Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 24287
w sprawie zwiększenia oferty umożliwiającej wzrost aktywności biznesowej i zawodowej pracodawców oraz osób poszukujących pracy na terenie działania Powiatowego Urzędu Pracy w Lubaniu
Szanowna Pani Marszałek! W związku z przekazaną przy piśmie z dnia 7 lutego 2014 r., znak: SPS-023-24281-24292/14, interpelacją poselską pana Henryka Kmiecika w sprawie zwiększenia oferty powiatowych urzędów pracy umożliwiającej wzrost aktywności biznesowej i zawodowej pracodawców oraz osób poszukujących pracy na terenie woj. dolnośląskiego uprzejmie informuję.
Ad 1. i 2. Środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych są przekazywane przez prezesa zarządu tego funduszu - zgodnie z art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.) m.in. samorządom powiatowym na realizację określonych zadań lub rodzajów zadań, na wyodrębniony rachunek bankowy - według algorytmu.
Przepis § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie algorytmu przekazywania środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych samorządom wojewódzkim i powiatowym (Dz. U. Nr 88, poz. 808, z późn. zm.) wskazuje, że przy ustaleniu wysokości środków na dany rok brana jest pod uwagę m.in. liczba osób niepełnosprawnych bezrobotnych i osób niepełnosprawnych poszukujących pracy w danym powiecie - wyliczona jako średnia z trzech ostatnich miesięcy, według stanu na koniec miesiąca na podstawie dostępnych danych GUS, liczba osób niepełnosprawnych w powiecie, kwota środków przewidzianych w planie finansowym funduszu na dany rok na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej przez samorządy powiatowe (w planie finansowym PFRON na 2014 r. zaplanowano kwotę 712 586 tys. zł).
Rada powiatu - stosownie do przepisu art. 35a ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej (...) podejmuje uchwałę określającą zadania (zarówno z zakresu rehabilitacji zawodowej, jak i społecznej), na które przeznacza środki przekazane zgodnie z algorytmem.
Z powyższego wynika, że środki te znajdują się w wyłącznej dyspozycji powiatu, który rozdziela je na realizację poszczególnych zadań ustawowych - w zależności od potrzeb danego powiatu. Tak więc wysokość środków, jaka zostanie przyznana poszczególnym powiatowym urzędom pracy woj. dolnośląskiego na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej, uzależniona jest od kwoty, jaka zostanie przewidziana w uchwale poszczególnych rad powiatu.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że na obecnym etapie realizacji planu finansowego PFRON na 2014 r. (początek roku) nie sposób przewidzieć, czy będzie możliwość zwiększenia środków przekazywanych samorządom powiatowym na realizację zadań ustawowych - zgodnie z algorytmem.
Ad 3. i 5. Minister pracy i polityki społecznej nie ma bezpośredniego wpływu na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw, a także wynikający z niej stan zatrudnienia. Natomiast będące w jego dyspozycji środki Funduszu Pracy przekazywane są na realizację działań osłonowych wobec osób zagrożonych zwolnieniem z pracy i zwolnionych, zarejestrowanych w urzędach pracy stosownie do postanowień ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.).
Należy przy tym zaznaczyć, że inicjowanie i realizowanie przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub złagodzenie problemów na rynku pracy należy do zadań samorządu terytorialnego i odbywa się na poziomie powiatu. Starosta po zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia, biorąc pod uwagę sytuację na lokalnym rynku pracy, podejmuje decyzje odnośnie do sposobu wydatkowania środków Funduszu Pracy przekazanych dla konkretnego urzędu pracy, m.in. poprzez wybór stosowanych form aktywizacji bezrobotnych i innych uprawnionych osób.
Jednocześnie monitorując bieżącą sytuację na krajowym rynku pracy oraz w poszczególnych województwach i powiatach, minister pracy i polityki społecznej podejmuje doraźne inicjatywy, które są uzupełnieniem standardowych działań realizowanych przez urzędy pracy w ramach środków rezerwy Funduszu Pracy. Przykładem takich działań są programy specjalne, na dofinansowanie których w roku 2013 minister pracy i polityki społecznej przeznaczył środki rezerwy Funduszu Pracy w kwocie 38 062,7 tys. zł.
Specyfiką tych programów jest możliwość dowolnego łączenia ustawowych usług i instrumentów rynku pracy ze specyficznymi rozwiązaniami dostosowanymi do indywidualnych potrzeb uczestników programu w sytuacji, kiedy proces aktywizacji i doprowadzenia do zatrudnienia wymaga niestandardowych rozwiązań.
Programy specjalne mogą być także adresowane do współpracujących z powiatowymi urzędami pracy pracodawców, którzy w ramach programu specjalnego wyrażą chęć zatrudnienia określonej liczby osób bezrobotnych. W dotychczasowej praktyce w ramach programów specjalnych pracodawcy otrzymywali ze środków Funduszu Pracy szeroki wachlarz wsparcia na zasadach pomocy de minimis, co miało na celu utworzenie nowych miejsc pracy i zatrudnienie bezrobotnych.
Ponadto ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewiduje instrumenty adresowane do pracodawców, których celem jest tworzenie i utrzymanie miejsc pracy. W tym miejscu należy wspomnieć m.in. o zwolnieniu z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w przypadku zatrudnienia starszych pracowników, tj. kobiet, które ukończyły 55. rok życia, i mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat. Ponadto ulga ta czasowo, tj. przez okres 12 miesięcy, przysługuje pracodawcom, którzy decydują się na zatrudnienie osób bezrobotnych w wieku powyżej 50. roku życia.
Powyższa ustawa pozwala również zrefundować podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą koszty wyposażenia lub doposażenia stanowisk pracy dla bezrobotnych. Stwarza również możliwości nawiązania fachowej współpracy między pracodawcami a doradcami zawodowymi w urzędach pracy, przy czym poradnictwo zawodowe jest dla pracodawców bezpłatne.
Pracodawcy zainteresowani własnym rozwojem i rozwojem swoich pracowników mogą skorzystać z pomocy doradcy zawodowego i uzyskać indywidualne porady zawodowe udzielane z zachowaniem zasady poufności i ochrony danych. W szczególności doradca może dokonać analizy kompetencji pracowników i zaproponować szkolenia dla uzupełnienia luk kwalifikacyjnych lub wskazać takie kompetencje, które nadają się do przeniesienia do nowych warunków pracy.
Ponadto należy zaznaczyć, iż w ostatniej fazie prac legislacyjnych znajduje się nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw. Wprowadza ona szereg nowych rozwiązań mających na celu zwiększenie oddziaływania polityki rynku pracy na wzrost zatrudnienia, łagodzenie skutków niedopasowania strukturalnego oraz poprawę efektywności realizowanych polityk rynku pracy, w tym m.in. dzięki nowemu podejściu do funkcjonowania urzędów pracy oraz lepszego współdziałania z partnerami rynku pracy.
Rozwiązania przewidziane we wspomnianym projekcie dotyczą m.in.:
- wsparcia pracodawców zatrudniających bezrobotnych w wieku 50+ poprzez przyznanie przez starostę pracodawcy/jednoosobowemu przedsiębiorcy przez okres 12 lub 24 miesięcy dofinansowania wynagrodzenia za zatrudnionego długotrwale bezrobotnego, który jednocześnie ukończy co najmniej 50 lat;
- utworzenia ze środków Funduszu Pracy krajowego funduszu szkoleniowego z przeznaczeniem na finansowanie kształcenia i szkolenia pracowników - zakłada się, że w pierwszym etapie będzie on ułatwiał starszym pracownikom (w wieku 45 lat i więcej) dostosowanie kompetencji do zmian społeczno-gospodarczych, a w dalszym etapie zapewni także wsparcie innym grupom docelowym; istotne jest również to, że priorytetowe kierunki wydatkowania środków i plan wydatkowania minister pracy i polityki społecznej będzie ustalał w porozumieniu z Radą Rynku Pracy, co oznacza, że będzie zapewniona partycypacja partnerów społecznych w procesie podejmowania decyzji o kierunkach rozwoju kadr polskiej gospodarki; powyższe działania przyczynią się do polepszenia warunków dla wzrostu kapitału intelektualnego w przedsiębiorstwach, pozwoli to na zwiększenie zdolności firm do konkurowania na europejskim i światowym rynku pracy; wpisuje się to w realizowane na rzecz przedsiębiorstw i przedsiębiorczości działania mające na celu stworzenie wysoce konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i współpracy przedsiębiorstw, administracji i nauki.
Natomiast znaczącą rolę w działaniach, które nakierunkowane są na poprawę otoczenia biznesu (np. stabilność makroekonomiczna, przyjazne, stabilne prawo, rozwój infrastruktury, likwidacja barier), a także, co ważne, na podnoszenie poziomu innowacyjności przedsiębiorstw, odgrywa Ministerstwo Gospodarki. Działania w zakresie przedsiębiorczości resort gospodarki realizuje za pośrednictwem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Zadaniem agencji jest zarządzanie funduszami z budżetu państwa i Unii Europejskiej przeznaczonymi na wspieranie przedsiębiorczości i zwiększanie konkurencyjność przedsiębiorstw.
Biorąc powyższe pod uwagę, nie przewiduje się angażowania resortu pracy w projekty związane z budową, rozbudową lub modernizacją instalacji i urządzeń przemysłowych przedsiębiorców.
Ad 4. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podejmowało i podejmuje działania umożliwiające rozpoczynanie działalności gospodarczej. Jednym ze sposobów znalezienia pracy jest założenie własnej działalności gospodarczej (samozatrudnienie).
Aktualnie na podstawie przepisu art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy istnieje możliwość przyznania bezrobotnemu jednorazowo z Funduszu Pracy środków na podjęcie działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej kwoty odpowiadającej 6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Powyższa pomoc jest bezzwrotna i ma charakter fakultatywny. Bezrobotny, z którym zostanie zawarta umowa o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, jest zobowiązany do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej przez okres co najmniej 12 miesięcy. Środki przekazywane z Funduszu Pracy mają charakter dotacji stanowiącej kapitał początkowy podejmowanej działalności. Ponadto są one wolne od podatku dochodowego [art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.)]. Zapisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy pozwalają urzędom pracy na sfinansowanie bezrobotnemu zamierzającemu podjąć działalność gospodarczą również pomocy prawnej, konsultacji czy doradztwa związanego z podjęciem tej działalności. Bezrobotny przed podjęciem działalności gospodarczej może skorzystać ze szkoleń ogólnych i zawodowych, które pozwolą na zdobycie wiedzy niezbędnej do jej prowadzenia.
Z danych zawartych w sprawozdaniu GUS MPiPS-02 wynika, że w 2012 r. z dotacji na podjęcie działalności gospodarczej skorzystało 39 410 osób, przy czym łączna kwota środków Funduszu Pracy wydatkowanych na ten cel wyniosła 686,0 mln zł, natomiast w 2013 r. z formy tej skorzystały 44 997 osób, przy czym łączna kwota środków Funduszu Pracy wydatkowanych na ten cel wyniosła 880,2 mln zł.
Inną formą pomocy, która wspiera powstawanie nowych miejsc pracy, jest refundacja przedsiębiorcom kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanych bezrobotnych. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy refundacja jest udzielana do wysokości 6-krotnego przeciętnego wynagrodzenia. Podmiot, który otrzymuje refundację, zobowiązany jest do zatrudnienia skierowanego przez powiatowy urząd pracy bezrobotnego przez okres co najmniej 24 miesięcy.
Z danych zawartych w sprawozdaniu GUS MPiPS-02 wynika, że w ramach refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowisk pracy zaktywizowano: w 2012 r. 22 458 osób, przy czym łączna kwota środków Funduszu Pracy wydatkowanych na ten cel wyniosła 389,8 mln zł, natomiast w 2013 r. - 23 345 osób za 455,2 mln zł.
Minister pracy i polityki społecznej, realizując politykę rynku pracy, planuje wprowadzenie w 2014 r. kolejnych instrumentów, w tym preferencyjnych pożyczek na podjęcie działalności gospodarczej oraz na utworzenie stanowisk pracy dla bezrobotnych. Wprowadzenie tego instrumentu pozwoli na wsparcie większej liczby osób/podmiotów. Środki z oprocentowania i zwrotu udzielonych pożyczek będą mogły być ponownie wykorzystane na udzielenie pożyczek kolejnym osobom/podmiotom.
Mając na uwadze trudną sytuację na rynku pracy ludzi młodych. w projekcie ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw przyjęto, że o pożyczkę na podjęcie działalności gospodarczej będą mogli wnioskować poza bezrobotnymi również poszukujący pracy absolwenci szkół i uczelni w okresie 48 miesięcy od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania tytułu zawodowego i studenci ostatniego roku studiów.
Pożyczka na podjęcie działalności gospodarczej będzie udzielana do wysokości 20-krotnego przeciętnego wynagrodzenia i będzie podlegała oprocentowaniu na zasadach preferencyjnych. Oprocentowanie pożyczki wyniesie w skali roku 0,25 stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez Narodowy Bank Polski. Maksymalny okres spłaty pożyczki będzie wynosił 7 lat, z możliwością skorzystania z 12-miesięcznego okresu karencji w jej spłacie.
Z preferencyjnych pożyczek będą mogli również skorzystać przedsiębiorcy, którzy planują utworzyć nowe miejsca pracy i zatrudnić na nich bezrobotnych. Przewiduje się, że pożyczka na utworzenie stanowiska pracy będzie udzielana do wysokości 6-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, natomiast okres jej spłaty wyniesie 3 lata.
Zakłada się, że źródłem finansowania pożyczek będą środki uzyskiwane z Funduszu Pracy oraz z przychodów ze sprzedaży należących do Skarbu Państwa akcji i udziałów, zgodnie z art. 56 ust. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2013 r. poz. 216, z późn. zm.), jak również środki Unii Europejskiej.
Obecnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej realizuje od końca 2013 r. pilotażowy program ˝Pierwszy biznes - wsparcie w starcie˝. Program realizowany jest w trzech województwach: małopolskim, świętokrzyskim i mazowieckim. Program wpisuje się w inicjatywę na rzecz zatrudniania osób młodych, która będzie realizowana w ramach Programu Operacyjnego ˝Wiedza, edukacja, rozwój˝ 2014-2020 (PO WER) w ramach specjalnie wydzielonej osi priorytetowej dotyczącej aktywizacji osób młodych na rynku pracy. Wypracowane rozwiązania pozwolą na synergię przedsięwzięć na rzecz osób młodych z działaniami z obszaru szkolnictwa wyższego. Zamierzeniem programu jest włączenie w jego realizację uczelni, co stanowić będzie element społecznej odpowiedzialności uczelni w procesie przygotowania młodych ludzi do prowadzenia własnej działalności.
Należy również wskazać, że środki Funduszu Pracy nie są jedynymi środkami, z których korzystać mogą powiatowe urzędy pracy w realizacji zadań własnych powiatu. Środki związane z przeciwdziałaniem bezrobociu mogą pochodzić także z funduszy unijnych. Zatem to od aktywności urzędów pracy zależy ich wielkość oraz jaka grupa docelowa zostanie aktywizowana w ramach zadań na rzecz aktywizacji bezrobotnych w powiecie.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Małgorzata Marcińska
Warszawa, dnia 6 marca 2014 r.