3 kadencja, 69 posiedzenie, 3 dzień (07.01.2000)

18 i 19 punkt porządku dziennego:

18. Sprawozdania z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w okresie:
  1) od 1 stycznia do 31 grudnia 1997 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej, Komisji Rodziny oraz Komisji Zdrowia,
  2) od 1 stycznia do 31 grudnia 1998 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia
(druki nr 653, 880, 1385 i 1519).
19. Pierwsze czytanie komisyjnego projektu uchwały Sejmu ˝Polska deklaracja w sprawie młodzieży i alkoholu˝ (druk nr 1625).

Poseł Waldemar Mieczysław Sikora:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiane dzisiaj sprawozdania za lata 1997 i 1998 z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz projekt uchwały ˝Polska deklaracja w sprawie młodzieży i alkoholu˝ dotyczą zagadnień o ogromnym znaczeniu dla naszego państwa. Problemy alkoholowe bowiem od lat stanowią źródło wielu nieszczęść dla poszczególnych osób i całych rodzin. Oprócz indywidualnych cierpień i skutków, których rozmiarów nie sposób nawet ocenić, niesie ta patologia ogromne skutki społeczne, powodujące wymierne straty ekonomiczne, oceniane w skali państwa na sumę ok. 25 mld zł rocznie. Dla porównania wpływy fiskalne z rynku alkoholowego w 1998 r. wyniosły ok. 6,5 mld zł. Widać z zestawienia tych dwóch wartości, że patologia alkoholowa kosztuje naród polski bardzo dużo, bo tylko w wymiarze ekonomicznym blisko 20 mld zł rocznie. Biorąc więc pod uwagę zarówno te niewymierne, jak i wymierne straty, należy zrobić wszystko, aby problemy alkoholowe rozwiązywać, a przede wszystkim skutecznie ich powstawaniu przeciwdziałać.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawione sprawozdania bardzo wyczerpująco i rzetelnie przedstawiają problemy alkoholowe, a także wysiłki rządu, w szczególności Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, władz samorządowych i wielu środowisk zaangażowanych w przeciwdziałanie patologii alkoholowej. W swoim z konieczności wynikającej z ograniczeń czasowych krótkim wystąpieniu chciałbym skupić się tylko na niektórych wybranych zagadnieniach budzących mój niepokój.

    Jedną z istotnych przyczyn powstawania uzależnienia alkoholowego jest powszechna dostępność alkoholu w Polsce. Znowelizowana w 1993 r. ustawa przekazała decyzje dotyczące ustalania limitu punktów sprzedaży w gestię samorządów gminnych. Spowodowało to, wbrew ówczesnym zapewnieniom działaczy samorządowych, gwałtowny wzrost ilości punktów sprzedaży alkoholu. W ciągu roku liczba punktów sprzedaży wzrosła o prawie 140%, a liczba mieszkańców przypadających na jeden punkt sprzedaży spadła z 1274 w 1992 r. do 537 w 1993 r. Od tego czasu ilość punktów sprzedaży wzrasta, w latach 1995-1997 o 4-5% rocznie. W tym zakresie Polska stała się jednym z najbardziej liberalnych krajów - średnia europejska to ok. 1500 mieszkańców na jeden punkt. W tej sytuacji dziwi fakt, że Ministerstwo Gospodarki nie gromadzi już danych o liczbie wydanych zezwoleń oraz ilości funkcjonujących punktów sprzedaży. W zakresie wydawania zezwoleń konieczna jest zmiana polityki samorządów. Powinna temu sprzyjać odpowiednia nowelizacja ustawy.

    W zakresie przewidzianego ustawą ograniczenia dostępności alkoholu mamy też przypadki łamania obowiązujących przepisów. Art. 14 wskazuje miejsca, w których sprzedaż, podawanie i spożywanie alkoholu jest zabronione. Należą do nich szkoły, zakłady pracy, miejsca masowych zgromadzeń, środki i obiekty komunikacyjne, obiekty zajmowane przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych. Niestety, przepis ten jest często łamany. Powtórzę za sprawozdaniem za rok 1998: ˝Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej nadal nie podejmuje żadnych działań likwidujących sprzedaż napojów alkoholowych w pociągach i na dworcach. Sytuacja ta zmniejsza bezpieczeństwo podróżnych. Niepokojące wydaje się również tolerowanie, wbrew zakazowi ustawowemu, sprzedaży napojów alkoholowych w kasynach wojskowych i policyjnych, mimo licznych sygnałów o problemach alkoholowych w tych środowiskach. Wymaga to podjęcia zdecydowanych działań przez odpowiednie resorty˝.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trudnym i narastającym problemem jest wzrastające spożycie alkoholu wśród dzieci i młodzieży. Dane statystyczne, które potwierdza codzienna obserwacja na ten temat, są przerażające. W szkołach ponadpodstawowych w klasach pierwszych 90%, a w trzecich ponad 96% przyznaje się do picia alkoholu. W ciągu ostatniego miesiąca spośród uczniów klas trzecich ponad 4/5 chłopców i ponad 2/3 dziewczyn się upiło. Najbardziej wzrosła ilość pijących dziewcząt. Jest to być może główny problem, przed którym stoi parlament, rząd, samorządy, nauczyciele, rodzice - rozpicie młodego pokolenia Polaków. W tej sytuacji z radością trzeba powitać projekt ˝Polskiej deklaracji w sprawie młodzieży i alkoholu˝. Jestem przekonany, że proponowane przez nią zasady etyczne oraz strategie działania muszą być wreszcie konsekwentnie i stanowczo realizowane.

    W tym zakresie popieram też te poprawki, które przed chwilą zgłosił poseł Witold Tomczak. Podkreślę tylko, że deklaracja wyraźnie formułuje obowiązek wszystkich dorosłych przeciwdziałania sprzedaży i podawania napojów alkoholowych nieletnim oraz reklamowania i promocji alkoholu.

    Reklama alkoholu dokonywana u nas pod pretekstem reklamowania np. piwa bezalkoholowego oraz wiele promocji alkoholowych są niewątpliwie ważnymi przyczynami trudnej sytuacji w tym zakresie wśród dzieci i młodzieży.

    Przypomnienie przez deklarację przytoczonego obowiązku, zgodnego zresztą z ustawą o przeciwdziałaniu alkoholizmowi, może spowoduje wreszcie reakcję odpowiednich władz, wymiaru sprawiedliwości czy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz mediów w postaci podjęcia odpowiednich działań w celu zaniechania tej, tak fatalnej w skutkach, reklamy.

    Zwracając się do producentów alkoholu, powtórzę fragment swojej wypowiedzi parlamentarnej z 1998 r.: Zwracam się do producentów napojów alkoholowych. Niech chęć zysku nie będzie podstawową przesłanką waszych działań. Działania etyczne dla dobra ludzi obowiązują każdego i w każdym zawodzie. Myślę też, że wystarczające zyski można osiągnąć rezygnując z tej reklamy. Nie jest to przecież produkt taki, jak większość innych towarów. Przed jego dostępnością społeczeństwo potrzebuje specjalnej ochrony państwa i nie tylko.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chociaż stan w zakresie problemów alkoholowych, szczególnie wśród dorosłych, się nie pogarsza, wymaga jednak w dalszym ciągu intensywnych działań i współdziałania wielu środowisk. Kościół katolicki zawsze sprzeciwiał się alkoholizmowi i podejmował wysiłki na rzecz rozwiązywania tych problemów. Jego rola w tym zakresie jest ogromna. Chcę powiedzieć o jednej z form działania Kościoła, tylko zasygnalizowanej w sprawozdaniu.

    Otóż wielką rolę w eliminacji alkoholizmu odgrywają abstynenci. Od 20 już lat zawiązany przez księdza Franciszka Blachnickiego ruch trzeźwościowy Krucjata Wyzwolenia Człowieka, którego zresztą jestem uczestnikiem, przyczynia się do powstania wielkiej rzeszy, już chyba kilkusettysięcznej, abstynentów - trzeźwych Polaków, którzy nie piją alkoholu, nie częstują nim, eliminują zwyczaj alkoholowy ze swego życia i swoich rodzin i niosą w ten sposób pomoc poprzez świadectwo i ofiarę swojej abstynencji wielu ludziom zniewolonym przez alkohol.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpoczęliśmy już rok jubileuszowy 2000-lecia naszego odkupienia, przyjścia Chrystusa. Jestem przekonany, że wielkie przeciwdziałanie alkoholizmowi i wszystkim problemom z nim związanym już się rozpoczyna. Nasz naród zdobędzie się na ten wielki wysiłek odrzucenia zniewalającego nałogu i bycie trzeźwym. Polska będzie trzeźwa. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Jan Król)

Przebieg posiedzenia