Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 6324
w sprawie realizacji programu ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝ w 2014 r.
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na zapytanie poselskie pana posła Stanisława Szweda w sprawie realizacji programu ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝ przesłane przy piśmie z dnia 11 marca 2014 r., znak: SPS-024-6324/14, udzielam następujących wyjaśnień.
Udzielenie pomocy w formie posiłku oraz dożywianie dzieci są zadaniami własnymi gminy o charakterze obowiązkowym i określone zostały w art. 17 ust. 1 pkt 3 i pkt 14 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, ze zm.). Ustanowiony wieloletni program ma za zadanie wspieranie finansowe tych zadań środkami budżetu państwa zapisanymi w ustawie budżetowej na 2014 r.
W dniu 10 grudnia 2013 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę nr 221 w sprawie ustanowienia wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania˝ na lata 2014-2020 (M.P. z 2013 r. poz. 1024).
Program określa m. in.:
- cele programu,
- sposób realizacji programu,
- zakres podmiotowy i przedmiotowy programu,
- sposób finansowania i zasady podziału środków finansowych budżetu państwa dla poszczególnych województw oraz gmin.
W treści załącznika do uchwały Rady Ministrów znajdują się zapisy, które upoważniają do realizacji programu w oparciu o przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, ze zm.) bądź też na podstawie dodatkowo przyjętych przez rady gmin uchwał.
Wśród przepisów ustawy o pomocy społecznej należy wymienić:
- art. 8 ust. 2 w odniesieniu do zasiłku celowego w formie świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub produktów żywnościowych,
- art. 96 ust. 4 w odniesieniu do świadczeń rzeczowych, w tym świadczenia rzeczowego w formie posiłku,
- w art. 17 ust. 2 pkt 4 w odniesieniu do ustanowienia niezbędnego programu osłonowego.
Powyższe przepisy mogą stanowić podstawy do przyjęcia stosownych uchwał uprawniających do podwyższenia kryterium dochodowego bądź też udzielania pomocy żywnościowej bez badania sytuacji dochodowej rodziny w drodze rodzinnego wywiadu środowiskowego i bez wydawania decyzji administracyjnej. Jeżeli natomiast rady gmin nie podejmą stosownych uchwał, mogą one przystąpić do realizacji programu dożywiania tylko i wyłącznie w oparciu przepisy o ustawy o pomocy społecznej i na podstawie podpisanej z właściwym wojewodą umowy. Realizacja wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania ˝Pomoc państwa w zakresie dożywiania jest systematycznie monitorowana przez resort pracy i polityki społecznej. Według informacji nadsyłanych przez samorządowe jednostki pomocy społecznej, tj. ośrodki pomocy społecznej, wynika, że obecne przepisy prawne nie powodują utrudnień w realizacji wieloletniego programu.
Według danych z dnia 3 marca br. 571 gmin podniosło kryterium do wysokości 150%, z czego 394 zadeklarowały żywienie osób powyżej 100% kryterium dochodowego:
- 239 gmin przyjęło formę specjalnego zasiłku celowego,
- 33 gminy przyjęły formę pomocy rzeczowej pod warunkiem zwrotu,
- 165 gmin przyjęło formę w oparciu o uchwałę rady gminy, z czego:
- 123 gminy w oparciu o art. 8 ust. 2, tj. podjęcie uchwały o podwyższeniu kryterium dochodowego,
- 141 gmin w oparciu o art. 96 ust. 4, tj. podjęcie uchwały dotyczącej udzielenia świadczeń rzeczowych, w tym świadczenia rzeczowego w formie posiłku.
292 gminy w sprawozdaniu potwierdziły fakt podjęcia uchwały umożliwiającej dożywianie osób spełniających kryterium do 150%. Spośród pozostałych gmin znaczna większość (227) deklaruje podjęcie uchwał jeszcze do końca marca 2014 r., zaś 41 gmin podjęło decyzję o nieprzystąpieniu do programu i niepodejmowaniu uchwały.
Dodatkowo uprzejmie informuję, że w zakresie wielkości środków finansowych dla powiatów, o które pyta pan poseł, przewidywane wg planu wojewody śląskiego wielkości wynoszą:
- powiat bielski (10 gmin) - 886 805 zł,
- powiat cieszyński (12 gmin) - 1 031 536 zł,
- powiat pszczyński (6 gmin) 458 488 zł,
- powiat żywiecki (15 gmin) - 643 815 zł.
Dodatkowo uprzejmie informuję, że w resorcie pracy i polityki trwają prace nad wdrożeniem w roku 2014 programu FEAD (Program Operacyjny Europejskiego Funduszu Najbardziej Potrzebującym 2014-2020 (pomoc żywnościowa). Ogólnym celem nowego funduszu planowanego na lata 2014-2020 jest propagowanie spójności społecznej w Unii Europejskiej, a zatem przyczynienie się do osiągnięcia celów dotyczących ograniczania ubóstwa zawartych w strategii Europa 2020. Oprócz realizacji celu ogólnego fundusz przyczynia się do osiągnięcia celu szczegółowego, jakim jest ograniczenie najcięższych form ubóstwa w UE, przez udzielanie niefinansowego wsparcia osobom najbardziej potrzebującym. Program Operacyjny Europejskiego Funduszu Najbardziej Potrzebującym 2014-2020 (pomoc żywnościowa) będzie wspierał osoby i rodziny podlegające deprywacji materialnej i polegać będzie na pomocy żywnościowej, która częściowo zaspokoi ich podstawowe potrzeby w tym zakresie. Jest to najbardziej wymierne wsparcie osób potrzebujących, bowiem dotyczy produktów pierwszej potrzeby w każdym gospodarstwie domowym. Dzięki tej pomocy zaoszczędzone środki budżetów własnych osoby i rodziny będą mogły przeznaczyć na inne potrzeby. Pomoc ta będzie uzupełniona o działania na rzecz włączenia społecznego. Program Operacyjny ˝Pomoc żywnościowa˝ finansowany będzie ze środków Unii Europejskiej i ze środków krajowych (budżet państwa) w podziale 85% i 15%. Wstępna alokacja funduszu dla Polski na okres realizacji w latach 2014-2020 wynosi około 473 mln euro (w cenach bieżących). Wkład środków krajowych wynosi około 83 mln euro.
Wyrażem przekonanie, że realizacja obu programów będzie działaniem mającym na celu zmniejszenie skali zjawiska niedożywiania wśród dzieci i młodzieży.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Elżbieta Seredyn
Warszawa, dnia 31 marca 2014 r.