6 kadencja, 50 posiedzenie, 1 dzień (23-09-2009)

14 punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (druk nr 2211).

Poseł Marzena Machałek:

    Dziękuję, panie marszałku.

    Wysoka Izbo! Przedstawię stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość wobec projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, druk nr 2211.

    Jak tu już powiedziano, projekt jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lutego 2006 r., w którym została zakwestionowana konstytucyjność części zapisów ordynacji. Dotyczy to art. 6 ust. 1 i art. 6a ust. 1.

    Trybunał Konstytucyjny badał przepisy ordynacji na wniosek rzecznika praw obywatelskich, który 10 marca 2005 r. wniósł o stwierdzenie niezgodności z konstytucją niektórych przepisów ordynacji, twierdząc, że pozbawia ona czynnego i biernego prawa wyborczego do rady gminy oraz na stanowisko wójta i burmistrza oraz prezydenta miasta obywateli Polski oraz obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi wpisanych do rejestru prowadzonego w gminie w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed dniem wyborów, tzw. cenzus domicylu.

    Rzecznik praw obywatelskich twierdził, że kwestionowane przez niego regulacje ograniczają prawa wyborcze, dzieląc wyborców na stale zamieszkujących na terenie gminy, w zależności od terminu, w jakim zostali wpisani do stałego rejestru wyborców. Zdaniem rzecznika praw obywatelskich regulacje te w sposób nierówny traktują wyborców, bowiem inaczej są oni traktowani w wyborach do gminy, a inaczej w wyborach na wójta, burmistrza i prezydenta miasta, inaczej w wyborach do powiatów i inaczej w wyborach do sejmiku województwa. Trybunał Konstytucyjny w większości przychylił się do stanowiska rzecznika praw obywatelskich. Uznał, że nie istnieją konstytucyjne przesłanki, które pozwalałyby ustawodawcy zwykłemu, czyli Sejmowi, na wprowadzanie dodatkowych ograniczeń w zakresie praw wyborczych, a takie ograniczenia wynikają z dzisiejszej ordynacji. Trzeba powiedzieć - o czym pewnie wszyscy tutaj wiedzą - że pojawiły się one przed 2004 r. w związku z dostosowywaniem prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej. W toku prac parlamentarnych została zgłoszona poprawka, która wprowadziła 12-miesięczny cenzus domicylu. Chcę powiedzieć, że domicyl oczywiście w ustawie istnieje, ale jest po prostu inaczej rozumiany.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W myśl konstytucji prawo wyborcze - jak tu zostało powiedziane i o czym doskonale wiemy - posiada obywatel, który, po pierwsze, ukończył 18 lat, po drugie, nie został ubezwłasnowolniony lub pozbawiony praw publicznych albo wyborczych. Państwowa Komisja Wyborcza sugerowała jednak, aby wpis do stałego rejestru wyborców jako warunek posiadania prawa wyborczego znalazł swoje odbicie w znowelizowanej ordynacji. Projektodawcy tej sugestii PKW nie uwzględnili. Trybunał Konstytucyjny stwierdza w swoim wyroku, a jest to wyrok interpretacyjny, że wpis do stałego rejestru wyborców jest jedynie technicznym potwierdzeniem praw wyborczych, a nie warunkiem ich uzyskania, zaś art. 5 ust. 1 oraz art. 6a ust. 1 projektowanej nowelizacji odwołuje się do stałego miejsca zamieszkania na obszarze działania danej rady, w związku z powyższym należałoby stworzyć prawne warunki do postępowania wyjaśniającego czy weryfikującego (np. przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta), czy rzeczywiście zachodzi przesłanka trwałego związku z daną wspólnotą samorządową w myśl art. 25 Kodeksu cywilnego. To jest bardzo istotna kwestia. Mogłoby to zapobiec w dużym stopniu niektórym nadużyciom i manipulacjom wyborczym, szczególnie dotkliwie odczuwanym w małych miejscowościach, na terenie małych jednostek samorządu terytorialnego, jeśli chodzi o liczbę mieszkańców.

    Ponadto należy zgodzić się z opinią Związku Powiatów Polskich, w której podkreślono fakt, że projekt ustawy zmieniającej Ordynację wyborczą do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw powinien być przedłożeniem rządowym, bowiem to rząd dysponuje odpowiednimi służbami prawnymi i szerokim zapleczem eksperckim. Wyrażam w związku z tym pewną wątpliwość, niepewność co do tego, czy zapisy w pełni oddają intencję i ducha wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który, jak już powiedziałam, jest głównie wyrokiem o charakterze interpretacyjnym. Oczywiście zapisy ustawy powinny być zgodne z zasadami konstytucji, a stanowiona zasada zgodna z jej duchem. Powinniśmy zatem kierować się logiką prawną zabezpieczającą interes publiczny w realizacji prawa politycznego, jakim jest niewątpliwie akt wyborczy. (Dzwonek)

    Będę już kończyć, zmierzam do puenty.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z powyższym wnoszę o skierowanie projektu ustawy zmieniającej ustawę Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Ustawodawczej w celu dalszych prac czy dokonania uzgodnień lub wyjaśnienia pewnych wątpliwości. Na koniec chcę powiedzieć, że rzeczywiście w polskim prawie wyborczym panuje duży bałagan. Prawo wyborcze jest niespójne, czasami niekonsekwentne, a zatem istnieje potrzeba naprawdę pogłębionej pracy nad każdym przepisem. Ponadto myślę, że istnieje potrzeba stworzenia szerokiej, spójnej kodyfikacji prawa wyborczego. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia