Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 25640
w sprawie noclegowni oraz schronisk stałych i czasowych na terenie Polski
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację poselską pana Jacka Kwiatkowskiego, skierowaną przy piśmie Marszałka Sejmu RP z dnia 1 kwietnia 2014 r., znak: SPS-023-25640/14, w sprawie noclegowni oraz schronisk stałych i czasowych na terenie Polski, proszę przyjąć następujące stanowisko.
Tworzenie placówek dla osób bezdomnych nie jest zadaniem administracji rządowej - ustawowy obowiązek udzielenia schronienia, zapewnienia posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym, zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, z późn. zm.), należy do zadań własnych gminy. W Polsce funkcjonują następujące typy placówek dla osób bezdomnych: ogrzewalnia, noclegownia, schronisko i dom dla osób bezdomnych. Ponadto osoba bezdomna może skorzystać z usług dostarczanych przez inne placówki pomocy doraźnej, np. świetlicy dziennego pobytu, jadłodajni, punktu wydawania odzieży, punktu wydawania żywności czy łaźni.
Jeśli chodzi o noclegownie, to znajdują się w nich sypialnie wyposażone w łóżka oraz niezbędną pościel. Osoby korzystające z noclegowni nie mogą znajdować się pod wpływem alkoholu. Jednak w niektórych noclegowniach, tzw. niskoprogowych, dopuszcza się możliwość przebywania w nich także osób będących pod wpływem alkoholu (zwłaszcza gdy panują złe warunki atmosferyczne, np. zimą w czasie mrozów). Ponieważ prowadzenie placówek dla bezdomnych jest zadaniem własnym gminy, minister pracy i polityki społecznej nie dysponuje danymi na temat ich szacunkowej ˝przepustowości˝, liczby toalet, dostępu do posiłków czy wypadków, które miały miejsce w noclegowniach. Zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, to do zadań wojewody należy prowadzenie rejestru placówek zapewniających miejsca noclegowe. Wykaz schronisk, noclegowni i ogrzewalni, sporządzony na podstawie informacji przesłanych przez wydziały polityki społecznej urzędów wojewódzkich, znajduje się na stronie internetowej MPiPS (www.mpips.gov.pl, zakładka: pomoc społeczna - bezdomność). Można tam znaleźć dane teleadresowe placówek oraz informacje na temat rodzajów i form wsparcia, jakie oferowane są w nich osobom bezdomnym.
Bezdomność należy do katalogu przesłanek uprawniających do przyznania świadczeń z pomocy społecznej. Kwestię pomocy osobom bezdomnym (w tym np. objęcie indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności) określają przepisy art. 48-49 ustawy o pomocy społecznej. Osobom bezdomnym może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne, ponadto ośrodek pomocy społecznej może skierować taką osobę do ośrodka wsparcia: schroniska, noclegowni lub domu dla bezdomnych. W ustawie o pomocy społecznej i rozporządzeniach do ustawy nie zostały natomiast określone standardy jakości usług świadczonych w noclegowniach dla bezdomnych, tak jak ma to miejsce w przypadku domów pomocy społecznej czy placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku. Obowiązują tu jednak, tak jak w przypadku każdego budynku użyteczności publicznej, odpowiednie przepisy sanitarne i przeciwpożarowe - art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263, z późn. zm.). Jeśli więc pan poseł ma zastrzeżenia do wyników kontroli sanitarnych przeprowadzonych w noclegowni i schronisku dla bezdomnych w Koninie, proponuję zwrócić się w tej sprawie do właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, który jest organem właściwym do rozpatrzenia skargi w tym zakresie.
Jednocześnie informuję, iż obecnie trwają prace nad określeniem standardów usług skierowanych do osób bezdomnych w ramach projektu systemowego 1.18. ˝Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej˝, zadanie 4: Działanie w zakresie standaryzacji pracy z osobami bezdomnymi. Opracowanie modelu Gminnego Standardu Wychodzenia z Bezdomności (GSWB), finansowanego ze środków EFS. Realizacja zadania ma m.in. doprowadzić do wdrożenia standardów usług świadczonych w placówkach dla osób bezdomnych na podstawie przygotowywanych propozycji rozwiązań legislacyjnych w tym obszarze.
Mam nadzieję, że wypracowane w projekcie rozwiązania przyczynią się do poprawy funkcjonowania placówek, w których przebywają osoby bezdomne.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Elżbieta Seredyn
Warszawa, dnia 22 kwietnia 2014 r.