1 kadencja, 39 posiedzenie, 3 dzień (06.03.1993)

8 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie uchwały w sprawie trybu powołania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (druki nr 529 i 766).

Poseł Juliusz Braun:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak wszyscy doskonale wiedzą, przed kilkoma dniami weszła w życie ustawa o radiofonii i telewizji. Dla realizacji zapisów tej ustawy niezbędne jest powołanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, nowego organu państwowego, który ta ustawa kreuje. Jak pisze interpretator, autor komentarza do ustawy, charakter zadań Krajowej Rady wskazuje na to, że jest to organ działający w zakresie władzy wykonawczej, w takim rozumieniu, jakie nadaje temu ustawa konstytucyjna. Krajowa Rada pełni funkcje administracyjne, choć nie stanowi części administracji rządowej, jest natomiast niewątpliwie organem administracji państwowej. I właśnie musimy wraz z panem prezydentem i z Senatem powołać ten nowy organ administracji państwowej.

    W momencie uchwalania ustawy o radiofonii i telewizji grono posłów, których reprezentował tu pan poseł Siwiec, zgłosiło projekt uchwały w sprawie trybu powołania Krajowej Rady. Uchwała ta zawierała pewne ogólne sformułowania podkreślające potrzebę zachowania pluralizmu i jednocześnie fachowej kompetencji tego gremium.

    Komisja Kultury i Środków Przekazu oraz Komisja Ustawodawcza, do których skierowano projekt, przygotowały już pełną propozycję trybu zgłaszania kandydatur (druk nr 766). Jest tu zawarta swego rodzaju preambuła, która przypomina o społecznych oczekiwaniach związanych z nową ustawą o radiofonii i telewizji oraz wskazuje na potrzebę zapewnienia fachowego, niezawisłego i pluralistycznego składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Sejm uchwalając procedurę powołania tego gremium wyrażał nadzieję, że zarówno Senat, jak i pan prezydent w swoich nominacjach również uszanują zasadę pluralizmu, będącą ważną gwarancją dla wolności słowa. By Sejm w ramach swoich obowiązków mógł zrealizować tę deklarację, proponuje się tryb powoływania członków Krajowej Rady przez Wysoką Izbę. Zreferuję w skrócie, co się proponuje w kolejnych punktach:

    Prawo zgłaszania kandydatów miałaby grupa 35 posłów, przy czym każdy poseł na tym wstępnym etapie miałby prawo udzielić poparcia jednemu kandydatowi. Do wniosku należy dołączyć uzasadnienie, życiorys kandydata oraz jego zgodę na kandydowanie. Uzasadnienie, jak się łatwo domyślić, musi zawierać przede wszystkim odwołanie się do tego zasadniczego kryterium, które przewiduje ustawa, to znaczy trzeba wskazać, na czym polega wyróżniający się stan wiedzy i doświadczenia kandydata w zakresie środków przekazu.

    Proponuje się, by czas na składanie kandydatur trwał 14 dni. Następnie wszystkie wnioski Prezydium Sejmu skierowałoby do Komisji Kultury i Środków Przekazu w celu ich zaopiniowania, przy czym opinia ma w szczególności uwzględnić kwestię, czy kandydat spełnia ustawowe kryteria.

    Jeśli chodzi o tryb powoływania przez Sejm członków rady: odbywa się to w głosowaniu łącznym, każdy poseł dysponuje 4 głosami, ponieważ Sejm musi powołać 4 członków rady. Zgodnie z ogólną zasadą regulaminową, przy powoływaniu osób na funkcje państwowe wymagana jest większość bezwzględna, a więc również tutaj członkiem Krajowej Rady zostaje kandydat, który otrzyma bezwzględną większość głosów.

    Jest jeszcze jedna specyficzna sprawa związana z tymi pierwszymi wyborami. Jak wiadomo ustawa przewiduje rotację co dwa lata 1/3 składu Krajowej Rady - wobec tego w pierwszych wyborach trzeba określić, kto powoływany jest na 2 lata, kto na 4 lata, a kto na 6 lat.

    Zgodnie z ustawą Sejm musi w pierwszych wyborach powołać dwie osoby na 6 lat, 1 osobę na 4 lata i 1 osobę na 2 lata. O tym, kto na jaki okres będzie powołany, zadecyduje liczba głosów oraz to, w której turze głosowania się to odbędzie. Jeśli w pierwszej turze wszyscy kandydaci otrzymają więcej niż 50% głosów, to ten, który otrzyma najwięcej głosów, i następny powołani zostaną na sześć lat, kolejni zaś - na cztery i na dwa lata. Ddecyduje przede wszystkim to, w której turze został powołany kandydat. Jeśli ktoś jest powołany w pierwszej turze, to tym samym jest powołany na dłuższy okres, jeśli w następnych turach, to kolejno na krótsze okresy.

    Proponujemy, by w wypadku, gdy dwóch kandydatów otrzyma równą liczbę głosów, o tym, na jaki okres kandydat byłby powołany - oczywiście chodzi o kandydatów plasujących się na trzecim i czwartym lub drugim i trzecim miejscu, bo pierwszy i drugi kandydat są powoływani na ten sam okres - decydowało dodatkowe głosowanie. Tutaj, jak się okazało w trakcie dyskusji, pojawiła się pewna niejasność co do interpretacji szóstego punktu projektu uchwały, ponieważ nie jest powiedziane expressis verbis, że ostatni z wyłonionych kandydatów powoływany jest na dwa lata. Jednak, podobnie zresztą jak w ustawie, już wcześniej określono, że wybiera się cztery osoby i kolejno: pierwsza i druga osoba są powoływane na sześć lat, a trzecia na cztery lata, tak więc z tego oczywiście wynika, że czwarta osoba jest powoływana na dwa lata.

    Ostatnia sytuacja, którą projekt musi przewidzieć. W wypadku gdyby żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej większości głosów, uruchamia się procedurę ponownego zgłaszania kandydatów.

    To wszystko, Wysoki Sejmie, co chciałem przedstawić w związku z tą mającą raczej proceduralny charakter uchwałą. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia