Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 3848
w sprawie negatywnej oceny NIK dotyczącej organizacji i prowadzenia przez Inspekcję Transportu Drogowego kontroli wagi pojazdów
Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na pismo nr SPS-023-3848/12 z dnia 20 kwietnia 2012 r., przy którym przekazana została interpelacja posła na Sejm RP pana Kazimierza Moskala w sprawie negatywnej oceny NIK dotyczącej organizacji i prowadzenia przez Inspekcję Transportu Drogowego kontroli wagi pojazdów, uprzejmie informuję, że znana jest negatywna opinia NIK dotycząca tego tematu, a zalecenia pokontrolne w tej sprawie są realizowane.
Dostrzegając zastrzeżenia Najwyższej Izby Kontroli w sprawie organizacji i prowadzenia przez ITD kontroli wagi pojazdów, należy wskazać, że system kontroli pojazdów drogowych pod kątem ich masy i nacisków osi polega na losowym wyborze pojazdów do kontroli. Typowanie pojazdów do kontroli możliwe jest przy wykorzystaniu tzw. wag preselekcyjnych, zabudowanych w pasie drogi, które dokonują powierzchownego pomiaru masy i nacisków osi wszelkich pojazdów przejeżdżających po danym odcinku drogi. Dotychczas Inspekcja Transportu Drogowego dysponowała jedynie kilkoma punktami wyposażonymi w systemy preselekcji, jednakże żaden z nich nie był zlokalizowany na terenie województw lubelskiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Główny Inspektorat Transportu Drogowego czyni starania w kierunku umożliwienia sankcjonowania naruszeń z zakresu przekroczenia dopuszczalnej masy i nacisków na osie pojazdów wyłącznie w oparciu o zapisy wag preselekcyjnych oraz automatyzacji tego procesu, co będzie finalnie przekładało się na znaczące zwiększenie efektywności tego rodzaju kontroli.
Należy wskazać, że możliwość kontroli wszystkich przeładowanych pojazdów jest przy obecnej liczbie inspektorów transportu drogowego ograniczona koniecznością realizacji innych zadań przynależnych inspekcji, jak chociażby kontrola przewozu materiałów niebezpiecznych, transportu drogowego osób, przewozu żywych zwierząt, odpadów, ciśnieniowych urządzeń transportowych itp. Ponadto przepisy dyrektywy 22/1006/WE nakładają na państwa członkowskie, w tym Polskę, wysokie limity kontroli przepisów określających normy czasu prowadzenia pojazdów przez kierowców. W efekcie, z uwagi na fakt, że Inspekcja Transportu Drogowego jest wiodącym organem kontrolnym w tym zakresie, znaczną część kontroli drogowych realizowanych przez inspektorów stanowią kontrole nakierowane na sprawdzenie czasu pracy kierowcy. Zjawisko to jest również potęgowane przez przepis ww. dyrektywy, określający pięćdziesięcioprocentowy współczynnik kontroli w tym zakresie, które muszą być zrealizowane w ramach kontroli w siedzibie przedsiębiorstwa.
Odnosząc się do prowadzenia kontroli w porze nocnej i w okresie zimowym, należy wskazać, że większość punktów kontroli nie jest wyposażona w odpowiednie oświetlenie umożliwiające bezpieczne prowadzenie kontroli pojazdów. Ponadto zarzuty Najwyższej Izby Kontroli nie uwzględniają ograniczeń wynikających z art. 97 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505, ze zm.). Oprócz tego należy wskazać, iż ważenie w ujemnych temperaturach jest niemożliwe z uwagi na zapisy w instrukcjach obsługi wag samochodowych, które zawierają zakresy temperaturowe, przy których zapewniona jest wymagana dokładność pomiaru.
W kontroli mas i nacisków osi pojazdów uczestniczą motocykle będące na wyposażeniu inspektoratu. Należy zaznaczyć, że 80% dotychczasowych kar zostało nałożonych na kierujących pojazdami, którzy zostali doprowadzeni na miejsce ważenia pojazdów po zatrzymaniu podczas kontroli dynamicznej z wykorzystaniem motocykli lub innych pojazdów inspekcji. Biorąc pod uwagę powyższe zarówno w roku ubiegłym, jak i bieżącym, zintensyfikowano działania z użyciem zarówno motocykla, jak i pojazdu wyposażonego w wideorejestrator. W zakresie stosowanych wag ujednolicono terminy ich sprawdzenia i legalizacji, które od roku 2010 prowadzone są w okresie zimowym.
Niezależnie od powyższego główny inspektor transportu drogowego wdrożył działania mające na celu poprawę funkcjonowania wojewódzkich inspektoratów transportu drogowego w zakresie kontroli masy i nacisków osi pojazdów oraz wykorzystania wniosków wynikających z kontroli Najwyższej Izby Kontroli.
W zakresie dotyczącym wyposażenia WITD w wagi umożliwiające prawidłowy pomiar nacisku osi wielokrotnych i masy całkowitej Główny Inspektorat Transportu Drogowego wystąpił do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z wnioskiem o włączenie 6 istniejących stałych stacji ważenia, które znajdowały się dotychczas w dyspozycji GITD, do kompleksowego systemu ważenia pojazdów, w celu zapewnienia szybkiego i skutecznego zapewnienia środków umożliwiających niezbędną modernizację i remont tych urządzeń i przywrócenia ich funkcjonalności. Po pozytywnym przyjęciu przez GDDKiA powyższego wniosku naprawie zostały poddane wagi stacjonarne w miejscowości Byczyna (woj. opolskie), Kaszewy (woj. łódzkie) i Wola Dębińska (woj. małopolskie) i są obecnie w normalnym użytkowaniu. Natomiast waga w miejscowości Siedlec (woj. wielkopolskie) jest obecnie remontowana. Wskazane urządzenia są przystosowane do wykonywania pomiaru nacisku osi wielokrotnych i masy całkowitej pojazdów. W przypadku pozyskania kolejnych środków na zakup urządzeń do ważenia pojazdów zostaną wzięte pod uwagę zastrzeżenia Głównego Urzędu Miar dające możliwości wykorzystania wag przenośnych do pomiarów statycznych w celu wyznaczenia dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu.
W zakresie działań skutkujących prowadzeniem kontroli wrażeniowych w soboty i niedziele oraz w porze nocnej informuję, że tego typu kontrole są już wykonywane okresowo w miejscach zapewniających odpowiednie bezpieczeństwo inspektorów transportu drogowego, jak również kierowców zatrzymywanych do kontroli. Miejsca tego typu wykorzystywane w porze nocnej powinny być odpowiednio oświetlone, oznakowane, powinny zapewniać odpowiednią widoczność dla kierowcy zatrzymywanego do kontroli lub posiadać sygnalizację świetlną umożliwiającą zatrzymanie pojazdu do kontroli. Działania całodobowe podejmowane były m. in. w miejscowości Włocławek, gdzie został wdrożony zintegrowany system wag preselekcyjnych do kontroli masy i nacisków osi pojazdu. Jednocześnie pragnę wskazać, że planowanie pracy inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego w godzinach nocnych jest ograniczona przepisami rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2007 r. w sprawie czasu pracy pracowników administracji rządowej.
W zakresie podjęcia, w ramach pełnionego nadzoru, działań poprawiających efektywność wykorzystania przez WITD motocykli służbowych inspekcji, wskazać należy, że w okresie objętym kontrolą projekt patroli motocyklowych był dopiero wdrażany. Z perspektywy roku 2012 należy stwierdzić, że stawiany przed tymi patrolami cel jest skutecznie realizowany. Motocykle patrolują drogi alternatywne, doprowadzając na punkty kontrolne pojazdy chcące uniknąć kontroli inspekcji. Patrole te podejmują również interwencje po zgłoszeniach obywateli o przejazdach pojazdów ciężarowych po drogach lokalnych z ograniczeniami dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu. Główny Inspektorat Transportu Drogowego zobowiązał pisemnie do przesyłania cotygodniowych raportów z wykorzystania posiadanych motocykli do realizacji działań kontrolnych. Wskazane raporty zawierają informacje o liczbie kilometrów przejechanych przez motocykle, liczbę dni działań kontrolnych prowadzonych z wykorzystaniem każdego z motocykli, a także opis działań, w których zostały one wykorzystane.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Tadeusz Jarmuziewicz
Warszawa, dnia 14 maja 2012 r.