Odpowiedź na interpelację nr 34560
w sprawie ewakuacji obywateli Polski z Donbasu na Ukrainie
Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Henryka Mościcka-Dendys
Warszawa, 08-10-2015
Szanowna Pani Marszałek,
W odpowiedzi na interpelację nr 34560 Pana Posła Piotra Babiarza w sprawie ewakuacji obywateli Polski z Donbasu na Ukrainie uprzejmie informuję, że:
Ministerstwo Spraw Zagranicznych zabiega o poprawę sytuacji Polaków na Wschodzie nie tylko wszechstronnie ich wspierając, ale także inicjując wprowadzanie instrumentów prawnych mających na celu ułatwienie ich powrotów do Ojczyzny. Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka jest jednym z nich.
W okresie od 01.01.2015 r. do 18.09.2015 r. Konsulat Generalny RP w Charkowie przyjął 1 184 wnioski o wydanie Karty Polaka - wszystkie zostały rozpatrzone pozytywnie. Wnioski te złożyły osoby z obwodu dniepropietrowskiego - 25% ogólnej liczby, zaporoskiego - 25%, charkowskiego - 20%, połtawskiego - 13%, donieckiego - 10%, ługańskiego - 4% i sumskiego - 3%.
Pragnę podkreślić, że według naszej wiedzy ponad 90% osób polskiego pochodzenia znajdujących się w Mariupolu posiada Kartę Polaka, dlatego też liczba złożonych wniosków w Mariupolu wyniosła w tym roku tylko 31. Konsulowie przyjmują wnioski każdorazowo przy wyjazdach do tego miasta.
Według oficjalnych danych ustalonych na podstawie spisu powszechnego, liczba osób polskiego pochodzenia na Ukrainie wynosi 144 tysiące, w Rosji 47 tysięcy, na Białorusi 295 tysięcy, a w Kazachstanie 34 tysiące. Od dnia 29 marca 2008 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy o Karcie Polaka, do dnia 2 czerwca 2015 roku, polskie urzędy konsularne na całym świecie przyjęły 163 492 wnioski o Kartę Polaka. Wnioskodawcy odebrali około 142 tysięcy przyznanych Kart Polaka.
Według danych Konsulatu Generalnego RP w Charkowie, aktualnie na terenie charkowskiego okręgu konsularnego przebywa 74 obywateli RP, którzy zamieszkują głównie obwody charkowski, połtawski, dniepropietrowski i zaporoski, czyli poza obszarem Donbasu. Są to osoby, które mieszkają tu od lat ze względu na powiązania rodzinne lub pracę, osoby duchowne, nauczyciele języka polskiego. Konsulat nie posiada informacji, aby w strefie działań wojennych przebywali obywatele RP, poza wyjątkiem nielicznych polskich dziennikarzy, którzy utrzymują kontakt z konsulatem.
Przeprowadzona w dniu 13 stycznia 2015 r. ewakuacja do Polski objęła 178 osób. Była to akcja jednorazowa, stanowiąca element podejmowanych od początku konfliktu działań władz polskich na rzecz zapewnienia pomocy dla Polaków i osób polskiego pochodzenia, zamieszkałych lub przebywających w tym regionie. W oparciu o przeprowadzoną szczegółową analizę sytuacji humanitarnej oraz w zakresie bezpieczeństwa w grudniu 2014 r. rząd polski uznał, że powstało bezpośrednie zagrożenia życia lub zdrowia mieszkańców Donbasu polskiego pochodzenia oraz członków ich rodzin. Akcja zakończyła się pomyślnie.
Konsulat w Charkowie szacuje, że na tzw. terytoriach okupowanych przebywa jeszcze ok. 130 – 160 osób polskiego pochodzenia, a dodatkowo ok. 200 osób mieszka w rejonie Mariupola, po stronie kontrolowanej przez władze ukraińskie. Liczby te jednak stale się zmieniają – obserwowany jest ciągły exodus tych osób z rejonów kontrolowanych przez separatystów, głównie do innych regionów Ukrainy. Znaczna część osób polskiego pochodzenia opuściła teren zagrożony konfliktem jeszcze przed okresem regularnych działań wojennych i nasilających się walk pomiędzy stroną rządową a separatystami w poszczególnych rejonach Donbasu. Większość z nich stanowili posiadacze Karty Polaka. Główne kierunki emigracji tej grupy wewnątrz Ukrainy to obwody centralne i zachodnie. Spora cześć osób udała się do Polski we własnym zakresie.
Konsulat Generalny RP w Charkowie sprawuje stałą opiekę nad osobami polskiego pochodzenia w Mariupolu. Miasto to regularnie odwiedza konsul, udzielając zapomóg finansowych dla najbardziej potrzebujących oraz dowożąc leki, środki czystości i inne niezbędne artykuły. Celem zapoznania się z aktualną sytuacją i potrzebami, w dniach 23-24 września br. w Mariupolu przebywał Ambasador RP na Ukrainie, który w towarzystwie konsula odbył spotkania z osobami polskiego pochodzenia oraz przedstawicielami ich organizacji, duszpasterstwa oraz władzami miejscowymi.
Podstawową formą pomocy dla Polaków w tym regionie są zapomogi finansowe (bezzwrotne). W końcu marca br. urząd otrzymał na ten cel 82 tys. Euro, ze specjalnej rządowej rezerwy celowej. Do połowy sierpnia br. udzielono w sumie 326 zapomóg na łączną kwotę ponad 56 tys. Euro. Do końca września dostarczono także pomocy rzeczowej, głównie w postaci leków, na kwotę ponad 3 tys. Euro.
W przeciwieństwie do Mariupola, placówka nie posiada żadnych możliwości dostępu do terenów kontrolowanych przez separatystów (tzw. DNR i ŁNR). Podpisanie w lutym br. tzw. porozumień mińskich i wejście w życie rozejmu tylko nieznacznie zmieniło sytuację. Konsulowie nie mogą pojawiać się na tych terenach ze względów bezpieczeństwa a możliwości dostarczania pomocy na ten obszar są bardzo ograniczone. Środki finansowe przekazywane są przy okazji przyjazdów do konsulatu osób z terenów okupowanych.
Zapewniam, że na bieżąco analizujemy sytuację w kontekście zagrożeń – wszelkie konieczne w tym zakresie działania podejmowane będą stosownie do wydarzeń. Mając na względzie, że sytuacja jest dynamiczna, jesteśmy przygotowani na każdy wariant działania. Będziemy kontynuować doręczanie pomocy rzeczowej w postaci lekarstw, środków żywności i higieny, a także asygnować zapomogi finansowe. Zapewniam, że osoby polskiego pochodzenia nie zostaną pozostawione bez pomocy. Jednocześnie informuję, iż sprawy związane z repatriacją znajdują się w gestii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
Z poważaniem,
Z upoważnienia Ministra Spraw Zagranicznych
Henryka Mościcka – Dendys
Podsekretarz Stanu