Interpelacja nr 22162
do ministra pracy i polityki społecznej
w sprawie wykluczenia opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych
Szanowny Panie Ministrze! Do mojego biura poselskiego zwracają się zrozpaczeni opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych w sprawie skutków ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw. W wyniku wejścia w dniu 1 lipca 2013 r. w życie tej ustawy tysiące osób w Polsce opiekujących się niepełnosprawnymi rodzicami czy rodzeństwem straciło prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Są to osoby opiekujące się dorosłymi niepełnosprawnymi z orzeczeniem niepełnosprawności w stopniu znacznym, tj. niezdolnymi do samodzielnej egzystencji, gdyż częstokroć zagraża to nie tylko utracie zdrowia, ale przede wszystkim życia.
W myśl ww. ustawy świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia przysługuje jedynie w przypadku, gdy niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:
1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.
Opiekunowie zajmujący się osobami, których niepełnosprawność powstała w wieku późniejszym niż określony w ustawie, zostali bez pomocy finansowej. Dorosłe osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie czują się dyskryminowani przez prawo. Podejmowanie przez opiekuna decyzji o rezygnacji z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym jest niezależne od tego, czy niepełnosprawny jest dzieckiem, czy osobą dorosłą. Nie sposób z daty powstania niepełnosprawności określić zasadności pomocy finansowej do świadczenia pielęgnacyjnego, dzieląc opiekunów w przedmiotowy sposób w zależności od wieku, w którym powstała niepełnosprawność podopiecznego.
Celem świadczenia pielęgnacyjnego jest zastąpienie dochodu z pracy zarobkowej, jaki opiekun uzyskiwał bądź uzyskiwałby, gdyby pracował i nie zajmował się opieką nad niepełnosprawnym. Instytucja, jaką jest świadczenie pielęgnacyjne, stanowi zatem pomoc dla osoby opiekującej się osobą niepełnosprawną. Pomoc finansowa do świadczenia pielęgnacyjnego usankcjonowana w przedmiotowym rozporządzeniu jest zatem uzupełnieniem rekompensaty z tytułu utraconych dochodów z zarobkowania (bądź z teoretycznie możliwych do uzyskania dochodów, w wyniku niepodejmowania pracy zarobkowej z uwagi na fakt sprawowanej opieki nad niepełnosprawnym) przez opiekuna. To sytuacja tragiczna, wymagająca podjęcia natychmiastowych działań.
Nadmieniam, że rzecznik praw obywatelskich złożył wniosek do Trybunału Konstytucyjnego (K 27/13) o zbadanie zgodności art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw z zasadą zaufania do państwa i prawa oraz zasadą ochrony praw nabytych wynikających z art. 2 Konstytucji RP.
W związku z powyższym nasuwają się następujące pytania:
1. Czyżby rząd próbował załatać dziurę budżetową, oszczędzając na najbardziej poszkodowanych przez los, czyli na osobach niepełnosprawnych i ich opiekunach - tych, którzy najbardziej pomocy potrzebują, a zarazem na najbardziej bezbronnych?
2. Dlaczego opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych nie mają szans na świadczenie pielęgnacyjne?
3. Jak Pan Minister wyobraża sobie funkcjonowanie opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych na rynku pracy, skoro ich podopieczni wymagają opieki przez 24 godziny na dobę?
Z poważaniem
Poseł Elżbieta Kruk
Warszawa, dnia 24 października 2013 r.