5 kadencja, 43 posiedzenie, 4 dzień (15.06.2007)

37 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie o stanie mienia Skarbu Państwa według stanu na dzień 31 grudnia 2005 r. (druk nr 1310) wraz ze stanowiskiem Komisji Skarbu Państwa (druk nr 1344).

Poseł Jan Jarota:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! W imieniu Klubu Parlamentarnego Liga Polskich Rodzin pragnę odnieść się do sprawozdania o stanie mienia Skarbu Państwa według stanu na dzień 31 grudnia 2005 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Skarbu Państwa (druki nr 1310 oraz 1344).

    Przedstawione sprawozdanie stanowi wypełnienie obowiązku ministra skarbu państwa nałożonego przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa. Zakres sprawozdania reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad ewidencjonowania majątku Skarbu Państwa. Sprawozdanie obejmuje całość mienia państwowego, a więc mienie Skarbu Państwa w kodeksowym rozumieniu, według art. 34 Kodeksu cywilnego, jak też wkład państwa w majątek państwowych osób prawnych i wynikające z tego uprawnienia Skarbu Państwa.

    W sprawozdaniu wykorzystano również informacje z urzędów, jednostek i podmiotów, jakie ministerstwo uzyskało w odpowiedzi na kierowane do nich zapytania w sprawach spółek, akcji lub udziałów, z których prawa na mocy szczególnych przepisów wykonują ministrowie. Mienie Skarbu Państwa obejmuje: dobra kultury i zasoby archiwalne, zasoby naturalne, grunty, obiekty infrastruktury, mienie Skarbu Państwa powierzone agencjom, mienie państwowych jednostek organizacyjnych podległych organom władzy publicznej, akcje i udziały Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa i banki państwowe, inne państwowe osoby prawne oraz inne składniki mienia Skarbu Państwa, obciążenia publiczno-prawne i zobowiązania Skarbu Państwa.

    Do dóbr kultury i zasobów archiwalnych należą: zabytki, muzea i muzealia, biblioteki i materiały biblioteczne, zasoby archiwalne. Ogółem w 2005 r. na terenie Polski zarejestrowanych było 60 213 zabytków nieruchomych, 190 152 zabytki ruchome oraz 7475 zabytków archeologicznych. Większość zabytków ruchomych jest własnością kościołów, związków wyznaniowych i osób prywatnych, a do Skarbu Państwa należy około 5% zabytków.

    Na koniec 2005 r. na terenie Polski było 16 muzeów państwowych, to znaczy utworzonych przez organy administracji rządowej, i nie należy ich mylić z muzeami podległymi samorządom. Ogólna liczba muzealiów wynosiła 1 860 917. W Polsce istnieją 4 biblioteki zorganizowane przez ministrów i kierowników urzędów centralnych: Biblioteka Narodowa, Główna Biblioteka Lekarska, Centralna Biblioteka Rolnicza oraz Centralna Biblioteka Wojskowa.

    Status państwowych jednostek organizacyjnych, ale bez osobowości prawnej, posiadają: Biblioteka Polskiej Akademii Nauk, Centralna Biblioteka Statystyczna, Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego. Księgozbiory, obejmujące książki i czasopisma oraz zbiory specjalne, obejmujące między innymi rękopisy, mikrofilmy, materiały audiowizualne oraz dokumenty elektroniczne, powiększyły swe zasoby w porównaniu z rokiem 2004. Zbiory bibliotek mające wyjątkową wartość i znaczenie dla dziedzictwa narodowego stanowią narodowy zasób biblioteczny, który podlega szczególnej ochronie.

    Centralnym organem administracji rządowej w sprawach państwowego zasobu archiwalnego jest naczelny dyrektor Archiwów Państwowych, podległy ministrowi do spraw kultury i dziedzictwa narodowego. Narodowy zasób archiwalny obejmuje: aktowe materiały archiwalne, dokumenty papierowe i pergaminowe, dokumentację techniczną, kartografię, filmy i nagrania dźwiękowe, pieczęcie oraz inne materiały. Narodowy zasób archiwalny służy nauce, kulturze, gospodarce oraz potrzebom poszczególnych obywateli.

    Do zasobów naturalnych należą: wody, lasy, geologiczne zasoby naturalne, parki narodowe, żywe zasoby morza, zasoby częstotliwości radiowych. Prowadzenie katastru wodnego dla obszaru państwa jest obowiązkiem prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Kataster zawiera dane o sieci hydrograficznej, zasobach i zbiornikach wód podziemnych, ilości i jakości zasobów wody, zanieczyszczeń, stanie biologicznego środowiska, obwodów rybackich, stref i obszarów ochronnych oraz narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.

    Ogólna powierzchnia lasów i gruntów zalesionych według Krajowego Wykazu Gruntów - tutaj liczby są zmienne; to są dane Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe - wynosi 7 555 515 ha, z czego najwięcej, bo 7 177 342 ha, znajduje się w Zarządzie PGL Lasy Państwowe. 288 tys. ha należy do użytkowników innych, zaś 34 300 ha pozostaje w użytkowaniu wieczystym.

    Spośród geologicznych zasobów naturalnych będących własnością państwa należy wymienić: surowce energetyczne (gaz ziemny, metan, ropa naftowa, węgiel brunatny, węgiel kamienny), surowce metaliczne (rudy żelaza, cynku, ołowiu, miedzi), surowce chemiczne (siarka, sól kamienna), surowce skalne (kamienie łamane i bloczne, wapienie, margle, piaski, żwiry, surowce ilaste, torf). Zgodnie z art. 49 prawa geologicznego za wykonanie rocznego bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych odpowiada minister środowiska, na zlecenie którego materiał przygotowuje Państwowy Instytut Geologiczny. Na terenie Polski znajdują się 23 parki narodowe, obejmujące swym obszarem 328 407 ha.

    Polskie obszary morskie są zarybiane corocznie na koszt budżetu państwa. Ustanowienie natomiast ogólnego dopuszczalnego połowu i rozdzielenie możliwości połowowych jest obecnie w kompetencji Unii Europejskiej. W 2005 r. dopuszczalny połów na Bałtyku w granicach wód terytorialnych Wspólnoty wynosił: dorsza - 15 310 ton, łososia - 28 368 sztuk, śledzia - 35 042 tony i dla szprota - 123 552 tony.

    Grunty Skarbu Państwa dzielą się na dwie grupy. Pierwsza grupa to grunty Skarbu Państwa z wyłączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste. Należą tu grunty: Agencji Nieruchomości Rolnych, Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, Agencji Mienia Wojskowego, Wojskowej Agencji Mieszkaniowej oraz pozostałe. Druga grupa to grunty Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste. Należą tu grunty: użytkowane przez osoby fizyczne, państwowe osoby prawne, spółdzielnie mieszkaniowe oraz pozostałe.

    Na grunty Skarbu Państwa składają się przede wszystkim lasy, tj. 64% ogólnej powierzchni gruntów Skarbu Państwa, oraz grunty rolne, tj. około 23% powierzchni. Niewiele ponad 2% stanowią cenne grunty wykorzystywane lub przeznaczone pod zabudowę. W roku 2005 zmniejszyła się powierzchnia gruntów Skarbu Państwa. Ich ogólna powierzchnia wynosi obecnie 11 811 344 ha. Zmniejszył się obszar gruntów zabudowanych i tych, którymi gospodarują starostowie i prezydenci miast. Wzrósł obszar terenów leśnych i zadrzewionych. Na zmniejszenie ogólnej powierzchni gruntów główny wpływ miało zbywanie gruntów przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Widoczny jest stopniowy wzrost zasobów ziemi w rękach osób fizycznych i niepaństwowych osób prawnych. Ze względu na to, że ewidencja budynków i budowli w gospodarowaniu starostów i prezydentów miast na prawach powiatu jest ciągle w trakcie powstawania, w niniejszym sprawozdaniu nie przedstawiono danych na ten temat.

    Spośród 4 kategorii dróg (krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne) tylko drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa. Organem właściwym w sprawie zarządu tych dróg jest generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad. Długość dróg krajowych w 2005 r., to znaczy na koniec 2005 r., wynosiła ogółem 18 286 km.

    Prawa własności i inne prawa rzeczowe na rzecz Skarbu Państwa wykonują na podstawie odpowiednich ustaw agencje: Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa oraz w zakresie rezerw państwowych Agencja Rezerw Materiałowych.

    W wyniku gospodarowania Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa, polegającego m.in. na sprzedaży mienia, wniesieniu mienia do spółki, nieodpłatnym przekazaniu (np. Lasom Państwowym czy też samorządom), oddaniu na pewien czas do odpłatnego korzystania, przekazaniu w zarząd Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, stan mienia uległ zmianie.

    Najczęstszą formą zagospodarowania Zasobu WRSP jest dzierżawa. 60% dzierżawionej powierzchni przypada na osoby fizyczne. Według planów rządu 22% gruntów Zasobu WRSP, tj. 620 tys. ha, nie będzie przedmiotem sprzedaży.

    Potencjalnym zasobem prywatyzacyjnym są nieruchomości o powierzchni 2,2 mln ha. Ogólna powierzchnia nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na koniec 2005 r. wynosiła 2 799 505 ha o szacunkowej wartości rynkowej 12,4 mld zł. Inne składniki poza gruntami stanowią wartość netto 5 089 457 tys. zł. Mienie powierzone Agencji Mienia Wojskowego według wartości księgowej przedstawiało wartość 1 424 845 tys. zł, Wojskowej Agencji Mieszkaniowej - 3 829 444 tys. zł.

    Jak wynika ze sprawozdania, na koniec roku 2005 ogólna liczba przedsiębiorstw państwowych wynosiła 697, w tym: prowadzących działalność - 293, w likwidacji - 108, w upadłości - 296. Liczba tych przedsiębiorstw szybko maleje (w ciągu 5 lat zmniejszyła się o ponad 2/3), najszybciej wśród przedsiębiorstw w nadzorze wojewody.

    W nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa pozostawało 27 przedsiębiorstw państwowych i jeden bank (Bank Gospodarstwa Krajowego), w nadzorze MON - 24, ministra sprawiedliwości - 21, ministra transportu - 2, wojewody - 622. Jednoosobowych spółek Skarbu Państwa było 432, w tym: prowadzących działalność - 341, w likwidacji lub upadłości - 91. Spółek z częściowym udziałem Skarbu Państwa było 978, w tym: prowadzących działalność - 611, w likwidacji lub upadłości - 315, których akcje znajdują się w obrocie publicznym - 52.

    W celu określenia wartości mienia Skarbu Państwa stosowano różne metody, a w przypadku dóbr kultury narodowej i zasobów naturalnych zrezygnowano z wyceny. Poszczególne kwoty wyceny są niewspółmierne, a sumowanie i porównywanie składników wycenianych różnymi metodami nie jest zasadne. Dlatego w zestawieniu zbiorczym odstąpiono od podania jednej kwoty, która wyrażałaby łączną wartość mienia Skarbu Państwa. Obszerne dane dotyczące wszystkich składników majątkowych, jak też zasobów prywatyzacyjnych zawarte są w tym sprawozdaniu.

    Z pewnością istnieje potrzeba wypracowania nowej strategii prywatyzacji - co można by stwierdzić na podstawie tych danych - zawierającej model docelowy zaangażowania kapitałowego Skarbu Państwa w poszczególne podmioty, a także określenia tych podmiotów - o czym już była mowa - które nie podlegają prywatyzacji. Pan minister wskazywał dane liczbowe wynikające z zestawienia zbiorczego, mówiące o tym, jaka jest wartość składników mienia Skarbu Państwa zawartych w raporcie. Powtórzę może tylko, że największą wartość mają grunty, drogi i inne obiekty infrastruktury, akcje, udziały. Wartość tych składników wynosiła około 150 mld zł.

    Należałoby wskazać, że dane, z którymi mamy do czynienia, obszerne dane, na pewno - może nie idealnie, bo pewnych rzeczy tam na pewno nie ma - mogą informować o stanie i możliwościach gospodarczych Polski i mogą stanowić również podstawę do podejmowania właściwych decyzji w zakresie gospodarowania mieniem Skarbu Państwa.

    Klub Parlamentarny Liga Polskich Rodzin opowiada się za przyjęciem sprawozdania zawartego w drukach nr 1310 i 1344. Dziękuję bardzo.

Przebieg posiedzenia