Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 28230

w sprawie opracowania i wdrożenia w życie procedur mających na celu zapobieżenie zagrożeniu, jakie niosą nieprzemyślane i ryzykowne działania kościołów i związków wyznaniowych

   Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 29 sierpnia br., znak: SPS-023-28230/14, przy którym przekazano interpelację pana posła Henryka Kmiecika dotyczącą epidemii wirusa ebola, uprzejmie informuję, co następuje.

   Pierwsze zachorowania na gorączkę krwotoczną ebola (EVD) w grudniu 2013 r. w Gwinei miały miejsce w pobliżu granicy z dwoma innymi państwami: Liberią i Sierra Leone. Od tego czasu liczba przypadków EVD w Gwinei zaczęła wzrastać, wystąpiły także zachorowania w Liberii i Sierra Leone. Pierwsza oficjalna informacja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nt. wystąpienia zachorowań na gorączkę krwotoczną ebola w krajach Afryki Zachodniej miała miejsce w dniu 22 marca 2014 r. W kwietniu 2014 r. odnotowano spadek liczby zachorowań w ww. 3 krajach, jednak w czerwcu i lipcu 2014 r. nastąpił gwałtowny wzrost przypadków EVD. Niekorzystna sytuacja epidemiologiczna utrzymuje się tam do chwili obecnej. Pojawiły się także nowe zachorowania w Nigerii.

   WHO, CDC (Centrum Kontroli Chorób w Atlancie) oraz ECDC (Europejskie Centrum Kontroli Chorób) na bieżąco monitorują sytuację epidemiologiczną gorączki krwotocznej ebola w krajach Afryki Zachodniej. W chwili obecnej organizacje te określają ryzyko zachorowania osób podróżujących na teren Gwinei i państw sąsiadujących jako niskie, m.in. z uwagi na fakt, iż przeniesienie wirusa ebola następuje przez bezpośredni kontakt z krwią, wydzielinami i wydalinami osoby zakażonej. Zwiększone ryzyko zachorowania dotyczy natomiast obywateli Unii Europejskiej (UE), którzy w krajach dotkniętych epidemią uczestniczą w pomocy humanitarnej i medycznej (np. personel medyczny, wolontariusze) i mają bezpośredni kontakt z osobami chorymi lub podejrzanymi o zachorowanie na gorączkę krwotoczną ebola.

   Mając na uwadze powyższe, państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym także Polska, podjęły wieloresortowe działania mające na celu przygotowanie do ewentualnego pojawienia się na ich terenie osób potencjalnie zakażonych wirusem gorączki krwotocznej ebola. Minister zdrowia wraz z głównym inspektorem sanitarnym podjęli szereg działań zapobiegawczych, w tym w szczególności:

   - dokonano rozeznania w zakresie krajowych możliwości diagnostycznych w kierunku wirusa ebola; w Polsce możliwość taką zapewnia laboratorium Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny, które współpracuje z laboratoriami o standardzie BSL 4 (w Marburgu i Lyonie);

   - ustalono także listę laboratoriów diagnostycznych w innych krajach europejskich, które dysponują możliwościami diagnostycznymi w kierunku wirusowych gorączek krwotocznych,

   - przekazano stacjom sanitarno-epidemiologicznym na ternie kraju informację o możliwościach diagnostycznych wirusa ebola w Polsce, przekazana została również dokładna instrukcja pakowania i transportu pobranego materiału;

   - dokonano weryfikacji wykazu szpitali zakaźnych przygotowanych do leczenia pacjentów podejrzanych o zachorowanie na ebolę oraz możliwości w zakresie transportu chorych, w tym algorytmu postępowania dyspozytorów medycznych;

   - wystąpiono do wszystkich państwowych wojewódzkich i granicznych inspektorów sanitarnych z poleceniem weryfikacji funkcjonujących na terenie województwa planów działania, procedur i algorytmów postępowania, w tym wojewódzkich planów działania na wypadek wystąpienia epidemii; w szczególności nakazano dokonać przeglądu w następujących kwestiach: organizacji transportu osoby chorej, zabezpieczenia personelu w środki ochrony osobistej, organizacji opieki medycznej z uwzględnieniem możliwości hospitalizacji w warunkach izolacji, postępowania z osobami z kontaktu, organizacji miejsc kwarantanny, sposobu przeprowadzania dochodzenia epidemiologicznego z uwzględnieniem rozwiązań zawartych w międzynarodowych przepisach zdrowotnych oraz innych wytycznych WHO, ICAO, IATA;

   - przekazano również wszystkim wojewodom prośbę związaną z koniecznością zweryfikowania funkcjonujących na terenie województwa planów zarządzania kryzysowego pod kątem możliwości skutecznego i szybkiego podjęcia działań w sytuacji wystąpienia zagrożenia;

   - we współpracy z Komendą Główną Straży Granicznej ustalono jednolity sposób pozyskiwania przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w trybie całodobowym, danych osobowych osób narażonych na kontakt z osobami chorymi na choroby zakaźne, uzgadniając stosowną procedurę operacyjną;

   - we współpracy z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa i Komendą Główną Straży Granicznej, przy udziale służb operacyjnych stacjonujących w międzynarodowych portach lotniczych, dokonano wizytacji portów i przeglądu procedur w zakresie planowania i organizacji sanitarnego i medycznego zabezpieczenia granic Rzeczypospolitej Polskiej w obszarze ruchu pasażerskiego; zgodnie z ustaleniami podczas posiedzenia w dniu 12 sierpnia 2014 r., któremu przewodniczył dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, w 14 portach lotniczych na terenie kraju odbyły się posiedzenia zespołów ochrony lotnisk; rolę wiodącą w zakresie merytorycznej weryfikacji przygotowania portów do działań w przypadku zawleczenia drogą lotniczą chorób wysoce zakaźnych, w tym gorączki ebola, przejęły organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej; dokonano sprawdzenia portów lotniczych pod kątem istnienia założeń planów ochrony lotnisk oraz funkcjonalności procedur reagowania; wyniki oceny przekazane zostały zgodnie z ustaleniami RCB; służą także do dalszych ukierunkowanych działań korygujących;

   - prezesowi Urzędu Lotnictwa Cywilnego przekazano materiały niezbędne do podjęcia skutecznych działań na poziomie dyżuru operacyjnego portu we współpracy z kapitanami samolotów - w związku z potencjalnym ryzykiem zawleczenia drogą lotniczą zachorowań na gorączkę krwotoczną ebola; przypomniano i przekazano dokument dotyczący postępowania mającego na celu ustalenie osób z kontaktu oraz polską wersję karty lokalizacji pasażera,

   - w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Zagranicznych oszacowano skalę wielkości ruchu turystycznego do i z krajów dotkniętych epidemią, co pozwoliło na ukierunkowanie podejmowanych działań,

   - opracowano we współpracy z zespołem ekspertów i konsultantów szereg materiałów informacyjnych, w tym pakiet informacji dla lekarzy POZ oraz innych służb medycznych, zwierający m.in. informacje nt. wirusa ebola oraz definicję przypadku zachorowania na gorączkę krwotoczną ebola, opracowaną dla celów nadzoru epidemiologicznego na wypadek wystąpienia takich zachorowań na terenie naszego kraju, rekomendacje w zakresie środków ochrony osobistej do stosowania w kontakcie z podejrzanymi lub chorymi na EVD i zwłokami, ogólny schemat postępowania w zależności od rodzaju narażenia osoby na zakażenie wirusem ebola, szczegółowe zasady pobierania i transportu materiału do badań wraz z formularzem zlecenia badania, jak również ulotkę dla osób powracających z regionów objętych epidemią gorączki krwotocznej ebola; materiały umieszczone zostały na stronie internetowej GIS i NIZP-PZH, a także przekazane podmiotom leczniczym na terenie kraju;

   - zwrócono się do Krajowej Izby Turystycznej z informacją o konieczności przestrzegania przez biura podróży przepisów związanych z informowaniem turystów o aktualnych zagrożeniach zdrowotnych i sytuacji epidemiologicznej w krajach, do których się udają.

   Jeżeli chodzi o sposób kontroli osób potencjalnie zakażonych wirusem, które wracają do Polski, uprzejmie informuję, że szczegółowe rozwiązania i tryb postępowania w przypadku wystąpienia zachorowania lub podejrzenia choroby wysoce zakaźnej i szczególnie niebezpiecznej reguluje ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.). Ustawa określa szczegółowo m.in. zasady i tryb postępowania osób i podmiotów zaangażowanych w działania zapobiegawcze i przeciwepidemiczne. Zarówno organizacje międzynarodowe, jak i krajowe nie rekomendują wprowadzania ograniczenia swobód obywatelskich wobec osób zdrowych tylko dlatego, że powróciły one z podróży z krajów Afryki Zachodniej. Ryzyko, że u turysty, osoby podróżującej służbowo lub osoby odwiedzającej rodzinę lub przyjaciół w Afryce dojdzie do zakażenia wirusem ebola, a następnie do rozwoju choroby po powrocie do domu, jest bardzo małe, nawet jeżeli podczas wizyty odwiedzano rejony, w których zgłoszono przypadki zakażenia. Ponadto WHO nie wydało rekomendacji odnośnie do obligatoryjnego badania osób zdrowych tylko dlatego, że powróciły z kraju afrykańskiego, a nie miały bezpośredniego kontaktu z chorymi na ebolę lub ciałami osób zmarłych. W Polsce obecnie nie ma obowiązku zgłaszania faktu wyjazdu za granicę oraz celu tego wyjazdu. Natomiast każdy, kto udaje się w rejony, w których ostatnio wykryto przypadki zakażenia, powinien wiedzieć, jak wyglądają objawy zakażenia, i wiedzieć, jak skorzystać z pomocy medycznej wówczas, kiedy zaobserwuje u siebie niepokojące objawy. Z tego powodu opracowano i przekazano do wszystkich podmiotów leczniczych w kraju ulotkę dla osób powracających z regionów objętych epidemią gorączki ebola. Zgodnie z nią osoba, u której wystąpią takie objawy jak gorączka (38 st. C lub wyższa), bóle mięśni, osłabienie, ból głowy i gardła, wysypka, wymioty, biegunka lub krwawienia w okresie 3 tygodni od powrotu z podróży, powinna niezwłocznie skontaktować się z numerem 999 lub 112 i poinformować o przebytej podróży, a następnie postępować zgodnie z wskazówkami dyspozytora.

   Zgodnie z wytycznymi WHO i ECDC nie ma także w chwili obecnej potrzeby wprowadzania w międzynarodowych portach lotniczych/morskich w Polsce, będących punktami wejścia w rozumieniu międzynarodowych przepisów zdrowotnych, szczególnych procedur bezpieczeństwa. Dodatkowo uprzejmie informuję, że nie istnieje obowiązek zgłaszania chęci odbycia podróży do innych krajów ministrowi zdrowia. Minister zdrowia nie udziela również zezwoleń na wyjazdy - dotyczy to zarówno wyjazdów osób prywatnych, jak i wycieczek zorganizowanych. Aktualne ostrzeżenia dla podróżujących, w tym dotyczące zagrożeń epidemiologicznych, znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Piotr Warczyński

   Warszawa, dnia 23 września 2014 r.