1 kadencja, 12 posiedzenie, 3 dzień (04.04.1992)

7 punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej na 1992 r. i założeń polityki pieniężnej na 1992 r.

Poseł Stanisław Stańdo:

    Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Przedłożony przez rząd program przedsięwzięć aktywnej polityki budżetowej, ujęty w 4 zasadniczych punktach na str. 29 ustawy budżetowej, zasługuje na poparcie, gdyż obejmuje on działania mające na celu trwałe wzmocnienie dochodów budżetu państwa, program przeciwdziałania wzrostowi kosztów produkcji, założenia obniżki kosztów funkcjonowania państwa oraz rozwoju kredytu publicznego wspierającego przedsiębiorczość i procesy restrukturyzacji sektora produkcyjnego.

    Czytając założenia polityki budżetowej odnoszę wrażenie, że główny jej ciężar sprowadza się do podziału budżetu w sferze budżetowej. Jakby na uboczu pozostaje problem intensyfikacji dochodów budżetowych, powstających w wyniku działalności produkcyjnej. Sformułowania uzasadniające politykę budżetową w zakresie obniżki kosztów produkcji, a tutaj należy poszukiwać głównych źródeł wzrostu dochodów budżetowych, zostały przedstawione ogólnikowo i nie dają wyraźnego obrazu obniżki tych kosztów .

    Spróbuję zatem zgłosić kilka propozycji. Zdolności produkcyjne wielu branż przemysłu przekraczają znacznie popyt na ich wyroby, zachodzi zatem potrzeba eliminowania przedsiębiorstw najsłabszych. Musi się to zatem wiązać z upadłością przedsiębiorstw najgorszych, co stworzy szanse rozwojowe lepszym przedsiębiorstwom. Jako przykład mogę podać, że na kilkanaście przedsiębiorstw przemysłu bawełnianego jedynie kilka osiąga dobre wyniki. Pozostałe generują ujemny wynik finansowy. Wszystkie one wykorzystują jednak ok. 50% zdolności produkcyjnych. We wszystkich przedsiębiorstwach występują przerosty zatrudnienia. Nie muszę zatem udawadniać, że taka sytuacja powoduje, iż jednostkowe koszty produkcji są wysokie. Jeżeliby zatem zamknięto kilka przedsiębiorstw, to pozostałe mogłyby pracować w systemie wielozmianowym, osiągając dodatni wynik finansowy. Doświadczenia włoskie wskazują, że dążąc do obniżki kosztów jednostkowych większość przedsiębiorstw w przemyśle włókienniczym pracuje w systemie 4-brygadowym. W ten sposób osiągają one niskie koszty jednostkowe, wykorzystują zdolności produkcyjne, generują wysokie zyski - budżet ma zatem pewne dochody - aktywnie wykorzystują siłę roboczą, co prowadzi do wzrostu zatrudnienia. Oczywiście wzrost wydajności pozwala na podniesienie wynagrodzeń.

    Przedsiębiorstwa osiągające zysk, a więc tym samym dostarczające pewnych dochodów budżetowych, są podatne na procesy restrukturyzacyjne dotyczące postępu techniczno-technologicznego, organizacyjnego i zmian własnościowych. Budzą one zaufanie na rynku kapitałowym i przyciągają partnera zagranicznego.

    Jeżeli temu celowi ma służyć założenie kompleksowej restrukturyzacji finansów przedsiębiorstwa (str. 32 ustawy budżetowej), to zasługuje ono na poparcie, pod warunkiem przygotowania odpowiedniej instrumentalizacji postępowania. Słabe finansowo przedsiębiorstwa, a większość to przedsiębiorstwa na progu upadłości, nie mają szans na szybką restrukturyzację, która wymaga nie tylko programów restrukturyzacyjnych, ale i środków kredytowych na ich realizację. Spełnienie zatem pierwszego warunku umożliwi przedsiębiorstwom zaciąganie kredytu na cele restrukturyzacyjne, gdyż w przeciwnym razie nie będą one mogły konkurować ze światem.

    Musimy sobie zdawać sprawę z faktu, iż przemysł musi być rozwinięty na miarę rynku krajowego i zagranicznego, na miarę zdolności do konkurencji w skali światowej. Jedynie tylko część polskich przedsiębiorstw może stanąć przed taką szansą. Proces generowania dobrych przedsiębiorstw musi odbywać się kosztem słabszych przedsiębiorstw, dobre zaś przedsiębiorstwa muszą korzystać z mechanizmów wspierających ich rozwój. Potrzebna jest zatem polityka selektywna, zmierzająca do rozstrzygania o istnieniu, a następnie do wspierania przedsiębiorstw mogących dynamizować rozwój gospodarczy.

    W mechanizmie generowania dobrych przedsiębiorstw istotną rolę odgrywa działalność kredytowa. Przyjęcie zasady dodatniej, realnej stopy oprocentowania kredytów pokrywających z nadwyżką stopę inflacji jest czynnikiem uniemożliwiającym restrukturyzację techniczno-technologiczną przedsiębiorstw. Na cele rozwojowe trzeba stosować kredyt niskoprocentowy, w zależności od terminu udzielanego kredytu.

    Sprawą niesłychanie ważną dla polskiej gospodarki jest problem udzielania kredytów pochodzących z pomocy zagranicznej i kredytów międzynarodowych organizacji finansowych dla wspierania działań dostosowawczych i restrukturyzacyjnych. Wiedza o możliwościach udzielania kredytów wśród kadry kierowniczej przedsiębiorstw jest niewielka. Czy nie zachodzi zatem potrzeba podjęcia szerokiej akcji informacyjnej? Dla przykładu podam, że rząd włoski otworzył fundusz służący wspieraniu aktywności kapitałowej przedsiębiorstw włoskich, zamierzających inwestować w krajach Europy Wschodniej. Jest to fundusz działający jako spółka akcyjna; jak wynika z oświadczenia tej spółki, jedno polskie przedsiębiorstwo prowadzi negocjacje.

    Kończąc, pragnę podkreślić, iż kluczowym problemem dyskusji budżetowej jest nie tylko sprawa podziału budżetu, ale także sprawa intensyfikacji jego tworzenia. Nie można zatem doprowadzić do masowego bankructwa przedsiębiorstw państwowych, nie tworząc równolegle silnych, prężnych przedsiębiorstw, zarówno państwowych jak i prywatnych, z udziałem kapitału zagranicznego.

    Rozwijanie wymiany zagranicznej, które jest z pewnością niezbędne dla gospodarki polskiej, nie może doprowadzić do zniszczenia przemysłu krajowego wskutek importu; nie może on prowadzić do zamykania polskich przedsiębiorstw. Najważniejszą sprawą jest obecnie niedopuszczenie do dalszego regresu. Zanim zdołamy osiągnąć wzrost gospodarczy, trzeba jak najszybciej zahamować spadek produkcji i jego konsekwencje w postaci wzrostu bezrobocia.

    Polityka selektywna jest potrzebna do wspierania przedsiębiorstw, które mogą dynamizować rozwój gospodarczy i wzrost dochodów budżetowych. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia