1 kadencja, 11 posiedzenie, 2 dzień (20.03.1992)

9 punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie przedstawionych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektów ustaw:
   - o orderach i odznaczeniach (druk nr 152);
   - przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (druk nr 153);
   - o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 154).

Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta Lech Falandysz:

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wysoka Izbo! Tym razem moje wystąpienie w imieniu pana prezydenta będzie krótsze i pozbawione jakiegokolwiek patosu, właśnie ze względu na szczególną materię, której dotyczy.

    W Rzeczypospolitej należy uporządkować prawny system nagradzania osób zasłużonych wedle zasad właściwych dla kształtującego się nowego ustroju. Nadawanie orderów i odznaczeń tradycyjnie należy do kompetencji prezydenta, który niniejszym przedkłada Wysokiej Izbie projekty trzech ustaw. Projekty te honorują zasadę ciągłości państwowości i tradycji narodowej, uznają konieczność szczególnego, niematerialnego wyróżniania zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć, a także zmierzają do zapewnienia orderom właściwej godności, a ich kawalerom należnego szacunku. Statuują również regułę, iż godność związana z nadaniem orderu wyklucza możliwość ubiegania się o ten order przez samych zainteresowanych.

    Pan prezydent przedstawiając Wysokiej Izbie niniejsze projekty ustaw proponuje przede wszystkim powtórnie restytuować Order Orła Białego, najstarszy i najwyższy order nadawany w Rzeczypospolitej od XVIII wieku, wznowiony ustawą z 1921 r., oraz uporządkować zasady nadawania Orderu Wojennego Virtuti Militari. Z powyższymi propozycjami wiąże się konieczność przywrócenia kapituł tych najważniejszych orderów oraz kapituły Orderu Odrodzenia Polski.

    Wedle stosownego projektu uporządkowane będzie także uznawanie wojskowych znaków zaszczytnych przyznawanych za wojnę obronną i walkę zbrojną w latach 1939-1945, z zachowaniem odpowiednich w tym zakresie prerogatyw prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

    Proponuje się także, z dość oczywistych względów, zakończenie nadawania niektórych orderów i odznaczeń przyznawanych przez władzę PRL, takich jak na przykład Order Budowniczych Polski Ludowej, Order Sztandaru Pracy czy medal ˝ Za Udział w Walkach w Obronie Władzy Ludowej˝. Przewidziano też zakończenie nadawania orderów i odznaczeń za czyny wojenne w czasie II wojny światowej, być może w pięćdziesiątą rocznicę jej zakończenia. W związku z tym nagradzanie szczególnych zasług żyjących uczestników czynu zbrojnego z czasów ostatniej wojny następowałoby odtąd z inicjatywy prezydenta, podobnie jak stosowano to w okresie międzywojennym wobec powstańców z 1863 r. zgromadzonych w Korpusie Weteranów.

    Uzasadniona wydaje się być także propozycja, aby zrezygnować całkowicie z nadawania tytułów honorowych zasłużonym pracownikom poszczególnych zawodów. Traci to swoje uzasadnienie w nowej strukturze społecznej i gospodarczej, a nadto nagradzanie zasług w pracy zawodowej w ramach systemu odznaczeń państwowych powoduje jego nadmierne obciążenie.

    Na koniec trzeba podkreślić, że w toku przygotowywania omawianych projektów korzystano z konsultacji rzeczoznawców, historyków i prawników, a także z opinii właściwych urzędów i stowarzyszeń kombatanckich.

    W imieniu pana prezydenta wnoszę więc o uchwalenie przedłożonych ustaw i uprzejmie dziękuję za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia