6 kadencja, 32 posiedzenie, 3 dzień (18-12-2008)

31 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o ponowne rozpatrzenie ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1439 i 1487).

Poseł Andrzej Mikołaj Dera:

    Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Wysoka Izbo! Zawetowana przez pana prezydenta ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. jest kolejną próbą ustawodawcy zniesienia aprobowanej przez środowisko sędziowskie i prokuratorskie instytucji awansu poziomego. Poprzednia próba miała miejsce w czerwcu bieżącego roku. Po skierowaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie wskazanej ustawy z dnia 25 czerwca 2008 r. doszło do naruszenia konstytucji i regulaminu Sejmu, w tym art. 64, albowiem nie zarządzono drukowania wniosku z dnia 3 lipca 2008 r. o ponowne rozpatrzenie ustawy ani nie doręczono go posłom. Wniosek nie tylko nie został rozpatrzony przez komisję, która rozpatrywała projekt ustawy przed jej uchwaleniem przez Sejm, ale nawet nie został zamieszczony w sejmowym wykazie prezydenckich wniosków kierowanych do Sejmu na podstawie art. 122 ust. 5 konstytucji. Pan prezydent w swoim wecie podkreślił, że przepisy konstytucyjne nie uprawniają władzy ustawodawczej do selektywnej oceny wniosków prezydenta, tym samym samodzielnego decydowania o ich rozpatrzeniu bądź nierozpatrzeniu przez Wysoką Izbę. Regulacje zawarte w przywołanym wyżej przepisie regulaminu Sejmu stanowiące refleks przepisów konstytucji nie pozwalają marszałkowi na dokonywanie arbitralnego wyboru, które wnioski prezydenta poddać pod głosowanie Wysokiej Izby, a które nie. Niemające podstaw prawnych postępowanie polegające na uznaniu prezydenckiego weta za nieistniejące stanowi precedens zagrażający prawidłowości funkcjonowania demokratycznego państwa.

    Pamiętać w tym miejscu należy, że celem konstytucyjnej instytucji odmowy podpisania ustawy i skierowania jej do ponownego rozpatrzenia jest nie tylko zakwestionowanie zasadności nadania uchwalanej ustawie przymiotu obowiązującego prawa, ale również umożliwienie władzy ustawodawczej dokonania ponownej oceny prawidłowości regulacji ustawowych zakwestionowanych przez prezydenta Rzeczypospolitej. Tak pojmowana instytucja prezydenckiego weta służyć ma poprawie jakości stanowionego prawa. Przeprowadzenie więc debaty i rozpatrzenie przez Sejm wniosku z dnia 3 lipca 2008 r. bezprzedmiotowym uczyniłoby ponowne inicjowanie procedury legislacyjnej w tej samej sprawie, tym bardziej że nie zaistniały żadne nowe okoliczności pozwalające na rewizję dotychczasowej krytycznej oceny.

    Procedowanie nad kolejnym projektem nowelizacji ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych dotyczącym również zniesienia awansu poziomego było przedwczesne. Proces legislacyjny nad poprzednią nowelizacją nie został bowiem zakończony, pomimo wymagania zawartego w art. 119 § 4 konstytucji. Ponieważ nowa ustawa z 8 października dotyczy tych samych przepisów co poprzednia ustawa z dnia 25 czerwca br., nie było możliwe kontynuowanie prac legislacyjnych nad nią, a jej uchwalenie przez parlament naruszyło przytoczony przepis konstytucji, z którego jednoznacznie wynika, że należało najpierw dokończyć proces legislacyjny dotyczący poprzedniego projektu zawetowanego przez prezydenta Rzeczypospolitej.

    Wysoka Izbo! Przy uchwalaniu tej ustawy z dnia 8 października doszło również do istotnego naruszenia procedury legislacyjnej. W sposób sprzeczny z treścią art. 119 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej art. 37 ust. 2 i 3 regulaminu Sejmu zaniechano przeprowadzenia pierwszego czytania projektu ustawy na posiedzeniu Sejmu. Czytanie to przeprowadzono jedynie w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka na posiedzeniach w dniach 17 i 23 września, chociaż przepisy prawne objęte tą regulacją dotyczą wynagrodzenia i awansu poziomego sędziów, należących do materii ustroju władzy sądowniczej. Należy zauważyć, że z mocy art. 37 ust. 2 regulaminu Sejmu pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się obligatoryjnie w odniesieniu m.in. do projektów ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych. Niewątpliwie tworzenie i znoszenie stanowisk sędziego sądu okręgowego w sądzie rejonowym oraz sędziego sądu apelacyjnego w sądzie okręgowym oznacza wprowadzenie nowych stanowisk w sądach, a zatem determinuje ich organizację. Zawarte w dziale II ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych zatytułowanym ˝Sędziowie˝ przepisy określające status sędziego - rozdział 1 ˝Status sędziego˝ - jak i przepisy dotyczące jego praw i obowiązków - rozdział 2 ˝Prawa i obowiązki sędziów˝ - połączone z art. 178-181 konstytucji tworzą ustrojową zasadę odrębności pozycji sędziego mającego wśród funkcjonariuszy państwowych status wyjątkowy.

    W demokratycznym państwie prawnym istnieje zakaz arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw przysługujących jednostce, a takim prawem z pewnością jest zagwarantowane ustawą prawo do objęcia wyższego stanowiska służbowego. (Dzwonek) Już kończę, panie marszałku. Na marginesie dodam, że stanowisko zostało wyrażone w opinii prawnej sporządzonej w dniu 22 września tego roku na zlecenie Biura Analiz Sejmowych. Autorka stwierdziła, iż pozbawienie stanowisk uzyskanych w drodze awansu poziomego narusza konstytucyjną zasadę ochrony praw nabytych w zakresie, w jakim pozbawi ich jednocześnie uzyskanych na skutek awansu uprawnień mających charakter praw podmiotowych. Do praw zaliczyć należy oprócz prawa zachowania wynagrodzenia również uprawnienie do uzyskanego stanowiska.

    Chciałbym jeszcze jedną ważną rzecz powiedzieć. Na posiedzeniu komisji sprawiedliwości rząd obiecywał, że zostanie wprowadzona czwarta stawka awansowa, ponieważ nie są to trzy stawki, jak mówił poseł sprawozdawca...

    (Poseł Ryszard Kalisz: Poseł Jerzy Kozdroń.)

    ...poseł Jerzy Kozdroń z Platformy Obywatelskiej, tylko tych stawek awansowych jest pięć i wówczas rząd obiecał, że będzie wprowadzona czwarta stawka, która nie została wprowadzona, i w ten sposób sędziowie zostali po prostu oszukani.

Przebieg posiedzenia