Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 22735

w sprawie problemu cukrzycy w Polsce oraz braku profilaktyki i edukacji w tym zakresie

   Szanowna Pani Marszałek! W związku z interpelacją pana Waldemara Andzela, posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, przekazaną przy piśmie z dnia 27 listopada 2013 r., znak: SPS-023-22735/13, w sprawie problemu cukrzycy w Polsce oraz braku profilaktyki i edukacji w tym zakresie, uprzejmie informuję, jak niżej.

   Główne kierunki prozdrowotnej polityki państwa określa dokument strategiczny, jakim jest ˝Narodowy program zdrowia na lata 2007-2015˝. Podstawowym warunkiem osiągnięcia jego celów jest włączenie się do ich realizacji organów administracji rządowej i samorządowej, organizacji pozarządowych, a przede wszystkim społeczności lokalnych i samych obywateli.

   Profilaktyka cukrzycy i zapobieganie powikłaniom spowodowanym przez tę chorobę stanowią element działań zaplanowanych w ˝Narodowym programie zdrowia na lata 2007-2015˝, przede wszystkim w postaci celu operacyjnego nr 14 pn.: Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej. Natomiast cel operacyjny nr 3 ˝Narodowego programu zdrowia na lata 2007-2015˝: Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości daje podstawę do podejmowania kompleksowych działań w zakresie szeroko rozumianej profilaktyki otyłości, stanowiącej jedną z głównych przyczyn zapadalności na cukrzycę typu 2. Jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe w ramach zadań zleconych, w zależności od występujących potrzeb i wielkości posiadanego budżetu, realizują programy z zakresu ochrony i profilaktyki zdrowia zapisane w ˝Narodowym programie zdrowia˝.

   Jednocześnie, korzystając z dyspozycji art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.), w związku z art. 11 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.), Ministerstwo Zdrowia prowadzi współpracę z organizacjami pozarządowymi. W świetle przywołanych wyżej przepisów organy administracji publicznej mogą wspierać lub powierzać jednostkom niezaliczonym do sektora finansów publicznych realizację zadań publicznych. Jednym z zadań publicznych mającym na celu m.in. przeciwdziałanie cukrzycy, jest zadanie pn.: Program edukacyjny odnoszący się do eliminacji czynników ryzyka chorób cywilizacyjnych (nadciśnienia tętniczego, nadwagi i otyłości, niskiego poziomu aktywności fizycznej) skierowany do dzieci i młodzieży oraz osób prowadzących siedzący tryb życia. W roku 2013 w ramach przeprowadzonego postępowania konkursowego wybrano 5 realizatorów wymienionego powyżej zadania publicznego i zaangażowano środki finansowe w wysokości 437 540 zł z zaplanowanych 468 500 zł.

   Ponadto w Ministerstwie Zdrowia trwają prace nad opracowaniem profili żywnościowych i rozwiązań mających na celu ograniczenie emisji reklam żywności skierowanej do dzieci oraz zakazem sprzedaży wybranej żywności w placówkach oświatowych. Jednocześnie w celu promowania zachowań prozdrowotnych, takich jak m.in. aktywność fizyczna czy racjonalne żywienie, Ministerstwo Zdrowia zwróciło się do TVP SA oraz przedstawicieli Kościoła katolickiego z prośbą o współpracę i lokowanie ww. zachowań w przekazach kierowanych do polskiego społeczeństwa. Należy podkreślić, iż prawidłowe nawyki żywieniowe służą zachowaniu zdrowia oraz zapobieganiu chorobom, w tym m.in. cukrzycy.

   Kwestie dotyczące zakazu sprzedaży lub podawania określonych środków spożywczych na terenach placówek oświatowych są przedmiotem regulacji poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (druk sejmowy nr 1127).

   W związku z powyższym uprzejmie informuję, iż w dniu 27 listopada 2013 r. projekt stanowiska rządu do ww. projektu poselskiego został przyjęty przez kierownictwo Ministerstwa Zdrowia.

   Dodatkowo Ministerstwo Zdrowia rozważa wdrożenie w przyszłości innych inicjatyw mających zastosowanie w Europie i na świecie, w tym m.in. informowania o zawartości produktu przy zastosowaniu systemu ˝Traffic Lights˝, który okazuje się być najbardziej przyswajalnym, jednoznacznym i prostym narzędziem informowania o produkcie. System ten, opracowany przez brytyjską Agencję Standardów Żywności (ang. Food Standards Agency), opiera się na zastosowaniu trzech kolorów: czerwonego, zielonego i żółtego, które określają poziomy zawartości poszczególnych składników odżywczych, tj. tłuszczy, tłuszczy nasyconych, cukru, soli w produkcie.

   Ponadto zaznaczenia wymaga fakt, iż w 2010 r. rozpoczęto realizację nowego programu zdrowotnego pn. ˝Narodowy program przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym˝, składającego się z kilku modułów tematycznych poświęconych profilaktyce określonej choroby zaliczanej do grupy chorób cywilizacyjnych, a tym samym propagowania zdrowego stylu życia. Głównym celem modułu i programu pn. ˝Program zapobiegania nadwadze i otyłości oraz przewlekłym chorobom niezakaźnym poprzez poprawę żywienia i aktywności fizycznej POL-HEALTH˝ jest właśnie edukacja społeczeństwa w zakresie prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży oraz kobiet w okresie prokreacyjnym.

   Moduł II stanowił program pn. ˝Program prewencji i leczenia cukrzycy w Polsce˝, którego głównymi celami była poprawa stanu wiedzy społeczeństwa na temat cukrzycy poprzez upowszechnianie wiedzy o cukrzycy, stworzenie systemu szkoleń dla pacjentów, ich rodzin oraz wybranych grup zawodowych, poprawa jakości opieki nad chorymi na cukrzycę poprzez działania edukacyjne na rzecz tej grupy chorych. W 2012 r. wdrożono do realizacji program stanowiący kontynuację zadań realizowanych w latach 2010-2011 pn. ˝Narodowy program profilaktyki i edukacji diabetologicznej˝, którego głównym celem było zwiększenie świadomości i wiedzy na temat cukrzycy wśród społeczeństwa, w tym propagowanie zdrowego stylu życia w celu zmniejszenia występowania czynników ryzyka oraz zapobieganie powikłaniom związanym z leczeniem cukrzycy.

   W aspekcie modernizacji programów prozdrowotnych, jakie prowadzone są w szkołach, należy zaznaczyć, iż pewna część tych programów prowadzona jest przez jednostki samorządu terytorialnego, zgodnie z aktualnymi potrzebami dostrzeganymi przez te jednostki i w ramach przeznaczanych na to środków finansowych. Aktualnie planowane jest podjęcie działań profilaktyczno-edukacyjnych dotyczących cukrzycy oraz otyłości na następne lata - w ramach programów zdrowotnych ministra zdrowia.

   Odnosząc się do kwestii wprowadzenia refundacji na analogów insuliny, uprzejmie informuję, iż polityka lekowa stanowi całokształt działań organizacyjno-prawnych, na podstawie których minister zdrowia realizuje zadania dotyczące zagwarantowania obywatelom dostępu do skutecznych i bezpiecznych produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych przy jednoczesnym zmniejszeniu udziału pacjentów w kosztach leczenia. Ministerstwo Zdrowia prowadzi transparentną i racjonalną politykę lekową w oparciu o możliwości finansowe Narodowego Funduszu Zdrowia oraz opinię Rady Przejrzystości Agencji Oceny Technologii Medycznych i rekomendację prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych. Dla zapewnienia efektywności prowadzonych działań w zakresie finansowania ze środków publicznych technologii medycznych na mocy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. Nr 122, poz. 696, z późn. zm.) została powołana Komisja Ekonomiczna, której zadaniem jest prowadzenie negocjacji cenowych oraz monitorowanie realizacji całkowitego budżetu na refundację. Decyzje o refundacji podejmowane są w oparciu o efekt końcowy negocjacji, a ocena skuteczności technologii medycznych dokonywana jest w oparciu o zasady medycyny opartej na dowodach (Evidence Based Medicine).

   Zgodnie z art. 12 ww. ustawy minister zdrowia wydaje decyzję administracyjną o objęciu refundacją i ustaleniu urzędowej ceny zbytu, uwzględniając następujące kryteria:

   1) stanowisko Komisji Ekonomicznej,

   2) rekomendacja prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych,

   3) istotność stanu klinicznego, którego dotyczy wniosek o objęcie refundacją,

   4) skuteczność kliniczna i praktyczna,

   5) bezpieczeństwo stosowania,

   6) relacja korzyści zdrowotnych do ryzyka stosowania,

   7) stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów zdrowotnych dotychczas refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, w porównaniu z wnioskowanym,

   8) konkurencyjność cenowa,

   9) wpływ na wydatki podmiotu zobowiązanego do finansowania świadczeń ze środków publicznych i świadczeniobiorców,

   10) istnienie alternatywnej technologii medycznej w rozumieniu ustawy o świadczeniach oraz jej efektywności klinicznej i bezpieczeństwa stosowania,

   11) wiarygodność i precyzja oszacowań kryteriów, o których mowa w pkt 3-10,

   12) priorytety zdrowotne określone w przepisach wydanych na podstawie art. 31a ust. 2 ustawy o świadczeniach,

   13) wysokość progu kosztu uzyskania dodatkowego roku życia skorygowanego o jakość, ustalonego w wysokości trzykrotności produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 2000 r. o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto (Dz. U. z 2000 r. Nr 114, poz. 1188, z późn. zm.), a w przypadku braku możliwości wyznaczenia tego kosztu - koszt uzyskania dodatkowego roku życia.

   Zgodnie z obwieszczeniem ministra zdrowia z dnia 25 października w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na dzień 1 listopada 2013 r. (Dz. Urz. Min. Zdrow. z 2013 r. poz. 42) długo działające analogi insuliny (insulina detemir oraz insulina glargine) finansowane są ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia z odpłatnością pacjenta 30% we wskazaniu: cukrzyca typu I u dorosłych, młodzieży i dzieci od 6. roku życia, cukrzyca typu 2 u pacjentów leczonych insuliną NPH od co najmniej 6 miesięcy i z HbA1c ? 8% oraz cukrzyca typu 2 u pacjentów leczonych insuliną NPH od co najmniej 6 miesięcy i z udokumentowanymi nawracającymi epizodami ciężkiej lub nocnej hipoglikemii, oraz cukrzyca typu 1 u dzieci w wieku od 2 do 6 lat, oraz cukrzyca o znanej przyczynie (zgodnie z definicją wg WHO).

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Sławomir Neumann

   Warszawa, dnia 8 stycznia 2014 r.