6 kadencja, 29 posiedzenie, 3 dzień (21-11-2008)
30 punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy Prawo prywatne międzynarodowe (druk nr 1277).
Poseł Karol Karski:
Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Proponowany projekt ma zastąpić dotychczas obowiązującą ustawę z 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe. Jak wskazują wnioskodawcy, dotychczasowa regulacja ma szereg wad, szereg słabych stron. Wśród nich znajduje się pozostawienie zbyt wielu obszarów legislacji bez regulacji prawnej. Dotyczy to m.in. dóbr osobistych osób fizycznych i prawnych, pełnomocnictwa, praw z zakresu własności intelektualnej, czynności prawnych odnoszących się do stosunków cywilnoprawnych już istniejących takich jak przelew wierzytelności, przejęcie długu. Do słabości dotychczasowych regulacji należy zaliczyć również archaiczne unormowanie właściwości prawa w zakresie zobowiązań umownych, m.in. dopuszczenie jedynie tzw. ograniczonego prawa wyboru, zbyt wąskie wykorzystanie wyboru prawa jako sposobu określenia prawa właściwego, brak w ustawie specjalnych kolizyjnoprawnych instrumentów służących do ochrony strony słabszej stosunku prawnego jak konsument, pracownik, poszkodowany, nieliczne uniki legislacyjne polegające na posługiwaniu się przepisami odsyłającymi, będące źródłem łamigłówek interpretacyjnych, brak norm korygujących zakres zastosowania przepisów ujętych ogólnie i syntetycznie, co jest źródłem trudności w trakcie stosowania prawa, stosowanie przepisów kolizyjnych ze szkodą dla ich elastyczności. Wykorzystano tylko w niewielkim stopniu łączniki złożone prowadzące do alternatywnego, kumulatywnego, fakultatywnego, posiłkowego lub kaskadowego wskazania prawa właściwego, a także nieliczne wypadki nadmiernego faworyzowania właściwości legis fori.
Proponowana regulacja dotyka także pewnych sfer z zakresu prawa Unii Europejskiej. Regulacje przyjmowane w obrębie Unii Europejskiej w coraz szerszym zakresie wchodzą w materię prawa prywatnego międzynarodowego. Mówimy niekiedy już o europejskim prawie prywatnym międzynarodowym. Mamy do czynienia z rozporządzeniem z 11 lipca 2007 r. dotyczącym prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych, tzw. Rzym II, czy też Rzym I - rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych. To coraz szersze wchodzenie prawa europejskiego w materię prawa prywatnego międzynarodowego niekiedy służy uzasadnianiu tezy co do braku konieczności przyjmowania nowej, całościowej regulacji w zakresie prawa prywatnego międzynarodowego. Myślę jednak, że nie powinniśmy pasywnie czekać na zagospodarowanie tego obszaru przez prawo europejskie, biorąc pod uwagę fakt, że prawo europejskie reguluje w tej chwili tylko bardzo selektywnie niektóre wąskie odcinki prawa prywatnego międzynarodowego. Inna jest także praktyka europejska, poszczególne państwa członkowskie Unii Europejskiej przyjmują swoje własne, nowe regulacje z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego. Włochy uczyniły to w roku 1995, Niemcy przyjęły kilka ustaw w tym zakresie, poczynając od roku 1986, Belgia - w 2004 r., Bułgaria w 2005 r.
Projekt ten, choć wniesiony przez rząd, został przygotowany nie przez urzędników, a przez grono wybitnych naukowców, członków Zespołu prawa prywatnego międzynarodowego wyłonionych w ramach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego. Zespół ten złożony z wybitnych przedstawicieli nauki prawa cywilnego, prawa prywatnego międzynarodowego, pracował pod przewodnictwem profesora Maksymiliana Pazdana. W skład tego zespołu wchodzili profesorowie: Jan Ciszewski, Tadeusz Ereciński, Andrzej Mączyński, Paul Meijknecht, Tadeusz Pajor, Jerzy Poczobut, Wojciech Popiołek, Maciej Szpunar, Stanisław Sołtysiński, Maciej Tomaszewski, Maria Anna Zachariasiewicz i Kazimierz Zawada. To grono osób gwarantuje, że mamy do czynienia z bardzo dobrą propozycją legislacyjną.
Biorąc to pod uwagę, projekt ten zasługuje na poparcie, aczkolwiek konieczne będą jeszcze prace w komisjach. Chciałbym zwrócić uwagę na jedną okoliczność, iż przed II wojną światową wszelkiego rodzaju regulacje kodeksowe, odpowiadające regulacji całościowej pewnej dziedziny prawa, były przyjmowane w formie rozporządzeń prezydenta Rzeczypospolitej z mocą ustawy właśnie po to, aby Sejm nie wprowadzał nowych rozwiązań, które by dekomponowały tę główną myśl przewodnią, która leżała u podstawy przyjęcia regulacji przez jej rzeczywistych autorów. Sądzę, że powinniśmy jak najmniejszych zmian dokonywać w tym projekcie, aczkolwiek moglibyśmy się przyjrzeć na przykład uwagom zgłoszonym przez jednego ze współautorów - profesora Mączyńskiego, który proponował jeszcze zastanowienie się nad ulepszeniem tego projektu w pewnych sferach.
Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Ten projekt ma zostać skierowany do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Biorąc pod uwagę fakt, iż ta materia jest w coraz większym zakresie materią również prawa europejskiego, chciałbym zgłosić wniosek, aby projekt ten dodatkowo został skierowany do Komisji do Spraw Unii Europejskiej, tak aby obie komisje łącznie go rozpatrywały. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia