4 kadencja, 71 posiedzenie, 1 dzień (17.03.2004)

7 i 8 punkt porządku dziennego:

7. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy Prawo celne (druki nr 2555 i 2649).
8. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo celne (druki nr 2556 i 2650).

Poseł Krystyna Skowrońska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Czy szanowny pan marszałek zwrócił na to uwagę - to jest Wspólnotowy Kodeks Celny, to jest ten materiał i przepisy do niego wprowadzające, które przyjmujemy, jak poseł Derech-Krzycki powiedział, w tempie ekspresowym? Ja bym dopowiedziała, że to jest superekspres. Nie było czasu na właściwe procedowanie, które zakończyło się sześć dni temu - trwało półtora dnia, a może parę godzin, gdybyśmy to podliczyli. W związku z tym dzisiaj powinniśmy się bardzo mocno zastanowić, jak to zrobić, aby Prawo celne u nas obowiązujące... jak nam zależy na wprowadzeniu naszych przepisów do tego Wspólnotowego Kodeksu Celnego, żeby było to dobre rozwiązanie. Procedujemy i wyrażamy dzisiaj wszyscy, kluby wyrażają stanowisko w sprawie Prawa celnego i przepisów wprowadzających Prawo celne. Wiemy wszyscy, że z dniem 1 maja 2004 r. Polska staje się członkiem Unii Europejskiej i w tej dacie występuje obowiązek bezpośredniego stosowania aktów prawa wspólnotowego. W zakresie prawa celnego jest to właśnie ten Wspólnotowy Kodeks Celny. Z dniem tym przestaje obowiązywać obecnie istniejąca ustawa Kodeks celny.

    Przepisy wprowadzające, te, o których dzisiaj mówimy, mają zabezpieczyć polski interes narodowy. Tak uczyniło kilka państw, nie wszystkie państwa Unii Europejskiej, niemniej przyjęto, że takie rozwiązanie będzie rozwiązaniem dobrym. Są to zmiany obowiązujących przepisów i przepisy przejściowe zaprojektowane w takim zakresie, w jakim pozwala traktat akcesyjny. Przepisy omawianych projektów ustaw wchodzą w życie z dniem 1 maja 2004 r. Taki jest obowiązek, tak zapisano.

    Ale wracając do tego pośpiechu. Pośpiech we wdrażaniu przepisów, który obserwujemy obecnie, nie służył w tym przypadku niczemu dobremu. Sejmowi przedłożono projekty ustaw, których data przekazania to 23 lutego 2004 r., i w okresie tym była zmiana ministra odpowiedzialnego za resort służb celnych. Dlatego procedowanie w komisji finansów rozpoczęto dopiero w ubiegłym tygodniu, w dniu 10 marca 2004 r., we środę, to jest tydzień temu. Dzisiaj mija tydzień, 7 dni od daty pierwszego czytania. Procedowanie w komisji, jak mówiłam wcześniej, zakończono 6 dni temu, to jest 11 marca 2004 r.

    Przypomnę, że z dniem 1 maja 2004 r. obowiązywać będzie słynny Wspólnotowy Kodeks Celny i z uwagi na jego charakter konieczne jest uchwalenie ustawy Prawo celne jako uzupełnienie tego kodeksu.

    To, że dzisiaj odbywamy drugie czytanie ustaw, pokazuje, że korzystano ze swobody pozostawionej państwom członkowskim w zakresie bardziej szczegółowego uregulowania niektórych kwestii lub ich całkowicie dowolnego uregulowania.

    W dyskusji w pierwszym czytaniu określono, iż wprowadzana ustawa Prawo celne reguluje trzy podstawowe kwestie: zasady przywozu towarów na obszar celny Wspólnoty Europejskiej i wywozu towarów z tego obszaru, zasady postępowania z towarami objętymi Wspólną Polityką Rolną i sposób przekazywania informacji dla celów ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej, a także prawa i obowiązki osób oraz uprawnienia i obowiązki organów celnych.

    W imieniu klubu Platforma Obywatelska chcę w tej debacie przypomnieć i podkreślić, że jeżeli mamy podstawowy akt prawny - Wspólnotowy Kodeks Celny, to nasze przepisy powinny być precyzyjne i krótkie, i takich rozwiązań oczekiwaliśmy. Dlaczego przepisy powinny być krótkie? Bo już same przepisy, które nas będą obowiązywać, to - jak powiedziała poseł sprawozdawca - 915 artykułów, to 2136 stron, to właśnie taki duży dokument. I tutaj są rozwiązania ogólne. Rozwiązania nasze własne powinny być krótkie i precyzyjne. A dlaczego precyzyjne? Bo wszystkie ważne regulacje są właśnie w tym dokumencie, we Wspólnotowym Kodeksie Celnym.

    Nie chcemy prawa, które tworzone jest w zaciszu gabinetów rządowych, gdzie może być tworzone pod występujące potrzeby poszczególnych grup interesów i pojedynczych oligarchów. W tej ustawie niestety po raz kolejny rząd postawił się ponad obywatelem, gdyż tylko sobie pozostawił możliwość wydawania bardzo wielu rozporządzeń. W samej ustawie Prawo celne przewiduje się możliwość wydawania rozporządzeń w ilości 30. Prawo celne jest więc złym przykładem, o którym mówimy zawsze, tzw. prawa blankietowego. Regulacja jest duża, a nie mała, na jaką oczekiwaliśmy - liczy 103 artykuły. Przedłożone rozwiązanie nie jest dobre, nie pokuszono się nawet o dobre regulacje. Nie zawiera ono fundamentalnych zmian, a jedynie jest przeniesieniem rozwiązań, które obowiązują w przepisach Kodeksu celnego - tego Kodeksu celnego, który był odrębnym dokumentem, nie był spójny ze Wspólnotowym Kodeksem Celnym.

    Projekt, mimo że przygotowany w Ministerstwie Finansów, jest naszym zdaniem niechlujny od strony prawnej. Zawiera też miejscami niemerytoryczne uzasadnienia proponowanych rozwiązań nacechowanych poczuciem misji poświęconej ministerstwu.

    Mój klub, klub Platformy Obywatelskiej, uważa, że prawo stanowimy dla obywateli, a nie dla urzędników. Prawo ma dobrze służyć obywatelowi. W trosce o polski interes, a także o to, aby tworzyć dobrze prawo w imieniu klubu składam 11 poprawek do ustawy Prawo celne.

    Naszym zdaniem najgorszy w całej ustawie jest zapis art. 69 ust. 1 pkt c i chcę precyzyjnie dokonać jego analizy. W powyższym artykule stanowi się, że dyrektor izby celnej w postępowaniu celnym jest organem odwoławczym od decyzji wydawanych przez siebie w pierwszej instancji, chyba że przepis szczegółowy stanowi inaczej. I jest to rażąca sprzeczność z obowiązującą w prawie administracyjnym zasadą tzw. dwuinstancyjności postępowania. Według uzasadnienia projektu pełnienie funkcji organu odwoławczego od wydawanych przez siebie decyzji ma być zasadą stosowaną w praktyce funkcjonowania dyrektora izby celnej. Obecnie w postępowaniu administracyjnym ogólnym, regulowanym przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, występuje instytucja wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, kierowanego do organu, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Instytucja ta występuje jedynie wówczas, gdy organ rozstrzygający jest jednocześnie organem ostatniej, najwyższej instancji, wobec czego nie istnieje żaden nadrzędny organ władzy, który może dokonać kontroli instancyjnej rozstrzygnięcia. Brak zatem racjonalnego uzasadnienia dla przyjęcia konstrukcji, w której dla jednej decyzji dyrektora izby celnej kontrolę instytucjonalną wykonuje minister finansów, zaś wydziela się grupę decyzji pozbawionych takiej kontroli. To złe rozwiązanie, to rozwiązanie korupcyjne. Przykład powyższy jest jednym z wielu złych przepisów i należy zadbać o to, aby go zmienić.

    Jak powiedziałam wcześniej Klub Poselski Platforma Obywatelska składa 11 poprawek do prawa celnego. Są to następujące poprawki. Staramy się określić kwotowo wysokość należności celnych, które będzie można płacić w gotówce, czego nie uczyniono w samym projekcie, proponujemy zmianę art. 58 - jeden tysiąc euro. Uważamy, że informacja o podmiotach korzystających z odroczonego terminu płatności jest informacją publiczną i powinna być udostępniana w oparciu o przepisy o dostępie do informacji publicznej. Uważamy również, że ułatwienia płatnicze nie powinny być stosowane do towarów podlegających podatkowi akcyzowemu. Proponujemy również zmiany w zakresie dotyczącym nadpłaty należności przy niewłaściwym ustaleniu kwoty należności, które powstają w wyniku błędu organu celnego. Przepis mówi o tym, aby zwrot następował w okresie do 3 miesięcy; proponujemy, aby zwrot następował w terminie 30 dni, a po terminie 30 dni osobie, instytucji, której będzie należał się taki zwrot, nadpłata powinna być dokonana z odsetkami za zwłokę, jak przy należnościach podatkowych.

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Kolejne uwagi do projektu ustawy Prawo celne są następujące. Proponujemy skreślić art. 72 ust. 1, gdyż jest to zapis mówiący o potrzebie przestrzegania obowiązującego prawa przez organy celne. Uważamy za aksjomat, że organy państwa powinny przestrzegać obowiązujących przepisów prawa i tego nie potrzeba nigdzie zapisywać, to jest pewne, a ten zapis powodowałby domniemanie, że te organy, organy celne nie muszą przestrzegać obowiązujących przepisów prawa. Proponujemy zmiany zapisów dotyczących organów właściwych do prowadzenia listy agentów celnych i doprecyzowanie przepisu mówiącego o zawieszeniu działalności agenta.

    Uważamy, że zapis art. 101 wzbudza poważne wątpliwości jeśli chodzi o wprowadzenie przepisu karnego odnoszącego się do naruszenia obowiązków statystycznych. Nie rozwodzę się już nad tym, powiem tylko, że reguluje to art. 57 ustawy o statystyce publicznej, dlatego proponujemy skreślenie tego artykułu.

    Do ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo celne Klub Poselski Platformy Obywatelskiej składa 9 poprawek, aby ją naprawić. Z uwagi na brak czasu chcę tylko powiedzieć, że rozdział 1c: Czynności operacyjno-rozpoznawcze, przenoszony z Kodeksu celnego, budzi nasze istotne zastrzeżenia.

    Proponujemy również inne zmiany. Po pierwsze, zmianę terminu wydania przepisów wykonawczych po wejściu w życie Wspólnotowego Kodeksu celnego i przepisów procedowanej ustawy z dnia 31 grudnia 2004 r. na 1 lipca 2004 r. Powinno to być zrobione prawie jednocześnie, taki termin uważamy za ważny, sądzimy, że jest to możliwe do zrealizowania. Po drugie, wnosimy, aby prezes Rady Ministrów w terminie do 2 miesięcy wydał tekst jednolity ustaw wymienionych w art. 20 Przepisów wprowadzających ustawę Prawo celne. Niewątpliwie nikt z zabierających przede mną głos... Pani poseł sprawozdawca, jak rozumiem, skupiła się na przepisach prawnych. Ważne jest dla nas - powiedziała o tym pani poseł w innym kontekście - że rozbudowanie służb i zwiększenie liczby agentów celnych ma służyć istotnym sprawom, nie tylko etatowym. Ważne jest, aby nasze służby pobrały jak najwięcej ceł, aby jak największa część tych podzielonych pieniędzy mogła wpłynąć do naszego budżetu. Jest to ważne, istotne zadanie w nowych realiach geograficznych.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mamy nadzieję, że nasze propozycje doprowadzą do poprawienia zapisów ustaw. Klub Poselski Platformy Obywatelskiej uważa, że ważne jest, aby 1 maja był terminem wejścia w życie tych ustaw, gdyż jest to sprawa bardzo pilna, chcemy jednak, aby Wysoki Sejm poparł poprawki, które służą dobremu prawu. Mamy nadzieję, że w dniu jutrzejszym - bo tak zaplanowano w tym superekspresowym tempie - na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych będzie można rozstrzygnąć te sprawy. Jesteśmy przygotowani do tego, aby spróbować przekonać komisję, że są to dobre rozwiązania. Mamy nadzieję, że będziemy popierać ten projekt z poprawkami, które wnosimy. Dziękuję bardzo.(Oklaski)

Przebieg posiedzenia