2 kadencja, 98 posiedzenie, 2 dzień (23.01.1997)
9 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej o poselskich projektach ustaw:
1) o zmianie ustawy Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych i innych ustaw,
2) Prawo o adwokaturze
(druki nr 289, 531 i 1956).
Poseł Marian Michalski:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, pragnę już na wstępie z pewną dozą zadowolenia odnieść się do informacji przekazanych przez posła sprawozdawcę pana Jaskiernię, że jednak dwa samorządy, adwokatów i radców prawnych, zawarły kompromis, który powinien być uwzględniony w dalszych pracach połączonych komisji.
Dyskutujemy nad ostatecznym kształtem przedłożonego sprawozdania połączonych komisji, druk nr 1956. Jak wiemy, zostało ono opracowane w oparciu o projekty ustaw z druków nr 289 i 531. Jak pamiętamy, oba poselskie projekty ustaw dotyczyły statusu wolnych zawodów: adwokata i radcy prawnego. Projekt z druku nr 289 optował za unifikacją zawodu radcy prawnego z zawodem adwokata i tym samym za zlikwidowaniem zawodu radcy prawnego. Drugi projekt ustawy zawierał połowiczne rozwiązania, które nie znajdowały poparcia ani w środowisku radców prawnych - gdyż w zbyt małym stopniu przewidywał on rozszerzenie uprawnień radcy prawnego przy obsłudze innych podmiotów niż gospodarcze - ani też adwokatów, którzy twierdzą, że zapisy zbyt rozszerzają krąg podmiotów mogących być obsługiwanymi przez radców prawnych. Zatem dwa zgoła konkurencyjne projekty ustawy nie satysfakcjonowały stron dość wyraźnego konfliktu.
Z naszego rozeznania wynika, że środowisko adwokatów wyraźnie sprzeciwia się unifikacji ich zawodu z zawodem radcy prawnego, wskazując na zróżnicowany poziom wiedzy i umiejętności. Wiadomo, że obecnie obowiązujące Prawo o adwokaturze i ustawa o radcach prawnych ustalają jednakowe kryteria decydujące o wpisie na listę adwokatów lub radców prawnych. Jednak w wypadku radców prawnych większy nacisk był kładziony na znajomość prawa cywilnego, gospodarczego i administracyjnego, a od adwokatów wymagano więcej wiedzy z zakresu prawa karnego, procedury karnej i prawa cywilnego oraz rodzinnego.
Praktyka wskazuje jednak na nierówne traktowanie wyżej wymienionych grup zawodowych. Dotyczy ten fakt również wpisu sędziów i prokuratorów na listę adwokatów oraz udzielenia prawa do wykonywania tego zawodu. Kolejne zróżnicowanie polega na tym, że adwokat może świadczyć usługi prawne wszystkim podmiotom, w tym gospodarczym, które zwykle obsługuje radca prawny, a radca prawny nie może wchodzić w sfery obsługi prawnej zastrzeżonej tylko dla adwokatów.
Zdaniem mojego klubu, zainteresowanych prawników taka sytuacja jest raczej anachroniczna. Z lektury prawniczej zaś wyłania się jedyna zasadnicza różnica między obu zawodami, która tkwi w zasadzie w formie stosunku łączącego klienta z prawnikiem. Adwokat zawiera umowę cywilnoprawną z klientem, a radca prawny może świadczyć obsługę prawną danej firmie zawierając z nią umowę o pracę.
Ze strony adwokatów często pada pytanie: Czy z tego względu ma być dokonana unifikacja obu korporacji? Wydaje nam się, że zasadniczy problem nowej regulacji leży w potrzebie zmian statusu zawodu radcy prawnego, bowiem aktualnie obowiązująca ustawa o radcach prawnych z 1982 r. nie odpowiada nowej rzeczywistości, ograniczając, jak wiemy, krąg obsługiwanych przez radców prawnych do podmiotów uspołecznionych, i tylko dzięki orzeczeniu Sądu Najwyższego mogą oni obsługiwać prywatne podmioty gospodarcze. Dlatego,Wysoki Sejmie, nowelizacja m.in. w tym zakresie staje się konieczna i dobrze, że nad nią dziś dyskutujemy. Ma ona przede wszystkim nadać większą spójność przepisom w kwestii wykonywania zawodu adwokata i radcy prawnego, stanowiąc pewien etap przyszłej unifikacji, a zarazem zbliżenia do wymogów Unii Europejskiej, do której tak dążymy. Zainteresowane środowiska prawników dość aktywnie wypowiadały się w sprawie proponowanych zmian. Tak więc możemy wyrazić przekonanie, że połączone komisje, pracując nad ostateczną wersją projektu - oczywiście po dzisiejszej debacie wiemy, że nadal będą pracowały - rozstrzygną wszystkie kwestie: za i przeciw, po to by na etapie ostatecznym zadowolić obie strony.
Zdaniem mojego klubu część wniosków mniejszości w zasadzie - w tej chwili możemy powiedzieć tylko: w zasadzie - zasługuje na uwagę. Niemniej jednak podobnej uwagi w tej chwili wymagają wszystkie poprawki przedstawione przez posła sprawozdawcę, do których mój klub oddzielnie musi się ustosunkować i podjąć pewne decyzje.
Co do treści zawartych w sprawozdaniu, uważamy, że zmiany wymaga proponowany zapis art. 68 ust. 3 Prawa o adwokaturze, dający uprawnienie okręgowej radzie adwokackiej do wyznaczania adwokatowi siedziby zawodowej. Jest to powrót do tego, co już w zakresie tzw. limitów i etatyzacji przeżywaliśmy. Przecież Prawo o adwokaturze nie stawia żadnych przeszkód do wykonywania zawodu adwokata na terenie całego kraju. Proponujemy więc, aby ten zapis, czyli ust. 3 do art. 68, skreślić.
Podobnie, Wysoki Sejmie, wnosimy, aby w tekście stanowiska rządu do projektu ustawy w art. 12 ust. 2 słowa: ˝przez okres 5 lat˝ zastąpić słowami: ˝przez okres 1 roku˝. Tak długich okresów wprowadzania ustawy nie przewiduje żaden akt prawny. Sądzimy, że okres 1 roku jest wystarczający do podjęcia decyzji o sposobie wykonywania zawodu.
Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego wnoszę o przekazanie projektu ustawy (druk nr 1956) do połączonych komisji w celu dalszych prac nad jego ostatecznym kształtem. Propozycje zmian przekazuję Prezydium Sejmu na piśmie. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia