6 kadencja, 92 posiedzenie, 1 dzień (11-05-2011)

10 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (druki nr 2074 i 3706).

Poseł Halina Rozpondek:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska przedstawiam opinię o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (druki nr 2074 i 3706).

    Argumentowałam już w czasie pierwszego czytania, dlaczego klub Platforma Obywatelska zaproponował odrzucenie tej ustawy w pierwszym czytaniu. Przypomnę najważniejsze argumenty. Projekt ustawy zakłada zmianę brzmienia art. 37b przez dodanie nowych zapisów ust. 1-4, które obligatoryjnie zakładają wypłatę diet dla sołtysów w określonej wysokości oraz finansowanie tychże diet przez budżet państwa. Obecnie obowiązujący zapis art. 37b ustawy o samorządzie gminnym mówi, że to rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży służbowej, podobnie jak innym organom wykonawczym jednostki pomocniczej oraz członkom rady dzielnicy czy rady sołeckiej. Ten zapis daje gminie prawo do samodzielnego decydowania o organizacji wewnętrznej jednostek pomocniczych. Wprowadzenie przez Sejm wprost w ustawie o samorządzie gminnym zasad i kwot wynagradzania sołtysów kłóci się z obowiązującym w Polsce prawem.

    Polska konstytucja w art. 164 mówi, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, a art. 5 ustawy o samorządzie gminnym - że to gmina decyduje, czy w ogóle powołać jednostki pomocnicze. Zapis ten jest więc fakultatywny. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze, zawsze w drodze uchwały, a zasady ich tworzenia, łączenia, podziału czy znoszenia określa statut gminy. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy także ustalanie zakresu działania jednostek, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania, zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań oraz przyznawania diet i zwrotu kosztów podróży służbowej. Jest to zadanie gminy, a nie Sejmu.

    Status prawny gminy wynika także z ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego kraju, której przepisy wymieniają jako zasadnicze jednostki trójstopniowego podziału gminę, powiat i województwo. W każdym państwie decentralizacja terytorialna kończy się na jakimś szczeblu. W Polsce jest to gmina, która posiada osobowość prawną i ochronę sądową jej samodzielności. Jednostki pomocnicze to tylko jednostki tworzone z myślą o udzielaniu pomocy organom działającym w podziale zasadniczym. Przez jednostkę pomocniczą gminy rozumie się lokalną wspólnotę samorządową mieszkańców części gminy. Jednostki te mogą występować w postaci sołectwa, dzielnicy bądź osiedla, posiadają własne organy uchwałodawcze i wykonawcze. Nie mają osobowości prawnej, nie mogą tworzyć swoich budżetów, a wszystkie środki budżetowe kierowane do sołectw muszą być zapisane w budżecie gminy. Ustawodawca, uznając znaczenie jednostek pomocniczych, utrzymał jednak w sposób niebudzący wątpliwości zasadę jednolitości budżetu. Wyraźnie na to wskazuje art. 51 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym stwierdzający, że statut gminy określa uprawnienia jednostek pomocniczych do prowadzenia gospodarki finansowej, ale tylko w ramach budżetu gminy. Oznacza to, że zasady przyznawania diet sołtysom może ustalić tylko i wyłącznie rada gminy w odrębnej uchwale na bazie dotychczas obowiązującego przepisu art. 37b ustawy o samorządzie gminnym.

    Wprowadzenie nowego zapisu w proponowanym przez klub PiS-u projekcie ustawy nie jest niczym innym, jak ingerencją w ustrój wewnętrzny gminy. Troska o przyznanie sołtysom odpowiedniej gratyfikacji za wypełnianie ich obowiązków i - co należy przyznać - za bardzo duży wysiłek na rzecz funkcjonowania małych wspólnot lokalnych jest z pewnością zasadna, dlatego zdecydowana większość gmin, zgodnie z obecnie obowiązującym prawem, takie diety dla sołtysów uchwala. Rada gminy, która lekceważy mieszkańców, nie tworzy sołectw i nie zapewnia im odpowiedniej organizacji, łącznie z dietami dla sołtysów, nie ma szans na kolejny wybór, którego przecież dokonują mieszkańcy gminy. Przypomnę też w tym miejscu, że Sejm ustawą z dnia 20 lutego 2009 r. przyjął fundusz sołecki, wspierając z budżetu państwa inicjatywy i aktywność lokalną, budując społeczeństwo obywatelskie. Fundusz, dzięki któremu sołectwa dysponują środkami na finansowanie przedsięwzięć dla społeczności wiejskich.

    Konkludując, klub Platforma Obywatelska, podobnie jak Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej w swym sprawozdaniu zawartym w druku nr 3706, wnosi o odrzucenie poselskiego (Dzwonek) projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym jako niezgodnego z obowiązującymi w Polsce ustawami ustrojowymi i ingerującego w ustrój wewnętrzny gminy. Dziękuję.

Przebieg posiedzenia