Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 26599

w sprawie stanu moralnego przygotowania żołnierzy do ponoszenia odpowiedzialności za obronę ojczyzny

   Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację panów posłów Bogdana Rzońcy i Jana Warzechy w sprawie stanu moralnego przygotowania żołnierzy do ponoszenia odpowiedzialności za obronę ojczyzny, SPS-023-26599/14, uprzejmie proszę o przyjęcie następującego stanowiska.

   Specyfika zadań postawionych przed Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej wymaga utrzymania należytego (wysokiego) poziomu morale żołnierzy, polegającego między innymi na wyjątkowej odpowiedzialności, męstwie, odwadze oraz gotowości do poświęceń, zwłaszcza w warunkach zagrożenia utraty zdrowia i życia. Proces ten realizowany jest w Siłach Zbrojnych RP poprzez prowadzenie działalności wychowawczej, która obejmuje całokształt działań na rzecz kształtowania żołnierza świadomego służby, będącego aktywnym i odpowiedzialnym obywatelem demokratycznego państwa polskiego, przygotowanym do jego obrony oraz udziału w operacjach militarnych i niemilitarnych, w tym poza granicami państwa.

   Podstawowym elementem kształtowania postaw żołnierzy jest także działalność edukacyjna, realizowana w formie edukacji ustawicznej, przede wszystkim w ramach przedmiotów ˝Kształcenie obywatelskie˝ oraz ˝Profilaktyka i dyscyplina wojskowa˝. Jest prowadzony również dział ˝Podstawy wychowania obywatelskiego i wojskowego˝. Obszary te obejmują między innymi edukację obywatelską żołnierzy, upowszechnianie tradycji i ceremoniału wojskowego oraz międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, kształtowanie dyscypliny wojskowej (wysokiego morale i postaw zaangażowania w służbie oraz karności), profilaktykę wychowawczą i psychologiczną oraz przeciwdziałanie przejawom patologii społecznych w życiu wojskowym. Zasadniczymi celami wymienionych przedmiotów są: kształtowanie osobowości żołnierzy i ugruntowanie ich świadomości obronnej, obywatelskiej, prawnej, historycznej, ekologicznej, prozdrowotnej oraz kulturalnej; kształtowanie postaw patriotycznych w oparciu o uniwersalne wartości, polską rację stanu i interesy narodowe, umacnianie gotowości żołnierzy do ponoszenia ofiar i dobrowolnych ograniczeń dla ochrony oraz obrony najwyższych wartości, tj. niepodległości, suwerenności, bezpieczeństwa państwa oraz wolności i praw obywatelskich, a także kształtowanie postaw prospołecznych oraz doskonalenie kwalifikacji zawodowych.

   Dokumenty normatywne, które określają założenia i wytyczne w powyższym zakresie to przede wszystkim decyzja Nr 35 l/MON ministra obrony narodowej z dnia 5 listopada 2012 r. w sprawie metodyki szkolenia żołnierzy z przedmiotów ˝Kształcenie obywatelskie'˝ oraz ˝Profilaktyka i dyscyplina wojskowa˝ (Dz. Urz. MON, poz. 421, ze zm.). W zakresie obligatoryjnych zagadnień do szkolenia uzupełniającego żołnierzy, realizowanych w ramach wskazanych wyżej przedmiotów, w bieżącym roku znajdują się podstawowe zasady i reguły prowadzenia walki zbrojnej (w tym prawa i zwyczaje wojenne w konfliktach wewnętrznych), etyka żołnierska (w tym zasady i normy moralne w służbie wojskowej, etyka w dowodzeniu), polskie ordery i odznaczenia wojskowe (w tym order wojenny Virtuti Militari oraz Order Krzyża Wojskowego - tradycja i współczesność), katalog wyróżnień dyscyplinarnych (zasady i tryb udzielania wyróżnień żołnierzom, byłym żołnierzom oraz pododdziałom i instytucjom wojskowym, znajomość przez żołnierzy przepisów dotyczących dyscypliny wojskowej).

   Podział godzin szkoleniowych na przedmioty oraz rozliczenie godzinowe zajęć programowych przedstawia się następująco:

szkolenie programowe w pododdziałach zawodowych:

Dział szkolenia	Przedmiot	Liczba godzin
		Szkolenie podstawowe 3 miesiące	Szkolenie specjalistyczne 1-6 miesięcy	Cykl szkolenia - 3 lata			Razem
				I rok	II rok	III rok
Podstawy wychowania obywatelskiego i wojskowego	Kształcenie obywatelskie	14	2-12	22	22	22	84-92
	Profilaktyka i dyscyplina wojskowa	12	3-18	33	33	33	117-129
Razem		26	5-30	55	55	55	201-221

2) szkolenie uzupełniające kadry:

Dział szkolenia	Przedmiot	Liczba godzin zajęć obligatoryjnych
		oficerowie	podoficerowie	szeregowi zawodowi	grupa łączona
Szkolenie zupełniające żołnierzy	Kształcenie obywatelskie	2	10	10	10
	Profilaktyka i dyscyplina wojskowa	4	6	6	6
	Liczba godzin do dyspozycji dowódców JW	2	4	4	4
Razem		8	20	20	20

   Za omawiane wyżej szkolenie i wychowanie jest odpowiedzialny dowódca (dyrektor, szef, komendant) jednostki wojskowej, a sama działalność edukacyjna jest prowadzona poprzez współdziałanie dowódców, oficerów (podoficerów) wychowawczych, kapelanów wojskowych, konsultantów do spraw profilaktyki psychologicznej oraz innych osób funkcyjnych, a także przez współpracę z organizacjami pozarządowymi i innymi partnerami społecznymi. Działania te są prowadzone w jednostkach i komórkach organizacyjnych resortu obrony narodowej, w tym w pododdziałach zawodowych, w uczelniach i szkołach wojskowych oraz centrach i ośrodkach szkolenia, w pododdziałach żołnierzy pełniących służbę kandydacką oraz przygotowawczą do Narodowych Sił Rezerwowych.

   Ponadto informuję, iż poszczególne jednostki organizacyjne resortu obrony narodowej realizują z wykorzystaniem ˝Ceremoniału wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej˝ przedsięwzięcia o charakterze i wartościach patriotycznych służące kultywowaniu tradycji oraz oręża polskiego, a także szeroko pojętej działalności promocyjnej. Proces kultywowania tradycji orężnych opiera się również na przejmowaniu przez jednostki i instytucje wojskowe dziedzictwa tradycji historycznych oddziałów Wojska Polskiego, przyjmowaniu nazw wyróżniających i imion patronów, ustanawianiu świąt wojskowych i na nadawanej symbolice. Powyższe zadania są prowadzone m.in. na podstawie ˝Planu priorytetowych przedsięwzięć promocyjnych resortu obrony narodowej na 2014 r.˝ i ˝Planu współpracy jednostek wojskowych z organizacjami pozarządowymi i innymi partnerami społecznymi w 2014 r.˝

   Nieodzownym elementem budowania świadomości obywatelskiej, patriotycznej i historycznej żołnierzy (w tym wskazywanie im wzorców zachowań i postaw obywatelskich) jest kultywowanie pamięci o polskich żołnierzach poległych w walkach za ojczyznę oraz tych, którzy zginęli podczas wykonywania zadań służbowych w czasie pokoju. Wychowaniu obywatelskiemu i patriotycznemu służą też ˝sale tradycji˝, w których gromadzi się pamiątki przypominające chlubne tradycje poprzedników. Zdolność oddziaływania wychowawczego tych miejsc polega na połączeniu czynnika intelektualnego, wynikającego z przekazania wiedzy o przeszłości jednostki, z czynnikiem emocjonalnym, który występuje podczas kontaktu z materialnymi świadectwami dziejów poprzednich pokoleń.

   Łączę wyrazy szacunku

   Podsekretarz stanu

   Maciej Jankowski

   Warszawa, dnia 27 czerwca 2014 r.