4 kadencja, 100 posiedzenie, 3 dzień (14.04.2005)

21 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Zdrowia o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o restrukturyzacji finansowej publicznych zakładów opieki zdrowotnej (druki nr 3841 i 3884).

Poseł Sprawozdawca Małgorzata Winiarczyk-Kossakowska:

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Panie Ministrze! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o stanowisku Senatu Rzeczypospolitej w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3831).

    Marszałek Sejmu skierował do sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych uchwałę Senatu zawartą w druku nr 3811 w powyższej sprawie w celu rozpatrzenia. Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych po rozpatrzeniu uchwały Senatu na posiedzeniu w dniu 22 marca 2005 r. wnosi, aby spośród 11 poprawek przyjąć 7, to jest poprawki: 2., 4., 5., 6., 9., 10., 11, natomiast poprawki: 1., 3., 7. i 8. odrzucić, przy czym komisja rekomenduje do głosowania łącznego poprawki: 1., 3., i 8. oraz 4. i 11.

    Pierwsza poprawka polega na tym, aby w art. 1 ustawy nowelizującej w zmianie 2. w lit. a dotyczącej art. 2 zmienianej ustawy o ochronie informacji niejawnych skreślić pkt 2 nadający nowe brzmienie definicji tajemnicy służbowej. W konsekwencji bez zmian pozostałaby definicja w brzmieniu obecnie obowiązującym. Komisja wypowiedziała się za odrzuceniem tej poprawki. Przeciw głosowało 10 posłów, za - 2, wstrzymało się 3 posłów. Poprawka ta zasługuje na szczególną uwagę Wysokiej Izby, albowiem zmiana definicji tajemnicy służbowej wywiera ogromny wpływ na całą ustawę, na jej zakres przedmiotowy, a w szczególności dotyczy kręgu osób, które będą objęte tą ustawą.

    Pragnę podkreślić, że pracująca nad projektem ustawy podkomisja nadzwyczajna - a pracowaliśmy, praktycznie rzecz biorąc, dwa lata - a następnie Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Wysoka Izba zaaprobowały szereg przedłożonych przez rząd propozycji rozszerzających uprawnienia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wojskowych Służb Informacyjnych i ich funkcjonariuszy do ingerowania w działalność wszystkich organów państwa pod szyldem ochrony tajemnicy państwowej i służbowej - na przykład chodzi tutaj o kontrolę postępowań sprawdzających prowadzonych przez pełnomocników i szczegółowość pytań w ankietach bezpieczeństwa osobowego - tylko dlatego, że na początku prac legislacyjnych przyjęto węższą definicję tajemnicy służbowej.

    Przywrócenie na obecnym etapie prac - a tak chce Senat - starej, szerokiej definicji tajemnicy służbowej przy jednoczesnym na tym etapie braku możliwości powrotu do tamtych zapisów i wycofania dokonanych zmian byłoby wbrew idei liberalizacji ustawy, która przyświecała uczestnikom procesu legislacyjnego, i spowodowałoby, że ustawa stałaby się nawet bardziej rygorystyczna niż dotychczas. Byłby to krok wstecz w stosunku do rozwiązań dotyczących jawności życia publicznego przyjętych w art. 61 konstytucji i w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Spowodowałoby to również wzrost uprawnień służb specjalnych do ingerencji w życie całego społeczeństwa.

    Pozwolę sobie przypomnieć pokrótce istotę problemu. Na podkreślenie zasługuje fakt, że przyjęta przez Sejm definicja tajemnicy służbowej jest znacznie węższa. Chroni tylko te tajemnice, których nieuprawnione ujawnienie może spowodować zagrożenie dla porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa albo interesów międzynarodowych państwa, a także informacje podlegające ochronie na podstawie umów międzynarodowych zawartych przez Polskę. Zmiana ta spowoduje między innymi to, że definicja tajemnicy służbowej będzie zgodna z art. 61 konstytucji, który w ust. 1 i 2 wprowadza powszechne obywatelskie prawo do dostępu do informacji publicznej, z wyjątkiem ust. 3, który dotyczy tylko kilku rodzajów informacji określonych w tym przepisie. Problem ten poruszali w czasie prac Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych eksperci komisji oraz przedstawiciele organizacji społecznych, w tym również środowisk dziennikarskich.

    Fakt, że tajemnica służbowa według dotychczasowej definicji obejmuje również informacje chronione innymi tajemnicami, na przykład dane osobowe, powoduje, że obywatele, którym odmówiono dostępu do informacji publicznej z powołaniem się na tajemnicę służbową, mają utrudnione dochodzenie przed sądem swych praw, nie wiadomo bowiem, który sąd jest właściwy w tych sprawach według przepisów art. 21 i 22 ustawy o dostępie do informacji publicznej - sąd powszechny czy sąd administracyjny.

    Uwolnienie tajemnicy służbowej od dodatkowej ochrony informacji chronionych innymi tajemnicami usunie nakładanie się przepisów karnych dotyczących naruszenia tych tajemnic (np. kara za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, tajemnicy skarbowej lub tajemnicy statystycznej z jednej strony i tajemnicy służbowej z drugiej strony).

    Tajemnica służbowa według nowej, węższej definicji nie będzie używana, jak według dotychczasowej, którą chce przywrócić Senat, do dodatkowej ochrony informacji już chronionych na podstawie innych ustaw, odrębnych ustaw, jak na przykład dane osobowe, tajemnica przedsiębiorstwa, tajemnica skarbowa, tajemnica statystyczna.

    Wypada zauważyć, że rosnący sektor prywatny, czyli sektor przedsiębiorców, radców prawnych, adwokatów, lekarzy, dziennikarzy, radzi sobie z ochroną tych informacji bez posiłkowania się instytucją tajemnicy służbowej i bez dodatkowego wspomożenia ze strony Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Kilkaset tysięcy urzędników zatrudnionych w urzędach władz publicznych nie będzie już musiało wypełniać skomplikowanych ankiet bezpieczeństwa, a kilka tysięcy pełnomocników do spraw ochrony informacji niejawnych we wszystkich urzędach nie będzie musiało ich studiować, analizować, co zmniejszy ingerencję w prywatność osób zajmujących często mało znaczące stanowiska.

    Zawężenie definicji tajemnicy służbowej nie spowoduje pozbawienia ochrony prawnej informacji wymagających takiej ochrony, albowiem już od 1998 r. Kodeks karny zawiera stosowną regulację w odniesieniu do funkcjonariuszy publicznych. Jest to art. 266 § 2, który stanowi, że funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację stanowiącą tajemnicą służbową lub informację, którą uzyskał w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony interes, podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat. Na podkreślenie zasługuje fakt, że ustawodawca przewidział ten sam wymiar kary bez względu na to, czy dana informacja została uznana za tajemnicę.

    Do środowisk innych niż urzędnicze ma natomiast zastosowanie art. 266 § 1, który stanowi: Kto wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową, podlega karze grzywny lub karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

    Komisja proponuje głosować łącznie nad poprawką 1. i nad poprawkami 3. i 8., przy czym wnosi o odrzucenie także i tych poprawek.

    Poprawka 3. odnosi się do art. 23 ust. 1, 3 i 4 ustawy nowelizowanej, które dotyczą klasyfikowania informacji stanowiących tajemnicę państwową oraz oznaczania materiałów zawierających tajemnicę. Pragnę jednak zauważyć, że brzmienie art. 23 ust. 1, 3 i 4 proponowane przez Senat w poprawce 3. jest dokładnie takie samo, pomija tylko § 2. W związku z tym proponujemy również połączyć w głosowaniu tę poprawkę z poprawką 1. i komisja proponuje odrzucenie tej poprawki.

    Poprawka 8. zmierza natomiast do skreślenia art. 5 ustawy nowelizującej, który został dodany po drugim czytaniu jako swoisty kompromis dotyczący sposobu ochrony informacji chronionych tajemnicami innymi niż tajemnica służbowa, w sytuacji zawężenia definicji tajemnicy służbowej. Przypominam, że komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki jednocześnie z poprawkami 1. i 3.

    Jeśli chodzi o poprawkę 2., komisja wnosi o jej przyjęcie. Dotyczy ona definicji jednostki naukowej, dostosowania tej definicji do nowych przepisów o zasadach finansowania nauki. Poprawka ma charakter techniczno-legislacyjny. Komisja wnosi o jej przyjęcie.

    Poprawka 4., odnosząca się do zmiany 19. dotyczącej art. 37 ust. 4 pkt 1, jest konsekwencją poprawki 11. dotyczącej sposobu oznaczania klauzulą tajności ankiet bezpieczeństwa wymienionych w załącznikach 2a i 2b. Komisja rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie obu tych poprawek w głosowaniu łącznym. Są to dwie poprawki porządkujące.

    W poprawce 5., odnoszącej się do zmiany 39. dotyczącej art. 65, Senat proponuje, by określone wymogi musiały spełniać nie tylko podmioty mające dostęp do informacji niejawnych i podmioty ubiegające się o zawarcie umów związanych z dostępem do tych informacji, ale także podmioty zamierzające ubiegać się o zawarcie tych umów. Komisja rekomenduje przyjęcie poprawki. Została ona również uznana za porządkującą.

    Poprawka 6., także rekomendowana przez komisję do przyjęcia, dotyczy art. 2. Usuwa ona zwykły błąd redakcyjny. Poprawka ta nie zawiera treści merytorycznej.

    W poprawce 7. Senat zaproponował dodanie w ustawie nowelizującej nowego art. 4a, który dokonałby zmiany w ustawie o zasadach finansowania nauki w taki sposób, by wyłączyć z katalogu informacji stanowiących tajemnicę służbową niektóre z dokumentów, o których mowa w tej ustawie, i włączyć je do katalogu informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstw. Komisja wnosi o odrzucenie tej poprawki. 10 posłów głosowało za odrzuceniem, 7 się wstrzymało, nikt poprawki nie poparł.

    Chciałabym jeszcze zaznaczyć, iż w trakcie dyskusji poprzedzającej głosowanie padały głosy, że Senat wykroczył poza materiał objęty ustawą nowelizującą, ale był też głos przeciwny przedstawiciela Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, przy jednocześnie niejednoznacznej wypowiedzi przedstawiciela Biura Legislacyjnego. Sądzę, iż w tej sytuacji istotne znaczenie będzie miało stanowisko poszczególnych klubów i kół.

    Poprawka 9. usuwa oczywisty lapsus językowy. Powinno być ˝udzielające˝ zamiast ˝udzielającej˝. Komisja wnosi oczywiście o jej przyjęcie.

    I ostatnia poprawka, poprawka 10., zmierza do skreślenia w załączniku nr 1 w jego pkt. II ppkt. 44 i 45, dzięki czemu zmniejszy się wykaz informacji stanowiących tajemnicę państwową. Dodam, że podpunkty te stały się bezprzedmiotowe, gdyż dotyczyły technologii wytwarzania i systemu zabezpieczania bonów paliwowych. Komisja rekomenduje oczywiście przyjęcie tych poprawek. Dziękuję za uwagę.

Przebieg posiedzenia