3 kadencja, 2 posiedzenie, 1 dzień (10.11.1997)

1 punkt porządku dziennego:
Przedstawiony przez prezesa Rady Ministrów program działania Rady Ministrów wraz z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania.

Poseł Tadeusz Wrona:

    Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Chciałbym odnieść się krótko do fragmentu exposé pana premiera dotyczącego reformy państwa, której nieodłączną, najważniejszą częścią jest reforma samorządowa.

    Polska jest nadal zorganizowana etatystycznie i resortowo. To nie jest tak, że nastąpiła przebudowa struktur państwa, o czym była mowa wcześniej w wystąpieniu jednego z mówców. Istniejący stan rzeczy umożliwia centralnej biurokracji oraz aktualnie znajdującym się u władzy grupom politycznym podejmowanie decyzji ignorujących zdanie i interesy większości społeczeństwa. Jest to ustrój, w którym większość środków publicznych trafia do budżetu centralnego, by następnie ponownie w niewielkiej tylko części trafić do lokalnych czy regionalnych społeczności. Rodzi to olbrzymią niegospodarność i marnotrawstwo grosza publicznego. W systemie tym bowiem nie istnieją mechanizmy skłaniające do oszczędnego wydawania pieniędzy podatnika. Rozmiary budżetu i decydowanie z centrali o sprawach należących do interesu lokalnego oraz regionalnego czynią pozorną władzę sprawowaną w państwie przez struktury przedstawicielskie. W tych warunkach bowiem procedury przygotowania i uchwalania budżetu preferują układ urzędniczy i sprawiają, że podział pieniędzy publicznych staje się nieczytelny. Ciągłą praktyką jest przekazywanie gminom coraz większego zakresu kompetencji bez odpowiednich środków finansowych oraz uszczuplanie dochodów gmin poprzez zmiany aktów prawnych wprowadzanych na szczeblu centralnym. Taki system jest zaprzeczeniem zasady pomocniczości państwa sformułowanej w społecznej nauce Kościoła i prowadzi do tłumienia inicjatywy osób i grup społecznych przez aparat państwowy.

    Opowiadamy się za takim modelem życia publicznego, który - zgodnie z zasadą pomocniczości - wypełnia przestrzeń między obywatelem a rządem odpowiedzialnością za sprawy publiczne ze strony jednostki, rodziny, wspólnoty lokalnej i regionalnej. Realizacja tego założenia wymaga popularyzowania wartości i stylu życia zgodnego z polską tradycją historyczną, kulturową i obyczajową, w oparciu o system finansów publicznych i ustrój publicznoprawny Polski dostosowany do potrzeb rodziny, gminy, miasta i powiatu, a wreszcie wspólnoty regionalnej.

    Decentralizacja funkcji publicznych państwa, polegająca na przekazaniu spraw regionalnych i lokalnych na odpowiednie szczeble administracji publicznej, spowoduje wzmocnienie centrum, poprzez zdjęcie z organów i instytucji centralnych zbędnego balastu spraw lokalnych, oraz przekazanie zadań regionalnych i lokalnych w ręce społeczności lokalnych, co spowoduje praktyczne wprowadzenie państwa obywatelskiego.

    Decentralizacja administracji publicznej należy do najbardziej palących problemów reformy ustrojowej, w istotny sposób warunkujących inne reformy, między innymi ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych, oświaty ponadpodstawowej, bezpieczeństwa i porządku publicznego, zapobiegania klęskom żywiołowym i usuwania ich skutków.

    W poprzedniej kadencji parlament, jak również rząd wprowadziły tylko niewielką część regulacji prawnych, które postulowane były przez środowiska samorządowe. Przekazywano gminom kolejne zadania, często bez odpowiednich środków finansowych. Stopniowo zastępowano dochody własne dotacjami celowymi, następowała wasalizacja gmin. Państwo nie jest przygotowane do stanu klęski: jest scentralizowane w normalnym czasie, w czasie pokoju, ale zdecentralizowane w czasie klęski.

    Jako przedstawiciel środowisk samorządowych w Akcji Wyborczej Solidarność chcę oświadczyć, że gorąco popieramy nasz rząd i będziemy głosować za naszym rządem - rządem pana premiera Jerzego Buzka. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia