Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 20204
w sprawie wzrostu liczby przestępstw i spadku ich wykrywalności
Szanowna Pani Marszałek! W nawiązaniu do pisma z dnia 1 sierpnia 2013 r. (sygn. SPS-023-20204/13) dotyczącego interpelacji posła na Sejm RP pana Jarosława Zielińskiego w sprawie wzrostu liczby przestępstw i spadku ich wykrywalności, odnosząc się do analiz i danych statystycznych, które przytacza pan poseł, chciałbym wskazać, że zgodnie z badaniami prowadzonymi przez Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) w kwietniu 2013 r. 64% Polaków uznało, że Polska jest krajem, w którym żyje się bezpiecznie, natomiast 89% Polaków określiło swoje miejsce zamieszkania mianem bezpiecznego i spokojnego.
Pragnę również wskazać, że w I połowie 2013 r. Policja zarejestrowała 556 406 przestępstw stwierdzonych, czyli o 5,1% mniej niż w analogicznym okresie 2012 r. i o 7,8% mniej niż w pierwszym półroczu 2011 r. Wskaźnik wykrywalności ogólnej osiągnął poziom 71,5%, czyli o 1 punkt procentowy mniej niż w I połowie 2012 r.
Natomiast ogólna liczba stwierdzonych przestępstw kryminalnych w porównaniu z I połową 2012 r. spadła o 8,8%. Wśród przestępstw kryminalnych spadła liczba zabójstw, przestępstw rozbójniczych, bójek i pobić, spowodowania uszczerbku na zdrowiu, kradzieży i włamań.
Ponadto w porównaniu z I połową 2012 r. odnotowano spadek liczby wypadków drogowych o 10,2%, spadek liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych o 15% oraz spadek liczby rannych o 10,9%.
Zgodnie natomiast z innym badaniem społecznym dotyczącym bezpieczeństwa Polaków, tj. ˝Polskim badaniem przestępczości˝ (PBP), zlecanym przez Komendę Główną Policji, zrealizowanym jak dotąd w sześciu edycjach w latach 2007-2013, w styczniu 2013 r. zdecydowana większość Polaków (75,5%) zadeklarowała poczucie bezpieczeństwa podczas spacerów po zmroku. Na brak poczucia bezpieczeństwa wskazała około jedna piąta badanych (21%), natomiast 3,5% respondentów miało trudności z odpowiedzią.
Odsetek Polaków, którzy czuli się bezpiecznie podczas spacerów po zmroku był niższy niż w 2012 r., jednak nadal był on wysoki (identyczny jak w 2008 r.).
Wykres 1. Czy czuje się Pan(i) bezpiecznie, spacerując w swojej okolicy po zmroku?
Źródło: KGP (PBP od I 2007 do I 2013). N=17 000.
W odniesieniu do skuteczności Policji w walce z przestępczością w okolicy miejsca zamieszkania respondentów należy wskazać, że w 2013 r. większość badanych Polaków (66,2%) uważała Policję za skuteczną. Odmienne deklaracje składała około jedna czwarta respondentów (23,9%). Co dziesiąta osoba (9,9%) nie potrafiła odpowiedzieć na to pytanie.
Odsetek Polaków, którzy uważali, że Policja jest skuteczna, był nieco niższy niż w 2012 r., jednak pozostawał znacznie wyższy od uzyskiwanego w latach 2007-2011.
Wykres 2. Biorąc wszystko pod uwagę, czy Policja w walce z przestępczością w Pana(i) okolicy jest: bardzo skuteczna, raczej skuteczna, raczej nieskuteczna, czy też bardzo nieskuteczna? (w%)
Źródło: KGP (PBP od I 2007 do I 2013). N=17 000.
W styczniu 2013 r. większość mieszkańców Polski (68%) dobrze oceniała pracę policjantów w okolicy swojego miejsca zamieszkania. Odmienne deklaracje składała około jedna piąta respondentów (20,9%). Co dziewiąty ankietowany (11,1%) nie miał zdania na ten temat. W styczniu 2013 r. odsetek Polaków, którzy dobrze oceniali pracę policjantów w okolicy swojego miejsca zamieszkania, był nieco niższy niż w 2012 r., jednak nadal pozostawał on znacznie wyższy od uzyskiwanego w latach 2007-2011.
Wykres 3. Proszę powiedzieć, jak ocenia Pan(i) pracę policjantów pełniących służbę w okolicy Pana(i) miejsca zamieszkania (miejscowości, dzielnicy, osiedla). (w%)
Źródło: KGP (PBP od I 2007 do I 2013). N=17 000.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że częstotliwość widywania pieszych lub zmotoryzowanych patroli policyjnych od lat pozostaje na podobnym poziomie.
Największy odsetek (ponad 40%) dorosłych Polaków twierdziło, że widuje policyjne patrole co najmniej kilka razy w tygodniu (w styczniu 2012 r. twierdziło tak 36,3% badanych), natomiast co najmniej jeden raz w tygodniu patrole Policji widywała prawie jedna trzecia respondentów (26,3%). Po zsumowaniu odsetków w obu powyższych kategoriach można stwierdzić, że siedmiu na dziesięciu (66,8%) Polaków powyżej 15. roku życia widuje piesze lub zmotoryzowane patrole Policji w pobliżu swojego miejsca zamieszkania przynajmniej raz na tydzień.
Wykres 4. Jak często widuje Pan(i) piesze lub zmotoryzowane patrole Policji w pobliżu swego miejsca zamieszkania? (w%)
Źródło: KGP (PBP od I 2007 do I 2013). N=17 000.
Natomiast zgodnie z wynikami badań przeprowadzanych przez CBOS w kwietniu 2013 r. dwie trzecie Polaków uznawało swój kraj za bezpieczny. Z analizy danych wynika, że wskaźnik ten zasadniczo wzrastał do 2011 r., następnie w kwietniu 2012 r. i w kwietniu 2013 r. zmniejszał się.
Wykres 5. Czy Polska jest krajem, w którym żyje się bezpiecznie? (w%)
CBOS, kwiecień 2013, N=1150 (pominięto odpowiedzi "Trudno powiedzieć").
W badaniu CBOS z I połowy kwietnia 2013 r. respondentom zadano cykliczne pytanie o poczucie bezpieczeństwa w najbliższej okolicy ich miejsca zamieszkania (w dzielnicy, na osiedlu, na wsi itd.). Uzyskane odpowiedzi na to pytanie wyraźnie wskazują, że podobnie jak w poprzednich edycjach badania poczucie bezpieczeństwa Polaków w okolicy ich miejsca zamieszkania jest tradycyjnie wyższe niż deklarowane w skali całego kraju.
Dziewięciu na dziesięciu badanych Polaków (89%) uznało swoje otoczenie za bezpieczne i spokojne. Odsetki pozytywnych wskazań były w kwietniu 2012 r. i w kwietniu 2013 r. najwyższe od końca lat 80.
Jednocześnie 10% respondentów wyraziło zdanie odmienne (jest to jeden z najniższych dotychczas notowanych wyników).
Wykres 6. Czy miejsce, w którym Pan(i) mieszka, można nazwać bezpiecznym i spokojnym? (w%)
CBOS, kwiecień 2013, N=1150 (pominięto odpowiedzi "Trudno powiedzieć").
Większość Polaków (60%) nie obawia się, że może paść ofiarą przestępstwa. Natomiast 39% respondentów deklaruje, że się tego obawia. W ciągu ostatnich sześciu lat obserwowany jest stabilny poziom tego rodzaju obaw, z wyjątkiem niewielkiego, jednorazowego wzrostu w 2010 r.
Wykres 7. Czy obawia się Pan(i) tego, że może się Pan(i) stać ofiarą przestępstwa? (w%)
CBOS, kwiecień 2013, N=1150 (pominięto odpowiedzi "Trudno powiedzieć").
Jednocześnie poniżej przedstawiam szczegółowe dane statystyczne dotyczące liczby i wskaźników wykrycia przestępstw. Tym niemniej chciałbym jednak wskazać, że dane z pierwszego półrocza 2013 r. nie mogą być uznawane za połowę wyniku całorocznego, dlatego w celu miarodajnego porównania zostały one zestawione z danymi z I połowy lat poprzednich. Informacje na temat przestępczości pochodzące jedynie z sześciu miesięcy nie pozwalają na formułowanie wiążących wniosków dotyczących występowania tendencji, dlatego niniejsze opracowanie ma jedynie charakter informacyjny.
Należy zaznaczyć, że z dniem 1 stycznia 2013 r. nastąpiła zmiana systemu statystycznego Policji z PSSP Temida na KSIP (w którym stosowane są różne sposoby gromadzenia danych). W celu porównywalności danych założenia i algorytmy zostały przeniesione do KSIP z PSSP Temida.
Przeprowadzona zmiana systemu pozwoliła na wprowadzenie modyfikacji, które podnoszą jakość danych i lepiej odzwierciedlają pracę jednostek Policji.
Według zasad systemu KSIP można generować dane statystyczne dotyczące przestępstw na dwa sposoby: według miejsca popełnienia czynu (czyli zgodnie z podziałem administracyjnym kraju) oraz według jednostek Policji wszczynających postępowania w sprawach o przestępstwa, co wydaje się bardziej odpowiednie dla oceny funkcjonowania jednostek Policji. Na potrzeby przedmiotowego opracowania wskazane jest posługiwanie się statystyką przestępczości przygotowaną zgodnie z podziałem administracyjnym kraju, co pozwala na porównanie danych za I połowę 2013 r. (KSIP) z danymi z analogicznych okresów lat poprzednich (Temida).
W I połowie 2013 r. Policja zarejestrowała 556 406 przestępstw stwierdzonych, czyli o 5,1% mniej niż w analogicznym okresie 2012 r. i o 7,8% mniej niż w pierwszym półroczu 2011 r.
Wykres 8. Liczba przestępstw stwierdzonych przez Policję w I połowie lat 2009-2013.
Źródło: KGP.
W tym samym okresie wskaźnik wykrywalności ogólnej osiągnął poziom 71,5%, czyli o 1 punkt procentowy mniej niż w I połowie 2012 r.
Wykres 9. Wskaźnik wykrycia przestępstw w I połowie lat 2009-2013 (w%).
Źródło: KGP.
W I połowie 2013 r. Policja stwierdziła popełnienie 368 964 przestępstw kryminalnych, czyli o 8,8% mniej niż w analogicznym okresie 2012 r. i o 9% mniej niż w pierwszym półroczu 2011 r.
Wykres 10. Liczba przestępstw kryminalnych stwierdzonych przez Policję w I połowie lat 2009-2013.
Źródło: KGP.
Z kolei wskaźnik wykrywalności przestępstw kryminalnych osiągnął poziom 61%, czyli o 1,9 punktu procentowego mniej niż w I połowie 2012 r.
Wykres 11. Wskaźnik wykrycia przestępstw kryminalnych w I połowie lat 2009-2013 (w %).
Źródło: KGP.
W odniesieniu do poszczególnych rodzajów przestępstw kryminalnych dane statystyczne w I połowie 2013 r. przedstawiają się w następujący sposób.
Zmalała liczba stwierdzonych zabójstw (o 4%), co oznacza, że odnotowano o 12 przypadków zabójstw mniej niż w I połowie 2012 r. Wysoki w tej kategorii przestępstw wskaźnik wykrycia wzrósł o 0,8 punktu procentowego do poziomu 95,5%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 316 | 298 | 286 |  4% |
| Wskaźnik wykrycia | 93,7% | 94,7% | 95,5% |  0,8 p. p. |
Spadła liczba stwierdzonych przestępstw rozbójniczych (o 12,2%). Wskaźnik wykrycia spadł o 0,8 punktu procentowego do poziomu 83,9%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 14 923 | 15 480 | 13 586 | 12,2% |
| Wskaźnik wykrycia | 81,6% | 84,7% | 83,9% | 0,8 p. p. |
Zmalała liczba przestępstw stwierdzonych udziału w bójce lub pobiciu (o 19,2%). Wskaźnik wykrycia zmalał o 1,6 punktu procentowego do poziomu 84%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 6325 | 6210 | 5017 | 19,2% |
| Wskaźnik wykrycia | 86,6% | 85,6% | 84% | 1,6 p. p. |
Zmalała liczba przestępstw stwierdzonych spowodowania uszczerbku na zdrowiu (o 9,7%). Wskaźnik wykrycia zmalał o 1,7 punktu procentowego do poziomu 89,9%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 8547 | 8063 | 7279 | 9,7% |
| Wskaźnik wykrycia | 92,3% | 91,5% | 89,9% | 1,6 p. p. |
Liczba stwierdzonych przestępstw zgwałcenia spadła o 10,4% (czyli o 76 zdarzeń). Wskaźnik wykrycia wzrósł o 0,3 punktu procentowego do poziomu 85,4%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 730 | 734 | 658 | 10,4% |
| Wskaźnik wykrycia | 83,3% | 85,1% | 85,4% | 0,3 p. p. |
Spadła liczba przestępstw kradzieży (o 7,3%). Wskaźnik wykrycia spadł o 2,3 punktu procentowego do poziomu 38,5%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 108 364 | 112 002 | 103 775 | 7,3% |
| Wskaźnik wykrycia | 37,9% | 40,8% | 38,5% | 2,3 p. p. |
Zmalała liczba stwierdzonych włamań (o 8,6%). Wskaźnik wykrycia spadł o 2,1 punktu procentowego do poziomu 40,2%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 71 044 | 67 547 | 61 732 | 8,6% |
| Wskaźnik wykrycia | 41,2% | 42,3% | 40,2% | 2,1 p. p. |
Spadła liczba kradzieży aut (o 9,8%). Wskaźnik wykrycia zmniejszył się o 5,4 punktu procentowego do poziomu 25,9%.
| I połowa 2011 r. | I połowa 2012 r. | I połowa 2013 r. | Zmiana (I poł. 2013 r. /I poł. 2012 r.) |
|
|---|---|---|---|---|
| Przestępstwa stwierdzone | 7681 | 8089 | 7297 | 9,8% |
| Wskaźnik wykrycia | 28,9% | 31,3% | 25,9% | 5,4 p. p. |
Jednocześnie uprzejmie informuję, że w I połowie 2013 r. w Polsce doszło do 14 980 wypadków drogowych. Zginęło w nich 1337 osób, rannych zostało 18 485 osób*).
Należy wskazać, że w porównaniu z I połową 2012 r. odnotowano spadek liczby wypadków o 10,2%, spadek liczby ofiar śmiertelnych o 15%, a także spadek liczby rannych o 10,9%.
Wykres 12. Liczba wypadków drogowych i ich ofiar w I połowie lat 2009-2013.
Źródło: KGP.
W świetle zaprezentowanych danych nie można podzielić poglądu PANA POSŁA dotyczącego postrzegania Policji.
Chciałbym również wskazać, że w priorytetach komendanta głównego Policji na lata 2013-2015 znajdują się zadania takie jak:
- doskonalenie obsługi obywatela poprzez szybką i skuteczną reakcję Policji na zdarzenie,
- działania Policji skierowane na wzrost poziomu bezpieczeństwa na drogach,
- ochrona interesów obywatela, przedsiębiorców i Skarbu Państwa poprzez skuteczniejszą walkę z przestępczością gospodarczą,
- usprawnienie pracy Policji poprzez wprowadzanie i wykorzystywanie nowoczesnych rozwiązań teleinformatycznych i finansowych,
- działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa imprez masowych.
Ponadto w celu poprawy bezpieczeństwa obywateli przewidziano m.in. optymalizację zabezpieczenia prewencyjnego poprzez skierowanie większej liczby sił policyjnych do pełnienia służby o charakterze patrolowo-interwencyjnym i obchodowym, podniesienie efektywności pracy Policji w zakresie poszukiwań osób, zwiększenie liczby policjantów ruchu drogowego pełniących służbę na drogach, nowelizację przepisów w zakresie podwyższenia górnej wysokości mandatów karnych, aktywizację działań na rzecz bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu drogowego, zwłaszcza pieszych, jak również budowę miasteczek ruchu drogowego.
Działania Policji w zakresie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego są nie tylko kontynuowane, ale zostaną zintensyfikowane, m.in. poprzez zwiększanie do końca 2013 r. etatów policyjnych w komórkach ruchu drogowego do wartości minimum 10% w stosunku do całego stanu etatowego komend wojewódzkich Policji.
Przedstawiając powyższe, chciałbym również zapewnić, że zarówno komendant główny Policji, jak i minister spraw wewnętrznych podejmują wszelkie możliwe działania, tak poprzez wdrażanie wewnętrznych procedur kontrolnych, jak również procedur wynikających z przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687, z późn. zm.) czy też Kodeksu postępowania karnego, mające na celu przeciwdziałanie oraz eliminowanie ewentualnych nieprawidłowości. W razie konieczności stosowne czynności prowadzi odpowiednio Biuro Spraw Wewnętrznych, Departament Kontroli, Skarg i Wniosków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych bądź też kierowane są one do innych właściwych organów państwa.
Łączę wyrazy szacunku
Podsekretarz stanu
Marcin Jabłoński
Warszawa, dnia 2 września 2013 r.
*) Dane SEWIK na dzień 1 sierpnia 2013 r. (ww. dane mogą zmieniać się w ciągu roku zależnie od czasu ich wygenerowania, ponieważ np. zdarzenia drogowe zakwalifikowane wstępnie jako kolizje drogowe mogą być w trakcie postępowania przekwalifikowane na wypadki, osoby ranne w wypadkach mogą umrzeć w szpitalu itd.).