Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 18325
w sprawie sytuacji grupy producentów owoców i warzyw Agro-North sp. z o.o. w Lęborku
Szanowna Pani Marszałek! W nawiązaniu do przesłanej przy piśmie, znak: SPS-023-18325/13, interpelacji posłów Leszka Millera i Cezarego Olejniczaka w sprawie sytuacji grupy producentów owoców i warzyw Agro-North sp. z o.o. z siedzibą w Lęborku niniejszym przedstawiam poniższe informacje.
Głównymi podmiotami w systemie wsparcia sektora owoców i warzyw UE są organizacje producentów, a w państwach członkowskich, które później przystąpiły do UE, m.in. w Polsce, możliwe jest również wspieranie podmiotów przejściowych, jakimi są wstępnie uznane grupy producentów owoców i warzyw. Grupy te mają jednak obowiązek przekształcenia się w organizacje po okresie dochodzenia do uznania za organizację producentów trwającym maksymalnie 5 lat. Dla grup producentów przepisy UE przewidują wsparcie nie tylko na ich tworzenie i działalność administracyjną, ale także na inwestycje, z uwagi na dużo niższy w nowych państwach członkowskich poziom infrastruktury służącej do przygotowania produktów do wprowadzenia ich do obrotu.
Głównym celem organizowania się producentów jest wzmocnienie ich pozycji rynkowej poprzez koncentrację podaży wytwarzanych przez nich produktów wobec rosnącej koncentracji popytu ze strony detalicznych sieci wielkopowierzchniowych, jak i zakładów przetwórczych.
Zasady przyznawania pomocy finansowej dla tych podmiotów określono w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającym wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku) oraz w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 543/2011 z dnia 7 czerwca 2011 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw.
Unijne przepisy wdrożono do prawa krajowego ustawą z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno, która jest ustawą kompetencyjną, tzn. określa kompetencje organów administrujących systemem wsparcia grup i organizacji producentów w Polsce. Na podstawie tej ustawy wydano szereg przepisów wykonawczych określających szczegółowe warunki uznania podmiotu za grupę producentów bądź organizację producentów oraz przyznania tym podmiotom wsparcia.
Wyżej przytoczone przepisy przewidują dwa rodzaje pomocy dla wstępnie uznanych grup producentów:
- pomoc na utworzenie grupy producentów i jej działalność administracyjną, która jest zależna od wartości produkcji wprowadzanej do obrotu przez grupę, składa się na nią pomoc UE (w 75%) i pomoc krajowa (25%), oraz
- zwrot części tzw. kwalifikowanych kosztów inwestycji wymaganych do uzyskania decyzji o uznaniu - 75% kosztów inwestycji, w tym pomoc UE stanowi 50%, pomoc z budżetu krajowego - 25%, wkład własny grupy - 25%. Przy czym od kwietnia 2012 r. Komisja Europejska ograniczyła pomoc dla grup producentów, wprowadzając dwa limity tej pomocy z uwagi na dyscyplinę finansową Unii Europejskiej
Zgodnie z ustawą z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno kompetencje do działania w imieniu państwa polskiego m.in. w zakresie wstępnego uznania grupy producentów i zatwierdzenia jej planu dochodzenia do uznania za organizację producentów, jak i zawieszenia wstępnego uznania grupy lub uznania organizacji posiada marszałek województwa. Natomiast opiniowanie grupie producentów planu dochodzenia do uznania i wydawanie decyzji w sprawie przyznania pomocy finansowej, jak i zawieszanie płatności na rzecz grupy lub organizacji zgodnie z ww. ustawą leżą w kompetencjach dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. W przypadku wydania przez niego decyzji, z którą podmiot się nie zgadza, podmiot ten może odwołać się do prezesa ARiMR, który jest organem drugiej instancji.
Organ przyznający pomoc, tj. dyrektor oddziału regionalnego ARiMR, może samodzielnie zawiesić postępowanie o wypłatę pomocy, niezależnie od podjęcia postępowania przez marszałka województwa w zakresie zawieszenia grupy, na podstawie art. 115 rozporządzenia KE nr 543/2011, w związku z przepisami ww. ustawy.
Zawieszenie wstępnego uznania grupy przez marszałka województwa nie jest tożsame z zawieszeniem płatności przez dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. Zawieszenie statusu wstępnie uznanej grupy producentów owoców i warzyw oznacza, że żadna pomoc dla tego podmiotu nie może być przyznana ani wypłacona. Zawieszenie wypłaty pomocy oznacza natomiast, że w okresie zawieszenia pomoc (konkretna transza) przewidziana dla tego podmiotu na podstawie posiadanego statusu wstępnie uznanej grupy producentów owoców i warzyw nie jest wypłacana.
Zastosowanie sankcji, jaką jest zawieszenie pomocy (przez ARiMR), jak i zawieszenie wstępnego uznania grupy (przez marszałka województwa), nie zwalnia grupy z terminowej realizacji swoich zobowiązań wynikających m.in. z przepisów Unii Europejskiej, tj. okresu trwania realizacji planu, który w żadnym wypadku nie przekracza 5 lat; oraz działań i inwestycji, jakie należy zrealizować. Oznacza to, że czas realizacji planu dochodzenia do uznania kończy się zawsze nie później niż po 5 latach (a jeżeli grupa przyjęła maksymalny 5-letni okres realizacji planu, to okres ten nie może zostać wydłużony i zawsze kończy się zgodnie z datą określoną w tym planie przez grupę i zatwierdzoną przez marszałka).
Należy zaznaczyć, że zgodnie z podziałem kompetencji określonym w ustawie o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno minister rolnictwa jest organem, do którego grupa może się odwołać od decyzji marszałka województwa w ramach postępowania administracyjnego.
W związku ze sprawą grupy Agro-North sp. z o.o. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwróciło się do marszałka województwa pomorskiego oraz prezesa ARiMR z prośbą o przekazanie stosownych informacji i wyjaśnień.
Marszałek województwa pomorskiego poinformował, że decyzją, nr DROŚ.W.WR.MW.608O-03/O8, z dnia 24 października 2008 r. na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. U. z 2011 r. Nr 145, poz. 868, z późn. zm.) wstępnie uznał za grupę producentów owoców i warzyw Agro-North sp. z o.o. z siedzibą w Lęborku oraz zatwierdził jej plan dochodzenia do uznania obejmujący okres realizacji 2008-2012. Grupa Agro-North sp. z o.o. z siedzibą w Lęborku w latach 2008-2012 realizowała zatwierdzony plan dochodzenia do uznania.
Marszałek województwa pomorskiego wyjaśnił, że w dniu 13 sierpnia 2012 r. dyrektor Pomorskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Gdyni poinformował marszałka województwa pomorskiego o wszczęciu przez Prokuraturę Okręgową w Słupsku śledztwa, pod sygn. V Ds. 26J12JSp.(c), w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, polegającego na wyłudzeniu za pośrednictwem firmy Agro-North sp. z o.o., przy pomocy wprowadzonej do obiegu gospodarczego dokumentacji poświadczającej nieprawdę, dofinansowania w postaci środków pieniężnych, tj. o czyn z art. 286 I K.k. w zw. z art. 294 § 1 K.k. i art. 271 § 1 i 3 K.k. i 273 K.k., przy zastosowaniu art. 11 § 2 K.k. w zw. z art. 12 K.k.
Na skutek wątpliwości związanych z możliwością wykorzystywania przez Agro-North sp. z o.o. z siedzibą w Lęborku budynków, objętych pomocą finansową na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania, do przechowywania ziemniaków oraz ze względu na konieczność weryfikacji spełniania przez Agro-North sp. z o.o. kryteriów uznania marszałek województwa pomorskiego wydłużył czas trwania postępowania w sprawie uznania Agro-North sp. z o.o. za organizację producentów owoców i warzyw, następnie, w dniu 7 czerwca 2013 r., uznał Agro-North sp. z o.o. za organizację producentów owoców i warzyw
Prezes ARiMR w odpowiedzi na zapytanie ministerstwa wyjaśnił, że w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego w sprawie złożonego przez Agro-North sp. z o.o. wniosku o przyznanie pomocy finansowej za I półrocze 2012 r. dyrektor Pomorskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w Gdyni został zawiadomiony przez Prokuraturę Okręgową w Słupsku o wszczęciu śledztwa w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa mającego na celu osiągnięcie korzyści majątkowej, polegającego na wyłudzeniu za pośrednictwem firmy Agro-North sp. z o.o. w Choczewku, przy pomocy wprowadzonej do obiegu gospodarczego dokumentacji poświadczającej nieprawdę, dofinansowania w postaci środków pieniężnych. Jednocześnie ARiMR w tym postępowaniu przysługuje status pokrzywdzonego.
Prezes ARiMR zaznaczył, że dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR jako organ administracji publicznej zobowiązany jest działać na podstawie przepisów prawa krajowego oraz prawa Unii Europejskiej, które w sposób szczegółowy regulują zasady przyznawania pomocy finansowej z budżetu Unii Europejskiej oraz kwestie związane z ochroną interesów finansowych UE. Przepisy art. 115 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 543/2011 stanowią, że państwo członkowskie może zawiesić płatność na rzecz danej grupy producentów, jeśli istnieją w stosunku do tego podmiotu podejrzenia popełnienia oszustwa w odniesieniu do pomocy objętej rozporządzeniem (WE) nr 1234/2007. Ponadto przepisy rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 przewidują, że w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony interesów finansowych Unii państwa członkowskie zapewniają stosowanie sankcji na poziomie krajowym za naruszenie wymogów określonych w przepisach rozporządzeń nr 1234/2007 i nr 543/2011. Sankcje te muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Zgodnie z tymi przepisami nie dokonuje się żadnych płatności na rzecz beneficjentów, odnośnie do których stwierdzono, że sztucznie stworzyli warunki do otrzymania płatności.
Mając na uwadze powyższe zawiadomienie prokuratury, zgodnie z ww. art. 115 ust. 2 rozporządzenia Komisji (UE) nr 543/2011 dyrektor Pomorskiego OR ARiMR postanowieniem z dnia 27 listopada 2012 r. zawiesił z urzędu postępowanie w sprawie wniosku o przyznanie pomocy finansowej ww. grupie producentów za I półrocze 2012 r.
Środki wypłacane w ramach pomocy finansowej dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw są środkami publicznymi (z budżetu unijnego i krajowego) i jako takie podlegają szczególnej ochronie i muszą być wydatkowane zgodnie z zasadami gospodarności (racjonalności), efektywności i skuteczności oraz w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów, na podstawie przepisów prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. W związku z powyższym ARiMR jako agencja płatnicza jest zobowiązana do przestrzegania ww. zasad i ich stosowania w ramach rozpatrywanych przez siebie spraw. Tak więc jest również zobowiązana do reagowania i uwzględniania wszelkich okoliczności mogących mieć wpływ na prawidłowość wydatkowania środków publicznych.
Grupa producentów Agro-North sp. z o.o. złożyła skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na postanowienie prezesa ARiMR utrzymujące w mocy postanowienie dyrektora Pomorskiego Oddziału Regionalnego ARiMR. Skarga została przekazana do WSA w Warszawie.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że w przypadku ustąpienia przyczyny uzasadniającej zawieszenie postępowania na organie, tj. dyrektorze Pomorskiego Oddziału Regionalnego ARiMR, będzie spoczywał obowiązek podjęcia postępowania z urzędu i wydania decyzji w sprawie.
W odniesieniu do kwestii ewentualnej likwidacji spółki i zwiększenia bezrobocia w regionie należy zaznaczyć, że podmioty korzystające ze wsparcia finansowego ze środków publicznych przyjmują na siebie pewne zobowiązania, jak również są obowiązane stosować się bezwzględnie do przepisów, na podstawie których wsparcie to jest im przyznawane. W związku z tym, niezależnie od wcześniejszych sukcesów i prawidłowego prowadzenia działalności, w chwili gdy ma miejsce sytuacja, w wyniku której naruszone zostają przepisy, odpowiednie organy mają prawo i obowiązek nałożyć na ten podmiot przewidziane sankcje.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Krystyna Gurbiel
Warszawa, dnia 1 lipca 2013 r.