2 kadencja, 43 posiedzenie, 3 dzień (17.02.1995)

17 punkt porządku dziennego:
Informacja ministra finansów w sprawie niewywiązania się rządu z obietnicy podniesienia płac pracownikom sfery budżetowej w styczniu br. średnio o 50 nowych złotych polskich oraz informacja w sprawie zamierzeń rządu odnośnie do zrekompensowania sferze budżetowej kosztów planowanej w bieżącym roku inflacji.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Elżbieta Chojna-Duch:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia prezesa Rady Ministrów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie informację o realizacji podwyżek wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej.

    Art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw stwierdza, że terminy podwyżek ustalane są każdego roku w ustawie budżetowej. W związku z tym, że nie obowiązuje jeszcze ustawa budżetowa uchwalona wprawdzie, jak wiadomo, przez Sejm, lecz nie podpisana przez prezydenta i nie opublikowana w Dzienniku Ustaw, podstawą wypłat podwyżek wynagrodzeń jest zgodnie z art. 33 ust. 5 ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe rządowy projekt ustawy budżetowej na 1995 r.

    W art. 32 ust. 2 tego projektu stwierdza się, że w załączniku nr 11 do ustawy budżetowej ustala się kwoty środków i limitów na podwyżki wynagrodzeń w podziale na działy klasyfikacji budżetowej oraz na jednostki budżetowe i jednostki gospodarki pozabudżetowej oraz szkoły wyższe z uwzględnieniem stopnia ich dotowania. Wysokość tych środków i limitów wynosi 29 884 330 mln starych złotych, niezależnie od źródła finansowania. Wraz z wydatkami pochodnymi (składki na ZUS i Fundusz Pracy w wysokości 46%) stanowi to ok. 39 bln starych złotych. W art. 32 ust. 4 projektu ustalono, że podwyższenie wynagrodzeń nastąpi z dniem 1 stycznia 1995 r. i 1 lipca 1995 r., z tym że wypłata podwyżek obowiązujących od 1 stycznia 1995 r. nastąpi nie później niż do dnia 1 marca 1995 r. Ten ostatni termin został tak określony, aby umożliwić Ministerstwu Pracy i Polityki Socjalnej oraz innym ministerstwom przygotowanie zmian branżowych tabel wynagrodzeń, a także międzyresortowe opracowanie i uzgodnienie projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie kwot na podwyżki wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej w roku 1995 (w tym uzgodnienie tych kwot ze związkami zawodowymi). W uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej podano ponadto, że przeciętna podwyżka w państwowej sferze budżetowej wyniesie od 1 stycznia 1995 r. 500 tys. starych złotych. Nie znaczy to, że w każdym dziale budżetowym będzie ona jednakowa bądź że każdy pracownik sfery budżetowej otrzyma 500 tys. zł. Tym bardziej oczywista jest różna wysokość tej podwyżki w wypadku poszczególnych stanowisk pracy.

    Wysoka Izbo! Pragnę podkreślić, że chociaż obowiązujący termin podwyższenia wynagrodzeń upływa ostatniego dnia lutego br., zadeklarowano uruchomienie środków na podwyżki jeszcze w styczniu. Intencją tej deklaracji było maksymalne zdyscyplinowanie wszystkich działań i jak najszybsze przekazanie wyższych wynagrodzeń pracownikom. W związku z tym Rada Ministrów na podstawie art. 46 ust. 4 Prawa budżetowego, który upoważnia ją do dysponowania rezerwą na podwyżki wynagrodzeń, w dniu 10 stycznia 1995 r. przyjęła rozporządzenie w sprawie kwot na podwyżki wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej w roku 1995. Jednakże w związku z postulatami związków zawodowych w dniu 13 styczniauwzględniono dodatkowo w rozporządzeniu propozycje mające na celu podwyższenie wynagrodzeń w trzech działach - w dziale oświata i wychowanie, ochrona zdrowia i opieka społeczna - do wysokości przeciętnie 500 tys. starych zł, mimo że w działach tych podwyżka miała być niższa. Ta dodatkowa podwyżka będzie przeprowadzona kosztem odpowiedniego zmniejszenia podwyżki przewidzianej na lipiec w tych działach. Równocześnie należy dodać, że spowodowało to konieczność dokonania nowych obliczeń w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej, które uwzględniono w nowej wersji rozporządzenia Rady Ministrów, co z kolei - powinno to być zrozumiałe - w konsekwencji spowodowało opóźnienie uruchomienia tych środków.

    Po dokonaniu korekty natychmiast rozpoczęto prace w Ministerstwie Finansów dotyczące wyliczenia niezbędnych środków dla poszczególnych części budżetowych. W dniu 19 stycznia br. poinformowano zainteresowanych ministrów, jakie kwoty zostaną im przekazane na podwyżki do 20 stycznia i właśnie w dniu 20 stycznia dokonano faktycznego przekazania tych kwot na rachunki bankowe dysponentów głównych. Przekazano w sumie 247 911 tys. nowych złotych. Ta kwota zapewnia przeciętną podwyżkę na 1 etat kalkulacyjny w państwowej sferze budżetowej w wysokości około 51 zł. Jest to wyższa podwyżka od planowanej ze względu na wspomnianą korektę w wymienionych trzech działach. Należy w tym miejscu podkreślić, że ze strony Ministerstwa Finansów wszystkie warunki ku temu zostały spełnione jeszcze w styczniu. Od tego dnia, od 20 stycznia, termin realizacji wypłat podwyżek wynagrodzeń w konkretnych zakładach pracy zależał już tylko od sprawności organizacyjnej urzędów przekazujących środki na ten cel do podległych jednostek pracy oraz od sprawności kierownictw tych zakładów, a w szczególności od przebiegu uzgodnień co do wysokości wypłat z zakładowymi organizacjami związkowymi.

    Z informacji uzyskanych z poszczególnych resortów i województw wynika, że w większości zakładów pracy wypłacono już podwyżki wynagrodzeń. Wysokość indywidualnej podwyżki zależała od wielu czynników: od zajmowanego stanowiska, stażu pracy, wysokości dotychczas pobieranego wynagrodzenia oraz od samodzielnej polityki kadrowej prowadzonej przez kierownika danej jednostki organizacyjnej. Dla przykładu wśród lekarzy, gdzie przeciętna podwyżka wynosiła około 70 zł, jej wysokość wahała się od 47 do 100 zł. W grupie pielęgniarek, które przeciętnie zyskały około 45 zł, rozpiętość ta była mniejsza, sięgała około 10 zł.

    Dotychczas jednak nie wszyscy pracownicy państwowej sfery budżetowej otrzymali podwyżki wynagrodzeń. Najczęściej zwłoka w ich wypłacaniu wystąpiła w zakładach ochrony zdrowia, i to w tych, które zatrudniają znaczną liczbę pracowników. Przede wszystkim miało to miejsce w dużych szpitalach, a także w zakładach zaliczonych do działu kultura i sztuka. Najczęstszą przyczyną tego były przedłużające się negocjacje ze związkami zawodowymi. Poza tymi działami w poszczególnych województwach do pojedynczych można zaliczyć przypadki niewypłacenia dotychczas podwyżek. Według zapewnień kierownictw tych jednostek, wszystkie wypłaty nastąpią najpóźniej do końca lutego 1995 r.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o zamierzenia rządu odnośnie do zrekompensowania sferze budżetowej skutków ewentualnie wyższej od planowanej inflacji, to uprzejmie informuję, że na posiedzeniu Komisji Trójstronnej do Spraw Społeczno-Gospodarczych w dniach 30 grudnia 1994 r. i 3 stycznia br. zawarto porozumienie, w którym rząd zobowiązał się, że w przypadku kształtowania się inflacji powyżej określonego w ustawie budżetowej wskaźnika średniorocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, zapewni średnioroczny wzrost płac w państwowej sferze budżetowej o 6 punktów procentowych powyżej rzeczywistego wskaźnika wzrostu cen towarów i usług cen konsumpcyjnych. Działania rządu podejmowane będą w następstwie dokonywanej przez Komisję Trójstronną do Spraw Społeczno-Gospodarczych oceny kształtowania się poziomu inflacji oraz płac w państwowej sferze budżetowej. Taka ocena, na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, dokonana zostanie po upływie I, II i III kwartału roku 1995. Odpowiednie korekty przyjętych w ustawie budżetowej podwyżek wynagrodzeń zostaną zrealizowane najpóźniej do 15 listopada 1995 r.

    Jednocześnie reprezentowani w Komisji Trójstronnej do Spraw Społeczno-Gospodarczych partnerzy społeczni zobowiązali się do niewszczynania, nieorganizowania i niepopierania w 1995 r. strajków i akcji protestacyjnych w sprawach dotyczących poziomu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej.

    Kończąc tę informację, pragnę zapewnić, że rząd podejmie wszelkie możliwe działania, aby nie dopuścić do inflacji wyższej od założonej w budżecie państwa na rok 1995. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia