2 kadencja, 59 posiedzenie, 2 dzień (14.09.1995)

6 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską (druki nr 837-A i 837-B).

Poseł Longin Pastusiak:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu 1 lipca 1994 r. Sejm Rzeczypospolitej 201 głosami za, przy 181 głosach przeciw i 13 posłach wstrzymujących się, przyjął uchwałę, powołując Komisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. Tą uchwałą Sejm zobowiązał Komisję Nadzwyczajną do realizacji trzech zasadniczych zadań:

    Po pierwsze, do oceny ˝skutków prawnych, jakie nastąpią w przypadku uchwalenia ustawy ratyfikacyjnej w świetle obowiązujących przepisów konstytucyjnych oraz innych ustaw˝. Komisja Nadzwyczajna miała zakończyć w tym zakresie prace i złożyć sprawozdanie do dnia 31 stycznia br.

    Po drugie, Komisja Nadzwyczajna miała ocenić zgodność konkordatu z uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe konstytucją, przy czym sprawozdanie w tym zakresie Komisja Nadzwyczajna miała złożyć nie później niż po upływie 2 miesięcy od dnia uchwalenia projektu konstytucji.

    I wreszcie trzecie zadanie dotyczyło przedstawienia ostatecznego sprawozdania, które Komisja Nadzwyczajna miała przedłożyć Sejmowi niezwłocznie po przeprowadzeniu referendum, pod które zostanie poddana nowa konstytucja, jednak nie później niż do dnia 31 grudnia 1995 r.

    Zastanówmy się teraz nad fundamentalną dla przyjęcia lub nieprzyjęcia sprawozdania sprawą: Czy Komisja Nadzwyczajna wywiązała się z nałożonych na nią uchwałą sejmową z dnia 1 lipca 1994 r. zadań?

    Zadanie pierwsze. Komisja Nadzwyczajna uznała, że co najmniej 4 ustawy powinny być znowelizowane w celu usunięcia przeszkód uniemożliwiających ratyfikację konkordatu. A więc po pierwsze - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, po drugie - Prawo o aktach stanu cywilnego, po trzecie - Kodeks postępowania cywilnego i po czwarte - ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Pragnę stwierdzić, że ustawy te do dziś nie zostały znowelizowane, a jest to tylko część ustaw, z którymi sprzeczny jest konkordat.

    Zadaniem drugim Komisji Nadzwyczajnej była ocena zgodności konkordatu z uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe konstytucją i przedstawienie sprawozdania nie później niż po upływie 2 miesięcy od dnia uchwalenia projektu konstytucji. Z zadania tego komisja nie mogła się wywiązać z dwóch zasadniczych względów. Po pierwsze, jako organ polityczny komisja nie jest uprawniona do orzekania o zgodności umów międzynarodowych z konstytucją. Po drugie, takiej zgodności komisja nie mogła stwierdzić, ponieważ jeszcze nie ma nowej konstytucji. Zdaniem Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej opinia Komisji Nadzwyczajnej na temat zgodności konkordatu z obecnie obowiązującą konstytucją stanowi przekroczenie zadań wyznaczonych komisji uchwałą sejmową.

    W przekonaniu wielu autorytetów prawnych, w tym rzecznika praw obywatelskich, podzielanym przez posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, niektóre artykuły konkordatu są sprzeczne z obowiązującymi przepisami konstytucyjnymi.

    I wreszcie trzecie zadanie komisji dotyczyło ostatecznego sprawozdania, które powinno być przedłożone niezwłocznie po przeprowadzeniu referendum konstytucyjnego, nie później jednak niż do dnia 31 grudnia br. Z tego zadania z oczywistych względów komisja nie mogła się wywiązać, a termin przedłożenia ostatecznego sprawozdania upływa za trzy i pół miesiąca.

    Jak więc z powyższego wynika, z trzech głównych zadań nałożonych uchwałą sejmową z dnia 1 lipca 1994 r. Komisja Nadzwyczajna wywiązała się jedynie z pierwszego, to jest z oceny skutków prawnych konkordatu, i to tylko dla części ustawodawstwa polskiego, stwierdzając przy tym, że dopiero nowelizacja czterech ustaw usunie przeszkody uniemożliwiające ratyfikację konkordatu; z dwóch pozostałych zadań nie mogła się wywiązać z przyczyn obiektywnych. Nic więc dziwnego, że komisja w druku sejmowym nr 837-B przedkłada - jak sama to zresztą stwierdza - sprawozdanie ˝z dotychczasowych prac˝. Jest to więc sprawozdanie jedynie cząstkowe, nie zaś ostateczne, którego termin przedłożenia mija 31 grudnia br. Z tych też względów Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej głosować będzie przeciw przyjęciu sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia