opis sprawy

Odpowiedź na interpelację w sprawie likwidacji szpitali więziennych

Odpowiedź na interpelację nr 30363

w sprawie likwidacji szpitali więziennych

W odpowiedzi na interpelację nr 30363 z dnia 15.01.2015 r. Pana Grzegorza Adama Woźniaka, Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w sprawie likwidacji szpitali więziennych, niniejszym przedkładam informację dotyczącą kwestii podnoszonych w przedmiotowej interpelacji, w tym postawionych pytań.

Potrzeba nowelizacji zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie nadania statutów podmiotom leczniczym dla osób pozbawionych wolności, polegająca głównie na przekształceniu medycznych komórek organizacyjnych podmiotów leczniczych wynikała przede wszystkim z konieczności ich dostosowania do przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca 2012 w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu leczniczego dla osób pozbawionych wolności (Dz.U. 2012.808). Projekt nowelizacji przepisów wynikał również z konieczności modernizacji i restrukturyzacji istniejących podmiotów leczniczych do aktualnych i przyszłych potrzeb Więziennej Służby Zdrowia (finansowych, kadrowych, sprzętowych oraz demograficznych), jak również racjonalizacji wydatków ponoszonych przez SW na zapewnienie ustawowej opieki medycznej osadzonym i tymczasowo aresztowanym.

Więzienna Służba Zdrowia realizuje nałożony na Służbę Więzienną ustawowy obowiązek zapewnienia opieki zdrowotnej osobom pozbawionym wolności. Struktura organizacyjna służby zdrowia odpowiada strukturze Służby Więziennej, przy czym opieka zdrowotna realizowana jest na poziomie jednostek podstawowych - zakładów karnych i aresztów śledczych. Obejmuje ona świadczenia zdrowotne udzielane w podmiotach leczniczych jednostek penitencjarnych jak i organizację świadczeń udzielanych w podmiotach pozawięziennych. Świadczenia opieki zdrowotnej udzielane osobom pozbawionym wolności finansowane są w całości z Budżetu Państwa. Wszelkie potrzeby lub wydatki związane z utrzymaniem odpowiednich warunków, jakie winny spełniać pomieszczenia podmiotów leczniczych dla osób pozbawionych wolności, wyposażenie w sprzęt medyczny, zaopatrzenie w wyroby medyczne są pokrywane z budżetu więziennictwa. Zasadą jest udzielanie świadczeń zdrowotnych przede wszystkim w podmiotach leczniczych zakładów karnych, aresztów śledczych. Ponadto, więzienne podmioty lecznicze od dawna już współpracują z podmiotami pozawięziennymi zwłaszcza w przypadkach konieczności natychmiastowego udzielenia świadczeń w związku z zagrożeniem życia lub zdrowia, koniecznością przeprowadzenia specjalistycznych badań, leczenia lub rehabilitacji lub np. w czasie przepustki. Powyższe rozwiązania poza priorytetem ratowania zdrowia i życia pozwalają na zapewnienie osadzonym wysokospecjalistycznych świadczeń, których realizacja w więziennych podmiotach leczniczych jest niemożliwa lub nieuzasadniona ekonomicznie ze względu na niewielkie potrzeby generowane w tym zakresie.

W każdej jednostce penitencjarnej funkcjonują podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności. Są nimi: ambulatoria z izbami chorych (we wszystkich 155 jednostkach) oraz 11 szpitali więziennych. W ramach tych podmiotów działają oddziały szpitalne, gabinety lekarskie, pracownie diagnostyczne, gabinety stomatologiczne, pracownie rehabilitacji i fizykoterapii oraz apteki zakładowe. Szczegółowe warunki jakie powinny spełniać te obiekty określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca 2012 w sprawie szczegółowych wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia urządzenia podmiotu leczniczego dla osób pozbawionych wolności (Dz. U 2012.808). W czasie, kiedy w jednostce nie ma kadry medycznej więziennictwo korzysta ze świadczeń Zespołów Ratownictwa Medycznego W przypadku braku możliwości zapewnienia adekwatnej opieki zdrowotnej możliwe jest wystąpienie do sądu penitencjarnego o udzielenie osadzonemu przerwy w odbywaniu kary lub uchylenie środka zapobiegawczego (aresztu).

W latach 2009-2010 dzięki pozyskanym dodatkowym środkom finansowych podjęto działania zmierzające do poprawy funkcjonowania opieki ambulatoryjnej poprzez weryfikację bazy kadrowej i jej dostosowanie do zunifikowanego modelu opieki zdrowotnej rozpoczęto:

  1. wprowadzanie standaryzacji zatrudnienia zgodnie z wypracowanymi modelami kadrowymi;
  2. unifikację podstawowego i specjalistycznego modelu opieki zdrowotnej;

c) zatrudnianie lekarzy i pielęgniarek w ramach atrakcyjnych finansowo etatów cywilnych i kontraktów równoważnych finansowo z obowiązującymi w powszechnym systemie opieki zdrowotnej.

Przeprowadzone w tych i kolejnych latach zakupy sprzętu medycznego pozwoliły na zmodernizowanie wyposażenia szpitali a zwłaszcza bazy ambulatoryjnej.

W 2010 r. oddano do użytku Oddział Psychiatrii w AŚ w Szczecinie, który nie tylko spełnia obowiązujące wymogi ale może konkurować z nielicznymi najnowocześniejszymi pozawięziennymi podmiotami leczniczymi. W latach 2011 - 2013 przeprowadzono modernizacją Oddziału Psychiatrii Sądowej w Areszcie Śledczym w Krakowie, gdzie również udało się stworzyć pacjentom warunki odpowiadające obecnym wymaganiom dla tego typu placówek.

Rozpoczęto również prace dotyczące dostosowania do wymogów Szpital Zakładu Karnego w Czarnem i modernizację pojedynczych obiektów ambulatoryjnych w miarę możliwości finansowych więziennictwa.

Ogromne koszty dostosowania do obowiązujących wymagań szpitali w Barczewie, Warszawie, Wrocławiu były związane z faktem, że są to obiekty które powstały często przed ponad 100 laty i są obiektami zabytkowymi o znacznym stopniu dekapitalizacji. Dostosowanie struktury wyżej wymienionych podmiotów leczniczych do faktycznych potrzeb poprzez ich przekształcenie w nowoczesne ambulatoria jest jak się wydaje racjonalnym pogodzeniem potrzeb zdrowotnych osadzonych i więziennictwa w zakresie ilości posiadanych łóżek szpitalnych oraz realnych możliwości finansowych.

Przeprowadzone analizy i prace koncepcyjne poparte stosownymi wnioskami Dyrektorów Okręgowych Służby Więziennej, dotyczącymi likwidacji poniższych Szpitali, przesłanymi do CZSW wskazały na konieczność restrukturyzacji wymienionych podmiotów leczniczych (szpitali):

1. Szpitala AŚ Warszawa Mokotów - koszt dostosowania 68 792 578 zł.

2. Szpitala ZK Nr 1 Wrocław - koszt dostosowania 17 422 500 zł.

3. Szpitala ZK Barczewo - koszt 11 650.000 zł.

Dla celów informacyjnych (obrazujących jedynie skalę problemu) przedstawiono dane zawarte w druku statystycznym MS ZK-7,z którego wynika, że w całym roku 2014 w wymienionych Szpitalach hospitalizowano jedynie niżej podaną liczbę pacjentów:

  1. ZK Barczewo: Oddział Wewnętrzny 259 pacjentów, Oddział Detoksykacji 267 pacjentów
  2. AŚ Warszawa Mokotów: Oddział Wewnętrzny 389 pacjentów, Oddział Chirurgii 184 pacjentów, Oddział Ortopedii 194 pacjentów,
  3. ZK Nr 1 Wrocław Oddział Wewnętrzny 216 pacjentów, Oddział chirurgii 341 pacjentów.

Podane powyżej koszty dostosowania trzech szpitali oraz mała liczba wykonywanych w nich hospitalizacji, wymusiły konieczność ich likwidacji głównie z przyczyn ekonomicznych. Ponadto przeprowadzone analizy będące podstawą założeń reformacyjno-modernizacyjnych przyjętych przez kierownictwo CZSW i Dyrektora Biura Służby Zdrowia wykazały możliwość zabezpieczenia potrzeb więziennictwa w zakresie wykonywania planowych zabiegów chirurgicznych przez utrzymanie trzech oddziałów (w Łodzi, Krakowie i Bydgoszczy) oraz potrzeb w zakresie opieki internistycznej przez doposażone kadrowo i sprzętowo pozostałych placówek Więziennej Służby Zdrowia. Podkreślić należy, iż najczęściej wykonywanymi zabiegami w więziennych oddziałach chirurgicznych są zabiegi operacji przepuklin, żylaków podudzi i odbytu, operacje usunięcia ciał obcych przewodu pokarmowego (C.O.P.P), operacje pęcherzyka żółciowego (cholecystektomia), zabiegi te łącznie stanowią ponad połowę ogólnej liczby zabiegów. Wykonywane są najczęściej w trybie planowym i w związku z tym, tak jak dotychczas będą wykonywane w więziennych oddziałach chirurgicznych szpitali w AŚ Bydgoszczy, AŚ Krakowie oraz ZK Nr 2 w Łodzi stąd koszty transportu nie wzrosną. Będą w większości przypadków realizowane transportem ogólnym.

Należy zwrócić uwagę, że ilość łóżek szpitalnych w więziennej służbie zdrowia przekracza standardy społecznej służby zdrowia, ponadto szpitale więzienne dysponują znacznymi rezerwami np. obłożenie oddziałów chirurgicznych wynosi około 70 % i to pomimo, że czas hospitalizacji w szpitalach więziennych np. po zabiegach operacyjnych znacznie przekracza standardy pozawięziennych podmiotów leczniczych gdzie czas hospitalizacji po prostych zabiegach wynosi zaledwie kilka dni. Stąd też restrukturyzacja pojedynczych elementów bazy szpitalnej nie wpłynie na dostępność do świadczeń medycznych realizowanych przez więzienną służbę zdrowia oraz nie spowoduje odczuwalnego wzrostu hospitalizacji w szpitalach pozawięziennych.

Należy jeszcze raz podkreślić, że szpitale więzienne nie realizują szeregu wysokospecjalistycznych procedur medycznych, które były i będą wykonywane w placówkach pozawięziennych. Również przypadki w których dochodzi do bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, pacjenci (osadzeni) są w pierwszej kolejności transportowani przez Zespoły Ratownictwa Medycznego do najbliższej specjalistycznej placówki służby zdrowia i dopiero po udzieleniu tam świadczeń medycznych, jeżeli stan chorego na to pozwala jest on kierowany, celem dalszej diagnostyki lub leczenia do szpitala więziennego.

Zgodnie z obowiązującym Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości likwidacji ulegają

-Oddział Chorób Wewnętrznych, termin likwidacji do 30.06.2015 r.

-Oddział Chorób Wewnętrznych, termin likwidacji do 30.06.2015 r.

Osadzeni dotychczas leczeni w likwidowanych szpitalach będą mieli zapewnioną ciągłość leczenia w więziennych podmiotach leczniczych:

  1. Pacjentów Szpitala ZK w Barczewie przejmie Szpital Aresztu Śledczego w Gdańsku,
  2. Pacjentów ZK Nr 1 we Wrocławiu przejmie – w zakresie chorób wewnętrznych Szpital AŚ w Bytomiu i Poznaniu, natomiast w zakresie chirurgii Szpital AŚ w Krakowie

Natomiast, w przypadku oddziałów specjalistycznych, których więzienna służba zdrowia nie posiada, tak jak do tej pory, chorzy będą hospitalizowani w podmiotach publicznych oraz jeśli to będzie medycznie uzasadnione w Oddziale Wieloprofilowym Zachowawczym w AŚ Gdańsk.

Stopniowe wprowadzenie zmian w obszarze szpitalnictwa, umożliwia etapowe przesunięcia personelu medycznego, stwarza optymalny czas na dostosowanie bazy do generowanych potrzeb i czas na ewentualne zmiany.

Proponowane przekształcenia pociągają za sobą konieczność likwidacji 15,5 etatów (w tym: 12,5 etatów cywilnych w trybie wypowiedzenia umowy o pracę, w przypadku 1 etatu cywilnego stosunek pracy lekarza wygasa 31.12.2014 r., 2 etaty pielęgniarek funkcjonariuszek w służbie przygotowawczej w ramach likwidacji stanowiska), natomiast koszty osobowe restrukturyzacji będą wynosić 86148, 58 zł. (wg danych podanych na dzień 6.11.2014 przez Dyrektorów OISW). Mienie ruchome zostanie zagospodarowane zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21.05.2010 r. w sprawie sposobu i trybu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego, w który wyposażone są jednostki budżetowe.

Nowelizacja zarządzenia weszła w życie w dniu 1 stycznia 2015 r., natomiast zmiany dotyczące oddziałów chorób wewnętrznych wejdą w życie z dniem 1 lipca 2015 r. Taki termin okresu vacatio legis został ustalony w szczególności ze względu na planowane wydatki osobowe i sprzętowe na rok 2015 oraz daleko zaawansowane merytoryczne spotkania i ustalenia zespołów roboczych pomiędzy likwidowanymi a przejmującymi jednostkami w sprawie wypracowania racjonalnego systemu przejmowania pacjentów i zabezpieczenia dla nich miejsc.

Realizacja wypracowanych – opisanych powyżej - kierunków zmian wydaje się być racjonalnym i odpowiedzialnym podejściem do tego newralgicznego i strategicznego obszaru, jakim jest więzienna służba zdrowia w polskim systemie penitencjarnym. Pozwoli to na stworzenie nieco mniejszej, ale dostosowanej do obowiązujących standardów, sprawniejszej, właściwie doposażonej (kadra, sprzęt) sieci szpitali więziennych a tym samym podniesienie, jakości świadczeń dla osadzonych. Dostosowana do faktycznych potrzeb zmodernizowana baza szpitali więziennych wraz z nowoczesną siecią ambulatoriów dostosowanych do obowiązujących wymogów w wyniku planowanej restrukturyzacji w tym w/wym. placówek pozwoli na poprawę opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności.