Odpowiedź ministra skarbu państwa
na interpelację nr 10720
w sprawie projektu programu ˝Inwestycje polskie˝
Szanowna Pani Marszałek! W związku z pismem z dnia 30 października 2012 r. poniżej przedstawiam stanowisko odnośnie do interpelacji posłów Dawida Jackiewicza oraz Przemysława Wiplera dotyczącej programu ˝Inwestycje polskie˝.
1. Ile ustaw będzie trzeba zmienić, by umożliwić realizację programu ˝Inwestycje polskie˝? Kiedy ministerstwo zamierza opublikować projekty nowelizacji lub założenia do nich?
Na obecnym etapie program nie wymaga zmian legislacyjnych.
2. Jeśli spółka Polskie Inwestycje ma być własnością Banku Gospodarstwa Krajowego, to jak rząd sobie wyobraża nadzór nad jej organizacją i funkcjonowaniem - już w tym roku - w sytuacji, gdy BGK nigdy takich zadań nie pełnił? Czy będzie ona objęta ustawą kominową?
Większościowym udziałowcem celowej spółki inwestycyjnej (CSI) będzie Ministerstwo Skarbu Państwa. Zakładamy mniejszościowy udział BGK. W przyszłości w celu zapewnienia transparentności planujemy częściową prywatyzację CSI poprzez giełdę.
CSI jako spółka Skarbu Państwa będzie podlegała stosownym przepisom prawa (np. tzw. ustawa kominowa, antykorupcyjna) oraz wewnętrznym regulacjom ministra skarbu państwa (zasady nadzoru, wytyczne dot. sprawozdawczości, dobre praktyki). Przewidujemy wprowadzenie kontraktów menadżerskich w celu zatrudnienia wysokiej klasy specjalistów.
BGK jest bankiem aktywnym w obszarze finansowania inwestycji infrastrukturalnych. Projekty, w których uczestniczył BGK, to m.in.: finansowanie Portu Lotniczego Lublin (wspólnie z samorządem), finansowanie modernizacji szlaku Pomorskiej Kolei Metropolitarnej, emisja obligacji na modernizację taboru PKP SKM w Trójmieście.
3. Kto będzie ustalał i nadzorował strategię inwestycyjną spółki celowej i przed kim będą odpowiadać jej władze za efekty swoich decyzji inwestycyjnych?
Organy CSI zostaną powołane zgodnie z Kodeksem spółek handlowych. Za ustalenie i realizację strategii inwestycyjnej będzie odpowiadał zarząd CSI nadzorowany przez radę nadzorczą. Strategia ta będzie podlegała zatwierdzeniu przez niezależną radę nadzorczą oraz walne zgromadzenie akcjonariuszy.
Decyzje inwestycyjne w ramach programu w spółce CSI będą zatwierdzane przez zarząd na podstawie analiz, due diligence i rekomendacji zespołu analitycznego w CSI. Następnie projekt inwestycyjny będzie przedłożony niezależnemu komitetowi inwestycyjnemu, który będzie opiniował inwestycję oraz wymagał w razie potrzeby dalszych prac analitycznych. Po pozytywnym zaopiniowaniu inwestycji przez komitet inwestycyjny ostateczną decyzję o realizacji bądź odrzuceniu inwestycji podejmie niezależna rada nadzorcza, w której składzie będą znajdowały się osoby z wymaganym doświadczeniem biznesowo-inwestycyjnym.
Polityka inwestycyjna będzie obejmowała m.in. obszary: energetyczny - dystrybucja i wytwarzanie; gazowy - sieć przesyłowa, wydobycie i magazyny; zagospodarowanie złóż węglowodorowych, w tym gazu łupkowego; portowy, morski, kolejowy i drogowy; samorządowy (np. spalarnie śmieci, komunikacja); przemysłowy.
4. Zaprezentowany zakres zadań w ramach ˝Inwestycji polskich˝ obejmuje wiele branż: elektroenergetykę, paliwa, infrastrukturę drogową i kolejową. Czy przyjęcie założenia, że Inwestycje Polskie mają wchodzić wyłącznie w rentowne projekty, oznacza, że w Inwestycjach Polskich będzie trzeba zdublować kadrę analityczno-zarządzającą ze spółek Skarbu Państwa zajmujących się tymi branżami?
Nie jest przewidywane dublowanie kadry analityczno-zarządzającej ze spółek Skarbu Państwa.
Zadaniem zespołu CSI będzie przygotowanie projektu inwestycyjnego od strony struktury finansowej uwzględniającej m.in. zaangażowanie finansowe CSI.
Kompetencje niezbędne do przygotowania oraz odpowiedniego zarządzania poszczególnymi projektami infrastrukturalnymi będą zapewniane przez inwestorów strategicznych (przedsiębiorstwa niezależnie od struktury własnościowej, samorządy, instytucje publiczne) tych projektów.
5. Czy priorytet wydania do 2015 r. 40 mld zł i 90 mld zł do 2018 r., w sytuacji gdy nic jeszcze nie jest zorganizowane, nie stoi w sprzeczności z priorytetem doboru wyłącznie rentownych projektów? Pośpiech jest zawsze kiepskim doradcą.
Priorytetem programu nie jest wydanie konkretnej kwoty, ale wsparcie realizacji wybranych projektów infrastrukturalnych w sposób uzasadniony ekonomicznie. Podaż projektów zależeć będzie od potrzeb gospodarki - przedsiębiorstw, samorządów i innych podmiotów realizujących projekty infrastrukturalne. Wymienione szacowane kwoty wynikają z wartości aktywów, których zamierzamy użyć oraz z mechanizmów i sposobu ich angażowania w ramach programu.
6. Kto pokryje ewentualne straty spółki Inwestycje Polskie? Czy stworzona spółka będzie z gatunku ˝zbyt dużych, by upaść˝? Czy przewidywane scenariusze to ewentualne dokapitalizowanie spółki przez ministra skarbu pieniędzmi budżetowymi lub ratowanie BGK przez NBP?
CSI będzie spółką kapitałową utworzoną na podstawie Kodeksu spółek handlowych. Kapitał wymagany na realizację celów programu zostanie wniesiony przez Skarb Państwa. Nie jest przewidywane zapewnienie gwarancji Skarbu Państwa na pokrycie ewentualnych strat ani na rzecz CSI, ani BGK.
7. Czy zaangażowanie BGK w tego typu operacje nie jest ryzykowne dla finansów państwa, w sytuacji gdy rząd wszystkie rządowe rachunki przeniósł do BGK? Czy rząd przeniósł rządowe rachunki do BGK, aby mieć środki na kredytowanie działalności Inwestycji Polskich?
Główny rachunek Skarbu Państwa prowadzony jest przez Narodowy Bank Polski.
Wysoki poziom bezpieczeństwa BGK wynika m.in. z regulacji Prawa bankowego, a działalność BGK - podobnie jak innych banków - podlega nadzorowi ze strony Komisji Nadzoru Finansowego.
8. Czy wśród majątku, który rząd zamierza wnieść do spółki Inwestycje Polskie, mogą znaleźć się akcje spółek sektora energetycznego lub finansowego o strategicznym znaczeniu? Których konkretnie, jakie ilości?
Do CSI i BGK wnoszone będą wyłącznie akcje spółek przewidzianych do prywatyzacji. Zapewniające kontrolę pakiety akcji spółek o znaczeniu strategicznym pozostaną pod bezpośrednim nadzorem Ministerstwa Skarbu Państwa.
9. Z wypowiedzi pana ministra Budzanowskiego wynika, że na projekt ˝Inwestycje polskie˝ ma być pozyskiwany kapitał od inwestorów instytucjonalnych poprzez emisję obligacji. Kto ma być emitentem? BGK czy Inwestycje Polskie? Czy rząd rozważa zabezpieczenie obligacji akcjami wniesionych do projektu spółek Skarbu Państwa, o czym pisali w ˝Gazecie Wyborczej˝ prof. Stanisław Gomułka i red. Maciej Samcik?
Na obecnym etapie nie planujemy emisji obligacji przez CSI. Przewidujemy finansowanie BGK poprzez emisję obligacji. Akcje spółek będą wnoszone do BGK i CSI w celu sprzedaży, a nie zabezpieczenia obligacji.
10. Jaką część z zapowiedzianych 40 mld zł i później 90 mld zł rząd zamierza pozyskać z rynku poprzez emisję obligacji, jaką z prywatyzacji prowadzonej przez BGK, a jaką z BGK w postaci kredytu?
Przewidujemy stopniowe zwiększenie funduszy własnych BGK kwotą do 10 mld zł. Zakładamy również dokapitalizowanie CSI kwotą do 10 mld zł. Kwoty te będą pochodziły ze sprzedaży akcji. Pozostałe środki będą pochodziły z finansowania zewnętrznego BGK.
11. W jaki sposób rząd sobie wyobraża realizację prywatyzacji przez BGK zapewniającą środki wystarczające na sfinansowanie Inwestycji Polskich i jednocześnie na powiększenie bilansu BGK w celu zwiększenia jego zdolności kredytowych, i jednocześnie zrealizowanie zaplanowanych w przyszłym roku wpływów do budżetu z prywatyzacji? 40 mld zł, o których mowa to mniej więcej równowartość przychodów z prywatyzacji w latach 2008-2011.
BGK nie będzie rozwijał kompetencji prywatyzacyjnych. Planujemy wykorzystanie istniejących zasobów Ministerstwa Skarbu Państwa i prowadzenie sprzedaży na podstawie porozumienia z BGK. Podobnie będzie w przypadku CSI.
Odpowiedź na drugą część pytania znajduje się w odpowiedzi na pytanie dziesiąte.
12. W prezentacji rządu pojawiła się zapowiedź tworzenia kolejnych spółek celowych. Czy oznacza to, że spółka Inwestycje Polskie ma być współwłaścicielem finansowanych w ramach programu projektów? Czy nie rozsądniejsze byłoby ułatwienie finansowania projektów już istniejących?
CSI nie będzie tworzyła spółek celowych. CSI będzie inwestowała kapitałowo w projekty infrastrukturalne, co oznacza m.in. objęcie udziałów celowej spółki projektowej w przypadku jej utworzenia przez inwestora strategicznego (przedsiębiorstwo, samorząd lub instytucja publiczna). Jest to standardowe rozwiązanie umożliwiające efektywną realizację tych projektów i zapewnienie ich finansowania oraz zarządzania ryzykiem. Zakładamy, że głównymi udziałowcami spółek celowych będą podmioty odpowiedzialne za realizację tych projektów i dysponujące niezbędnym know-how w sektorze, w którym inwestują.
13. Czy mówiąc o mechanizmie lewarowania i przemnażaniu złotówek, pan minister miał na myśli wyłącznie sztuczne nadymanie bilansu BGK skutkujące zwiększeniem jego możliwości kredytowych?
Finansowanie przez BGK będzie odbywało się zgodnie z regulacjami prawnymi (m.in. Prawo bankowe, ustawa o BGK) i powszechnymi standardami rynkowymi, a dźwignia finansowa będzie stosowana w stopniu zapewniającym zachowanie bezpieczeństwa. Decyzje kredytowe w BGK będą podejmowane w ramach dotychczasowego trybu uwzględniającego regulacje Komisji Nadzoru Finansowego, jak i wewnętrzne procedury zarządzania ryzykiem w banku.
14. Co ze szczególnymi uprawnieniami Skarbu Państwa we wnoszonych do BGK/Inwestycji Polskich spółkach? Czy minister skarbu państwa zdecydował się z nich zrezygnować? Co z ryzykiem wrogich przejęć tych podmiotów?
Program ˝Inwestycje polskie˝ nie zmienia sytuacji kontroli nadzorowanych spółek, w tym wobec ewentualnych wrogich przejęć. Do BGK i CSI będą wnoszone jedynie przeznaczone do prywatyzacji akcje spółek. Pakiety akcji spółek strategicznych pozwalające na zachowanie kontroli pozostaną w bezpośrednim nadzorze Skarbu Państwa.
15. Czy prawdą jest, że planowana przez rząd prywatyzacja poprzez BGK spowoduje, że przychody z tej prywatyzacji nie trafią do budżetu, a w konsekwencji zaniżeniu ulegnie deficyt budżetowy, a sposobów wydania przychodów z prywatyzacji będzie poza kontrolą parlamentu?
Plan prywatyzacyjny na lata 2012-2013 nie ulegnie zmianie, natomiast począwszy od roku 2014, nie planujemy już przychodów z prywatyzacji.
Przychody ze sprzedaży akcji w ramach programu ˝Inwestycje polskie˝ nie trafią do budżetu, lecz posłużą do efektywnego wsparcia realizacji wybranych projektów infrastrukturalnych w sposób uzasadniony ekonomicznie.
CSI będzie w bezpośrednim nadzorze Skarbu Państwa.
16. Czy utworzenie spółki finansującej budowę infrastruktury energetycznej i transportowej poza sektorem finansów publicznych i danie jej możliwości zadłużania się nie jest formą tworzenia ukrytego długu publicznego, który stanie się jawny i wymagalny, gdy spółka wpadnie w tarapaty i jej zobowiązania będzie trzeba pokryć środkami budżetowymi?
Zadłużanie się przez BGK nie zwiększa długu publicznego. W przypadku CSI Skarb Państwa nie będzie gwarantem zobowiązań tej spółki. Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.
17. Czy jeśli celem wniesienia do BGK akcji ważnych spółek jest - tak jak deklaruje pan minister - umożliwienie zwiększenia akcji kredytowej, to nie jest to trick służący ˝dodrukowaniu˝ przez rząd brakujących pieniędzy? Czy jeśli kolejny rząd zechce ˝napompować˝ bilans BGK, wnosząc do niego np. skomercjalizowane uprzednio Lasy Państwowe czy Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa, tłumacząc, że jest to kapitał, który pozostaje ˝zamrożony˝, to panowie Budzanowski i Rostowski uznają to za manewr zgodny z normalną praktyką biznesową i powiedzą ˝tak działa bank˝?
Cele i zasady realizacji programu ˝Inwestycje polskie˝ zostały określone w powyższych odpowiedziach na państwa pytania. Wykorzystanie BGK daje możliwość efektywnego pozyskiwania finansowania zewnętrznego oraz umożliwia zwielokrotnienie środków w stosunku do kwoty wniesionego kapitału.
Propozycja wniesienia wymienionych wyżej aktywów jest warta rozważenia, jednak w początkowym etapie realizacji programu uzasadnione jest wnoszenie wyłącznie płynnych aktywów, możliwych do szybkiej monetyzacji i efektywnego wykorzystania.
Jeśli chcielibyście Panowie osobiście przedyskutować powyższe zagadnienia, pozostaję do Panów dyspozycji.
Z poważaniem
Minister
Mikołaj Budzanowski
Warszawa, dnia 29 listopada 2012 r.