specjalnych, oraz innych placówek systemu oświaty. W momencie rozpoczęcia realizacji tego przedsięwzięcia zostaną opracowane, m.in. na podstawie wniosków z pilotażowego programu ˝Cyfrowa szkoła˝, szczegółowe wytyczne. Ministerstwo Edukacji Narodowej nie planuje realizacji programu cyfryzacji szkół w formie scentralizowanych zakupów jednolitego sprzętu komputerowego i oprogramowania dla określonych rodzajów szkół, ponieważ biorąc pod uwagę doświadczenia z programu pilotażowego, lepszym rozwiązaniem jest pozostawienie szkołom decyzji w zakresie ilości i rodzaju potrzebnego sprzętu komputerowego w zależności od indywidualnych potrzeb danej szkoły.
Odnosząc się do pytania dotyczącego przygotowania materiałów dydaktycznych dostępnych dla uczniów niewidomych i słabowidzących w trakcie trwania programu pilotażowego, informuję, że cykl wydawniczy przygotowania e-podręczników wykraczał czasowo poza ramy przewidziane w programie pilotażowym. Projekt ˝E-podręczniki do kształcenia ogólnego˝, w ramach którego wytworzone e-podręczniki będą mogły być używane również przez uczniów niepełnosprawnych, w tym niewidomych lub ze słabym wzrokiem, jest aktualnie w trakcie realizacji. Pierwsze rozdziały e-podręczników do matematyki zostały przygotowane i udostępnione do testowania szerokiej opinii publicznej 1 października 2013 r. na platformie internetowej www.epodreczniki.pl. Ponadto szereg zasobów edukacyjnych, które są dostępne dla osób niedowidzących (funkcja powiększania tekstu), jest umieszczonych aktualnie w portalu edukacyjnym Scholaris.pl.
W kwestii zakupów sprzętu i oprogramowania komputerowego dla specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych informuję, że zadanie wyposażenia szkół w pomoce dydaktyczne niezbędne do pełnej realizacji programów nauczania spoczywa na organie prowadzącym szkołę, zgodnie z art. 5 ust. 7 pkt. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). Działania Ministerstwa Edukacji Narodowej realizowane w latach 2004-2007 w tym zakresie miały na celu jedynie wsparcie organów prowadzących szkoły w realizacji ich zadań ustawowych, natomiast w chwili obecnej nie dokonuje się centralnych zakupów pomocy dydaktycznych dla szkół i placówek.
W 2013 r. jednostki samorządu terytorialnego potrzebujące wsparcia w zakresie wyposażania szkół w pomoce dydaktyczne mogły wystąpić dodatkowo o dofinansowanie z wyodrębnionej rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej, której wysokość wynosi 0,4%, w zakresie wyposażenia w sprzęt szkolny i pomoce dydaktyczne oddanych do użytku w pierwszych trzech kwartałach 2013 r. pomieszczeń do nauki w nowo wybudowanych obiektach szkół i placówek oświatowych lub w obiektach pozyskanych w wyniku umów najmu lub użyczenia oraz nowych pomieszczeń do nauki pozyskanych w wyniku modernizacji lub adaptacji, niewykorzystywanych wcześniej na cele dydaktyczne. Nieprzekraczalnym terminem składania wniosków w ww. sprawie był 29 kwietnia 2013 r. w przypadku obiektów oddanych w I kwartale 2013 r. lub 30 września 2013 r. w przypadku obiektów oddanych do użytku w II i III kwartale 2013 r.
Ponadto Ministerstwo Edukacji Narodowej wspiera finansowo realizację projektów edukacyjnych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje pozarządowe w trybie otwartych konkursów ofert ogłaszanych na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.). Niektóre z konkursów przewidują zakup pomocy dydaktycznych w ramach projektowanych działań.
Odpowiadając na pytanie dotyczące podręczników dla dzieci niewidomych i słabowidzących, Ministerstwo Edukacji Narodowej, działając na podstawie art. 71d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), dofinansowuje podręczniki szkolne i książki pomocnicze przeznaczone dla uczniów niewidomych, słabowidzących, niesłyszących i z upośledzeniem umysłowym.
Od 2009 r. w MEN obowiązuje nowy system zapewniania uczniom niewidomym i słabowidzącym dostępu do podręczników szkolnych. Na zlecenie i ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej wykonywane są adaptacje wskazanych przez szkoły tytułów podręczników szkolnych i książek pomocniczych dostosowane do potrzeb uczniów niewidomych i słabowidzących. Wersje elektroniczne podręczników wykonanych w systemie Braille'a i w druku powiększonym zamieszczane są na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji w specjalnie opracowanym przez MEN systemie informatycznym umożliwiającym dyrektorom szkół i placówek bieżące ich pobieranie oraz drukowanie w całości lub części, zgodnie z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi uczniów. W miarę posiadanych środków podręczniki te są również drukowane na zlecenie MEN i przekazywane do szkół i placówek. Zadanie powyższe realizowane było w latach 2009-2012 na podstawie umów zawartych przez MEN ze szkołami wyższymi - Uniwersytetem Warszawskim oraz Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II, natomiast w roku 2013 - na podstawie umowy z Uniwersytetem Warszawskim.
Począwszy od 2010 r., Ministerstwo Edukacji Narodowej, wychodząc naprzeciw potrzebom szkół i placówek, pozyskuje również dodatkowe środki z rezerwy celowej nr 26: Realizacja ˝Narodowego programu stypendialnego˝, w tym wyprawka szkolna na wydruk i/lub zakup podręczników wykonanych w systemie Braille'a. Środki te są przekazywane organom prowadzącym szkoły i placówki, do których uczęszczają uczniowie niewidomi, na podstawie decyzji ministra finansów wydawanej na wniosek ministra edukacji narodowej każdorazowo w kolejnym roku budżetowym. Wyżej wymieniona decyzja może zostać wydana po uchwaleniu ustawy budżetowej na dany rok. Środki na realizację powyższego zadania przekazywane są jednostkom samorządu terytorialnego będącym organami prowadzącymi szkoły/placówki, do których uczęszczają uczniowie niewidomi, w formie dotacji celowej z budżetu państwa, na podstawie zawieranych przez MEN porozumień. W przypadku gdy organem prowadzącym szkołę/placówkę jest stowarzyszenie lub inna jednostka niezaliczana do sektora finansów publicznych, przekazanie środków następuje na podstawie umowy zawartej z podmiotami wyłonionymi w drodze otwartego konkursu ofert.
W 2013 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej wystąpiło do Ministerstwa Finansów z wnioskiem o dokonanie zmian w budżecie państwa w celu pozyskania środków w wysokości 1,5 mln zł z rezerwy celowej nr 26: Realizacja ˝Narodowego programu stypendialnego˝, w tym wyprawka szkolna na dofinansowanie zakupu i/lub wydruku podręczników szkolnych i książek pomocniczych dla uczniów niewidomych w dniu 26 kwietnia br.
Minister finansów decyzją, nr MF/FS05/001964, z dnia 18 czerwca br. w sprawie zmian w budżecie państwa na rok 2013 w zakresie ˝Narodowego programu stypendialnego˝, w tym wyprawki szkolnej, uwzględnił ww. wniosek.
W dniu 24 czerwca br. Ministerstwo Edukacji Narodowej wystąpiło do kuratorów oświaty z prośbą o upowszechnienie wśród dyrektorów szkół i placówek, w których uczą się uczniowie niewidomi, oraz wśród jednostek samorządu terytorialnego będących organami prowadzącymi ww. szkoły/placówki informacji o możliwości uzyskania dofinansowania wydruku i/lub zakupu podręczników i książek pomocniczych dla uczniów niewidomych, zwracając się jednocześnie z prośbą o przekazanie zbiorczych danych z terenu województwa dotyczących organów prowadzących szkoły/placówki, do których uczęszczają uczniowie niewidomi, liczby uczniów niewidomych uczęszczających do tych szkół, jak również szacunkowych potrzeb w zakresie wnioskowanych kwot. W efekcie na początku lipca br. wpłynęły do MEN odpowiedzi od kuratorów oświaty na powyższe zapytanie. Chęć zawarcia porozumień, o których mowa powyżej, zadeklarowało 48 podmiotów. Następnie, po uzgodnieniach z organami prowadzącymi szkoły, do których uczęszczają uczniowie niewidomi, i po przekazaniu do MEN wymaganej przepisami prawa kompletnej dokumentacji, porozumienia zostały zawarte.
Dodatkowo 17 lipca 2013 r. ogłoszony został otwarty konkurs ofert na wsparcie realizacji zadania publicznego pt. ˝Dofinansowanie zakupu i/lub wydruku podręczników szkolnych i książek pomocniczych dla uczniów niewidomych uczęszczających do szkół lub placówek, dla których organem prowadzącym jest oferent˝, adresowany, tak jak wyżej wskazano, do innych niż jednostki samorządu terytorialnego organów prowadzących szkoły, do których uczęszczają uczniowie niewidomi. Informacje na ten temat zamieszczone są na stronie internetowej MEN, w Biuletynie Informacji Publicznej.
Powyższe informacje wskazują zatem, że Ministerstwo Edukacji Narodowej na bieżąco realizuje zadanie związane z dofinansowaniem podręczników dla uczniów niewidomych. Środki finansowe przeznaczone na ten cel muszą być wydatkowane do dnia 31 grudnia roku kalendarzowego, w którym została przyznana dotacja. Wynika to z przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.).
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Joanna Berdzik
Warszawa, dnia 5 listopada 2013 r.