6 kadencja, 76 posiedzenie, 2 dzień (21-10-2010)
24 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (druki nr 2987 i 3402).
Poseł Stanisław Rydzoń:
Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Już kończę, moje wystąpienie jest ostatnie, ale, tak jak pan marszałek Zych, jestem maratończykiem.
W imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej przedstawiam stanowisko wobec sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (druki nr 2987 i 3402).
Na wstępie należy podkreślić, że rządowy projekt zawarty w sprawozdaniu Komisji Nadzwyczajnej jest pierwszą od dłuższego czasu próbą poprawienia obowiązujących już od ponad 50 lat przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego regulujących stosunki władzy z obywatelami.
Na marginesie chcę powiedzieć, że w latach 70. pracowałem w urzędzie wojewódzkim i że ten kodeks jest mi praktycznie bardzo bliski, mimo że, jak się go analizuje, można stwierdzić, iż upłynęło już tyle lat. Wówczas również zajmowałem się wydawaniem decyzji i innymi sprawami. Chciałbym zaznaczyć, że ten kodeks niewiele się zmienił.
Projekt ustawy zmierza systemowo do usprawnienia postępowania administracyjnego poprzez eliminację istniejących ograniczeń oraz próbę ograniczenia przewlekłości postępowania. W szczególności chodzi o aktywizację stron w dochodzeniu do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz wydanie sprawiedliwej i zgodnej z prawem decyzji, a także przyznanie stronom postępowania administracyjnego prawa skarżenia przewlekłości prowadzonego postępowania. Takie są zasady, którymi kierowali się autorzy.
Projekt ustawy realizuje także wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie dotyczącej wyłączenia pracownika lub organu. Tutaj nawiązano już do tego stanowiska, ale, ponieważ w pewnym sensie jestem, można powiedzieć, prawnikiem podatkowym, spodobała mi się opinia prof. Wojciecha Chróścielewskiego z Uniwersytetu Łódzkiego, który działał na zlecenie BAS, na temat potrzeby nowelizacji K.p.a., a w szczególności opinia dotycząca konsekwencji wyłączenia w 1997 r. z Kodeksu postępowania administracyjnego spraw podatkowych z uwagi na uchwalenie Ordynacji podatkowej. Porównanie obecnego brzmienia Kodeksu postępowania administracyjnego do Ordynacji podatkowej wskazuje na to - jak powiedział profesor - że ten drugi akt prawny można nazwać nowoczesnym, spełniającym potrzeby i wymogi systemu podatkowego, natomiast K.p.a. jak gdyby zostało w tyle. W przeciwieństwie do Ordynacji podatkowej, która - jak stwierdziłem - została wyłączona z K.p.a., kodeks ten w ciągu 50 lat zasadniczo się nie zmienił, pozostając duchem w byłej epoce.
Wobec takiej diagnozy zaproponowana nowelizacja stanowi krok do przodu w kierunku stworzenia nowoczesnego prawa regulującego stosunki władzy z obywatelami. W celu udowodnienia tego twierdzenia zwracam uwagę na zmiany, które - jak już stwierdziłem - popieramy. Pragnę wymienić tutaj przykładowo osiem z nich. Wszystkich tych zmian jest bardzo dużo, prawie 40.
Po pierwsze, w art. 7 rozszerzono drogi dojścia do zasady prawdy obiektywnej, wzmacniając rolę stron w gromadzeniu materiału dowodowego w celu wyjaśnienia stanu faktycznego.
Po drugie, w art. 16 § 1 statuującym zasadę trwałości decyzji ostatecznych wprowadzono zmianę polegającą na dodaniu drugiego wyjątku od zasady trwałości decyzji. Mianowicie dotąd taki wyjątek stanowiła możliwość odwołania, teraz stanowi go także wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wprowadzenie tego wniosku do art. 16 § 1 jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 grudnia 2008 r.
Po trzecie, w art. 35 § 4 zaproponowano zupełnie nowe brzmienie w odniesieniu do odstępstw od zasady załatwiania sprawy bez zbędnej zwłoki. Według dotychczasowego zapisu to organy wyższego stopnia mogły określać rodzaje spraw, które załatwiane są w terminach krótszych niż miesiąc czy dwa miesiące, a według projektu to przepisy szczególne, a nie - jak już stwierdziłem - organy wyższego stopnia, mają regulować tę kwestię.
Po czwarte, nowe brzmienie art. 37 § 1 zaproponowano w rezultacie wydania orzeczenia przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. Umożliwia ono stronie składania zażalenia także na przewlekłe prowadzenie postępowania lub wezwania do usunięcia naruszenia prawa.
Po piąte, anachroniczny jest dotychczasowy zapis art. 55 § 1, który dotyczy wezwania telegraficznego. Stąd wynika potrzeba jego usunięcia. Takich zmian jest zresztą w projekcie kilka.
Po szóste, wcześniej mówiłem o Ordynacji podatkowej, którą 13 lat temu wyodrębniono z K.p.a. Zmiana zaproponowana w art. 61a jest dowodem na to, że nowoczesna Ordynacja podatkowa, do której zresztą też mamy uwagi, wpływa na Kodeks postępowania administracyjnego. Przy okazji zakończono spór w doktrynie dotyczący tego, czy względem osoby niebędącej stroną postępowania umarza się postępowanie czy odmawia się jego wszczęcia. Zwyciężyła ta druga instytucja, czyli odmowa wszczęcia.
Po siódme, ważna jest zmiana brzmienia art. 73 §1 K.p.a. dająca prawo przeglądania akt także byłej stronie, to znaczy po zakończeniu postępowania. Podkreślam, że chodzi tu o prawo, a nie o prośbę. (Dzwonek)
Już kończę, pani marszałek.
Po ósme, trudno w ciągu tych pięciu minut ustosunkować się do tak wielu zmian. Na zakończenie wspomnę tylko o ważnych propozycjach dotyczących art. 111 § 2 i art. 138 K.p.a. oraz Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w których nawiązano do zapisu art. 37 § 1 K.p.a. odnoszącego się do przewlekłości prowadzenia postępowania administracyjnego.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej pozytywnie ocenia zaproponowane zmiany w K.p.a. oraz innych ustawach. Będzie głosował za przyjęciem projektu ustawy.
Odnośnie do poprawki, którą przed chwilą zgłosił klub Prawo i Sprawiedliwość, musimy dokładnie zapoznać się z nią na posiedzeniu komisji, przy czym ta poprawka nie wpływa na całość ustawy, a więc nie zmienia naszego stanowiska. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia