6 kadencja, 55 posiedzenie, 1 dzień (01-12-2009)

4 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druki nr 2348 i 2518).

Poseł Sprawozdawca Aldona Młyńczak:

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Infrastruktury pragnę przedstawić sprawozdanie komisji dotyczące rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Sprawozdanie jest zawarte w druku nr 2518.

    Pierwsze czytanie projektu rządowego, zawartego w druku nr 2348, oraz jego rozpatrzenie odbyło się na posiedzeniu Komisji Infrastruktury w dniu 19 listopada bieżącego roku. W imieniu komisji wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić projekt ustawy, który za chwilę omówię.

    Projekt nowelizujący ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych ma przede wszystkim za zadanie wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r. o sygn. P 16/08. Nad ustawą proceduje się w trybie pilnym, a nowelizacja ma ograniczony zakres, co wynika z konieczności określenia warunków finansowych, na podstawie których będą dokonywane przekształcenia lokatorskiego i własnościowego prawa do lokalu w prawo własności po 30 grudnia 2009 r. Zgodnie bowiem z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego przepisy wymienione w pkt 1-4, dotyczące zasad dokonywania wyżej wymienionych przekształceń, czyli przekształcenia lokatorskiego i własnościowego prawa do lokalu w prawo własności, a także 3-miesięcznych terminów ich realizacji, od dnia złożenia wniosku do zawarcia umowy, tracą moc z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, a więc dnia 30 grudnia bieżącego roku. Natomiast przepisy wymienione w pkt 5 i 6 orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące przepisów karnych za naruszenie przepisów ustawy przestały obowiązywać z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, czyli 30 grudnia 2008 r., a więc nie muszą być objęte materią tego projektu.

    Przejdę teraz do omówienia rozwiązań szczegółowych. Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku w pkt 1 stwierdził niekonstytucyjność przepisów art. 12 ust. 1 odnoszących się do zasad przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własności. W związku z tym w nowelizacji proponuje się nadanie nowego brzmienia ust. 1 i 1¹, co umożliwi walnemu zgromadzeniu podjęcie uchwały określającej obowiązek wniesienia innej niż wymienione w ust. 1 wpłaty z tytułu przeniesienia własności lokalu, z zastrzeżeniem, że wysokość wpłaty nie może przekraczać różnicy pomiędzy wartością rynkową lokalu a zwaloryzowaną wartością wniesionego wkładu mieszkaniowego. W przypadku, kiedy spółdzielnia skorzysta z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub innych, różnica ta podlega zmniejszeniu o 50% wartości pomocy uzyskanej przez spółdzielnię, zwaloryzowanej proporcjonalnie do wartości rynkowej lokalu. Uchwała musi być podjęta większością 2/3 głosów obecnych na walnym zgromadzeniu i ma zastosowanie do wniosków złożonych po dniu, w którym się stała prawomocna. Ta regulacja ma za zadanie wypełnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, iż ingerencja ustawodawcy przy przeniesieniu na członka własności lokalu była ingerencją nieproporcjonalną, czyli przekroczyła dopuszczalne granice ingerencji w prawa majątku osoby prawnej, jaką jest spółdzielnia mieszkaniowa. Uwzględnienie natomiast pkt 2 wyroku trybunału, dotyczącego art. 17¹⁴ ust. 1, a odnoszącego się do przekształcenia prawa własnościowego do lokalu we własność, polega na dodaniu w ust. 1 pkt 3. Przepis ten mówi o obowiązku spłaty nominalnej kwoty umorzenia kredytu lub dotacji w części przypadającej na lokal przez osobę ubiegającą się o zawarcie stosownej umowy. Dotyczy to przypadków, w których przekształceniu w odrębną własność będą podlegać spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu ustanowione przed upływem 15 lat, o ile oczywiście spółdzielnia korzystała przy ich budowie z pomocy państwa w formie przyznawanych, a później umarzanych kredytów.

    Punkt 3 wyroku Trybunału Konstytucyjnego kwestionuje przepisy art. 12 ust. 1¹ i art. 17¹⁴ ust. 1¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustanawiające dla spółdzielni trzymiesięczny termin od dnia złożenia wniosku o przekształcenie spółdzielczego prawa do zawarcia umowy z wnioskodawcą. Realizację pkt 3 powołanego wyżej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r. stanowią następujące regulacje. W art. 12 dodaje się do dotychczasowego stanu prawnego pkt 1⁴, według którego trzymiesięczny termin obowiązuje od dnia wejścia w życie uchwały, o której mowa w art. 42 ustawy, lub też od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu, gdyby ta uchwała została zaskarżona. W art. 17¹⁴ po ust. 1¹ dodaje się ust. 1² o tej samej treści.

    Punkt 4 wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczy art. 8 ust. 1 zawierającego przepisy przejściowe regulujące sytuację prawną uprawnionych, którzy złożyli wnioski o przekształcenie przysługujących im praw w ten sposób, że spółdzielnie zostały zobowiązane do zawarcia z nimi umowy w ciągu 3 miesięcy od wejścia w życie tej ustawy. Przepis ten wyczerpał swoje możliwości i w związku z tym proponuje się uchylenie tego artykułu, co stanowić będzie realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

    Oprócz uwzględnienia treści orzeczenia trybunału, w projekcie proponuje się także następujące zmiany: w art. 27⁴ wprowadzono zmianę polegającą na pominięciu odesłania do art. 27² uznanego przez trybunał za niekonstytucyjny. W art. 46¹ rozszerzono regulację odnoszącą się do nowej spłaty w odniesieniu do własnościowego prawa do lokalu, o której mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 i w art. 17¹⁴ ust. 1 pkt 3. W art. 49¹ wprowadzono natomiast zmianę polegającą na usunięciu obowiązku poniesienia przez spółdzielnię kosztów sądowych niezależnie od wyników postępowania sądowego, w tym zakresie sąd będzie orzekać na zasadach ogólnych. Natomiast w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 14 czerwca 2007 r. proponuje się uchylenie art. 7 i 8, przy czym art. 8 dotyczy zakwestionowanych przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 17 grudnia 2008 r. przepisów ustawy w pkt 4 i 6.

    Kolejna proponowana zmiana dotyczy dodania w ustawie z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłacanych premii gwarancyjnych przepisów w art. 11b i 11c. W proponowanych przepisach przyjęto, że członkowie spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, po dokonaniu wpłaty na warunkach, które są określone w ustawie, powinni mieć z tego tytułu możliwość nabywania prawa własności lokali. Przeniesienie prawa własności następuje zatem w formie aktu notarialnego, a ustanowienie spółdzielczego prawa własnościowego - w formie umowy pisemnej. Ma to nastąpić w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia przez członka wniosku o przekształcenie tego prawa.

    Ważną regulacją są także przepisy przejściowe zamieszczone w art. 4 projektu, bowiem dotyczą one wniosków osób uprawnionych o zawarcie umowy przeniesienia własności lokalu. Zgodnie z tym artykułem przewiduje się, że wnioski, które zostały złożone do dnia 29 grudnia 2009 r., czyli do czasu upływu terminu odroczenia utraty mocy obowiązujących przepisów, będą rozpatrywane na mocy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w dotychczasowym brzmieniu, przy terminie realizacji do 30 marca 2010 r. W ust. 1 zostały zatem wyróżnione dwie grupy wniosków. Pierwsza grupa to są wnioski złożone przed dniem 31 lipca 2007 r. I druga grupa - wnioski złożone po dniu 31 lipca 2007 r. W przypadku obu grup wniosków spółdzielnia jest zobowiązana zawrzeć umowę przeniesienia własności lokalu po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 12 ust. 1 oraz art. 17¹⁴ i 17¹⁵ ustawy w obecnym brzmieniu.

    Art. 5 projektu dotyczy nowego ujęcia pozostałej treści art. 7, który był częściowo uchylony przez art. 3 projektu.

    Art. 6 projektu nowelizacji dotyczy bardzo ważnej zmiany polegającej na przedłużeniu czasu na przekształcenie lokatorskiego prawa do lokalu spółdzielczego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu z końca 2010 r. na koniec 2012 r. Działanie tego prawa zostało więc przedłużone o dwa lata. Regulacja taka jest możliwa w przypadkach, kiedy z przyczyn niezależnych od spółdzielni - a więc np. kiedy nie została uregulowana kwestia prawna dotycząca własności gruntu - nie jest możliwe ustanowienie odrębnej własności lokalu.

    Art. 7 projektu - jest tu zmiana polegająca na uznaniu za ważne umów o ustanowieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawartych po dniu 31 lipca 2007 r. w zwykłej formie pisemnej. Ten artykuł został wprowadzony w związku z faktem, iż w wielu spółdzielniach mieszkaniowych wyżej wymienione prawo było realizowane w formie umów zwykłych zamiast notarialnych. Chodziło o zachowanie ważności wszystkich umów, które zostały zawarte do tej pory.

    Art. 8 projektu stanowi, że ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, zaś część przepisów dotyczących przekształceń, to jest art. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 3, 4 i 5 obecnie przedstawionej nowelizacji wchodzą w życie z dniem 30 grudnia 2009 r., aby zachować ciągłość przekształceń.

    Projekt ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

    W lutym bieżącego roku projekt został przekazany do 26 organizacji w celu przeprowadzenia konsultacji społecznych.

    Uchwalenie zmiany ustawy nie będzie miało wpływu na dochody i wydatki budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego ani też na rynek pracy.

    W trakcie obrad Komisji Infrastruktury w dniu 19 listopada 2009 r. zostało zgłoszonych pięć poprawek. Pierwsza poprawka zgłoszona przez pana posła Wiesława Szczepańskiego dotyczyła zmiany art. 1 projektu ustawy. Pan poseł zgłosił zmianę art. 8³ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 14 lipca 2007 r. w celu usprawnienia procesu zwoływania walnego zgromadzenia i obniżenia kosztów spółdzielni. Zaproponował w swojej poprawce umożliwienie zastąpienia walnego zgromadzenia zebraniem przedstawicieli, w przypadku gdy zostanie przekroczona liczba członków określona w statucie spółdzielni. Poprawka ta została odrzucona jako wykraczająca poza materię opracowania.

    Cztery kolejne poprawki zgłosił pan poseł Łukasz Zbonikowski. Poprawka nr 1. dotyczy zmiany w art. 12 ust. 1. Określa się w niej, jakie opłaty powinien wnieść członek spółdzielni, któremu przysługuje lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, aby móc zawrzeć ze spółdzielnią umowę przeniesienia własności lokalu. Poprawka ta została odrzucona, ponieważ nie realizowała wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r. w pkt 1 orzeczenia i polegała tylko na przeredagowaniu istniejącego zapisu.

    Poprawka 2. dotyczyła zmiany w ustawie Prawo spółdzielcze z dnia 16 września 1982 r. Zgodnie z nią zaproponowano w art. 3 dodanie § 2 w brzmieniu: ˝Spółdzielnie nie mogą odnosić korzyści majątkowych kosztem swoich członków˝. Poprawka ta również została odrzucona przez Komisję Infrastruktury, gdyż wykraczała poza zakres przedłożenia i nie była związana z wykonaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego, o którym już wcześniej mówiłam.

    Kolejna poprawka dotyczyła skreślenia pkt 2. Ona także została odrzucona, gdyż uniemożliwiałaby wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w pkt 2 i 3 orzeczenia.

    Poprawka 4. dotyczyła zmiany w art. 4 ust. 1 projektu ustawy i proponowała po prostu inną formę zapisu artykułu, który został tam przedstawiony. Poprawka została odrzucona ze względu na fakt, iż obejmowała mniejszą grupę osób niż zapis proponowany w ustawie. Obejmowała mniejszą grupę osób, która mogłaby skorzystać z dotychczasowych warunków do zawarcia umowy o przeniesienie własności lokalu po 30 grudnia br.

    Wszystkie poprawki odrzucone przez Komisję Infrastruktury, a dotyczące rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, zawartego w druku nr 2348, zostały na żądanie wnioskodawców zgłoszone jako wnioski mniejszości.

    Reasumując, analiza przepisów projektu ustawy zawartych w druku sejmowym nr 2348 wskazuje, że proponowane w niej rozwiązania realizują wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r. w ten sposób, że zmierzają do usunięcia wad legislacyjnych stwierdzonych przez ten organ. W związku z powyższym w imieniu Komisji Infrastruktury wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył uchwalić omawiany projekt ustawy. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia